Μπαλέτο και Σφαίρες: Μαθήματα Χορού στις Φαβέλες εν Μέσω Πυροβολισμών

Εκατομμύρια παιδιά σε όλον τον κόσμο ονειρεύονται να χορέψουν – hip hop, salsa, swing, bachata ή μπαλέτο. Κάποιοι έχουν την ευκαιρία να μάθουν, άλλοι όχι – ίσως λόγω χρημάτων, χρόνου, γονιών, πολιτισμικών ταμπού, πρόσβαση σε σχολές ή δεκάδες άλλους λόγους που το καθιστούν ή όχι εφικτό.

Ο κίνδυνος να βρεθούν εν μέσω διασταυρούμενων πυρών δεν θα έπρεπε να είναι σ’ αυτήν τη λίστα – αλλά είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος για την Tuany Nascimento και τους μαθητές της στο project Na Ponta dos Pés («Στις Μύτες των Ποδιών») στο Κομπλέξο ντο Αλεμάο, μια περιοχή με φαβέλες στη βόρεια ζώνη του Ρίο ντε Τζανέιρο.

Πέρσι, ενώ γυρίζαμε το καινούργιο ντοκιμαντέρ του VICE, Ballet and Bullets: Dancing Out of the Favela (Μπαλέτο και Σφαίρες: Χορεύοντας για να Ξεφύγεις από τη Φαβέλα), γευτήκαμε την πικρή πραγματικότητα ενός ανοιχτού γηπέδου στη γειτονιά Μόρο ντο Αντέους, όπου ζουν τα κορίτσια. Καθώς η Tuany έκανε μάθημα στα κορίτσια -βήματα, διατάσεις, χορευτικές ρουτίνες, όπως σε οποιοδήποτε άλλο μάθημα μπαλέτου στον κόσμο-, έπεσαν πυροβολισμοί.

Πανικός. Δεν είχαμε ιδέα από πού ακούστηκαν, αλλά ήταν πολύ κοντά. Τρέξαμε να κρυφτούμε. Ευτυχώς, δεν τραυματίστηκε κανείς. Ο πανικός υποχώρησε, αλλά ένα μικρό αγόρι που παρακολουθούσε με περιέργεια τις μπαλαρίνες από μια κοντινή στέγη, καθώς πετούσε τον χαρταετό του, τραυματίστηκε από αδέσποτη σφαίρα – όπως και άλλος ένας αθώος περαστικός.

Το Μόρο ντο Αντέους βρίσκεται στην καρδιά μια διαρκούς σύγκρουσης ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες ναρκωτικών, που ελέγχουν διαφορετικά τμήματα του Αλεμάο – ένα τεράστιο δίκτυο κοινοτήτων με πληθυσμό ίσως και 120.000 ανθρώπων. Οι συχνές έφοδοι της Αστυνομίας απλώς κλιμακώνουν την ένταση.

Η τρομακτική κατάσταση που αποτυπώσαμε με την κάμερα ήταν μόνο μια μικρή εικόνα του τι περνάνε αυτά τα κορίτσια κάθε μέρα. Πολλές έχουν χάσει φίλους και αγαπημένους. Μερικά βράδια οι πυροβολισμοί κρατάνε για ώρες. Τα δάκρυα του φόβου δεν θα ξεχαστούν γρήγορα – όπως και η αίσθηση σύγχυσης που είχαμε όταν φύγαμε από τη φαβέλα και γυρίσαμε στην ασφάλεια, σιωπηλοί από το σοκ.

Η τραγική πρόσφατη ιστορία του Ρίο είναι καταγεγραμμένη: Το 2017, 6.500 άτομα σκοτώθηκαν στην πόλη (και 64.000 σε όλη τη χώρα – έξι φορές περισσότεροι απ’ ό,τι στις ΗΠΑ). Υπάρχουν εφαρμογές που ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο και βοηθάνε τους χρήστες να αποφύγουν την πιθανή βία, έτσι έχουν γίνει τρομακτικά δημοφιλείς.

Καθώς η οικονομία της Βραζιλίας βούλιαξε τα προηγούμενα χρόνια, η φτωχή δημοτική διοίκηση χρειαζόταν κρατική βοήθεια για τα έξοδά της, που περιλάμβαναν τους μισθούς των αστυνομικών, ενώ τα επίπεδα εγκληματικότητας ανέβαιναν. Ο Στρατός επιχειρεί συχνά στις φαβέλες και οι στρατιώτες διατηρούν μια ανησυχητική παρουσία στις κεντρικές περιοχές.

Αυτή η ταραγμένη κατάσταση καθρεφτίζει το τρέχον πολιτικό κλίμα. Στις 28 Οκτωβρίου, ο πρώην στρατηγός Jair Bolsonaro κέρδισε τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, με ποσοστό 55%, μετά από μια τοξική καμπάνια. Τo ιστορικό του ως ακροδεξιού βουλευτή δεν περιλαμβάνει πολλή πολιτική, αλλά κάμποση ξενοφοβία, ομοφοβία, ρατσισμό και σεξισμό.

Γνωστός θαυμαστής δικτατόρων όπως ο Augusto Pinochet και της σκληρής δικτατορίας που επέβαλε στη Βραζιλία από το 1964-86, ο Bolsonaro ξεκίνησε μια λαϊκίστικη καμπάνια, με βάση την οποία θα μάχεται το έγκλημα χαλαρώνοντας τους νόμους περί οπλοχρησίας και θα δίνει στην Αστυνομία την ελευθερία πρώτα να πυροβολεί και ύστερα να ρωτάει

«Αν εξαρτάται από εμένα, κάθε πολίτης θα έχει ένα όπλο στο σπίτι», δήλωσε το 2017, προτού υποσχεθεί ότι δεν θα δοθούν χρήματα σε ΜΚΟ, αν κερδίσει τις εκλογές. Ο υποψήφιος επανέλαβε το κάλεσμά του νωρίτερα μες στον μήνα, υποσχόμενος να «δώσει τέλος στον ακτιβισμό στη Βραζιλία» – ένας απειλητικός οιωνός για τους κατοίκους στις φαβέλες, όπου υπάρχουν ομάδες με έντονη πολιτική δράση.

Όταν επιβεβαιώθηκαν τα αποτελέσματα, στρατιώτες έκαναν αυτοσχέδια παρέλαση στους δρόμους του Νιτερόι, που συνορεύει με το Ρίο. Οι λόφοι του Κομπέξο ντε Αλεμάο αντηχούσαν μια φρικτή κακοφωνία, καθώς αστυνομικοί πυροβολούσαν στον αέρα για να το γιορτάσουν.

Σε μια εποχή μεγάλης πόλωσης, η εύθραυστη δημοκρατία της Βραζιλίας, που ήδη πλήττονταν από τη διαφθορά, αντιμετωπίζει μια κρίση άνευ προηγουμένου – που για τα βραζιλιάνικα δεδομένα, κάτι λέει.

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι ο εκλεγμένος Πρόεδρος έχει υποστηρίξει ανοιχτά την αυταρχική βία εις βάρος της δημοκρατίας: «Δεν θα αλλάξει τίποτα στη χώρα με την ψήφο – απολύτως τίποτα», δήλωνε το 1999. «Δυστυχώς, αλλάζεις τα πράγματα μόνο με έναν εμφύλιο ή κάνοντας αυτό που δεν έκανε το στρατιωτικό καθεστώς… σκοτώνοντας. Δεν πειράζει, αν πεθάνουν και μερικοί αθώοι».

H επικείμενη διακυβέρνηση Bolsonaro σημαίνει ότι είναι ακόμη πιο σημαντικό να πούμε την ιστορία αυτών των νεαρών γυναικών που δημιουργούν έμπνευση και χρησιμοποιούν τον χορό, για να αγωνιστούν για μια καλύτερη ζωή, κάνοντας τη δύναμη του πολιτισμού, δύναμη αντίστασης και αλλαγής.

Πρακτικά, η πιθανότητα ενός πιο επιθετικού σχεδίου δημόσιας ασφάλειας υπό τον Bolsonaro, εντείνει την ανάγκη να βρουν οι μπαλαρίνες της Tuany έναν ασφαλή χώρο, μακριά από το γήπεδο όπου προπονούνται τώρα.

Το καλό είναι ότι σε λίγο ίσως τα καταφέρουν: έχουν διασφαλίσει ένα κομμάτι γης και βάζουν τα θεμέλια. Οι ντόπιοι υποσχέθηκαν να συμβάλλουν με εγασία και υλικά, αλλά χρειάζονται μια τελευταία βοήθεια.

Ελπίζουμε αυτή ή ταινία να βοηθήσει να γίνει επιτέλους πραγματικά το κοινοτικό κέντρο για το Na Ponta dos Pés.

Οι κινηματογραφιστές έχουν κάνει μια σελίδα JustGiving για δωρεές για το Na Ponta dos Pés. Εδώ μπορείτε να βοηθήσετε.

Το Ballet and Bullets: Dancing Out of the Favela ήταν μια παραγωγή με τη βοήθεια του Pulitzer Center on Crisis Reporting.

Περισσότερα από το VICE

Ένας Νιγηριανός Γάμος αλά Ελληνικά στην Πλατεία Αμερικής

«Με Πόσους Έχεις Πάει;» - Γυναίκες στην Ελλάδα Μιλούν για το Slut Shaming που Έχουν Δεχτεί

Μιλήσαμε με το Μοντέλο που Γδύθηκε Μέσα στην Αγιά Σοφιά