Στην παλιά αγορά του Γιοχάνεσμπουργκ, αν ψάξετε καλά μπορείτε να δείτε πινακίδες στην πρόσοψη ή μέσα σε μαγαζιά, που έχουν ξεχαστεί από την εποχή του απαρτχάιντ. “Non-white shop”, δηλαδή κατάστημα για μη λευκούς. Τον Ιούνιο που μας πέρασε, έκλεισαν 31 χρόνια από το τέλος του απαρτχάιντ, με τον νόμο που υπέγραψε η τότε κυβέρνηση του Φρεντερίκ Ντε Κλερκ.
Μπορεί οι φυλετικές διακρίσεις να καταργήθηκαν στα χαρτιά και να έγιναν μεταρρυθμίσεις, αλλά τη θέση του φυλετικού ρατσισμού έχει πάρει ο οικονομικός ρατσισμός και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Το 55,5% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες φτώχειας και το 30% σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Η ανεργία των νέων είναι στο 59,6%, ενώ οι μισθοί των γυναικών μετά βίας αγγίζουν 76% του μέσου όρου των μισθών των ανδρών, για την ίδια εργασία. Η εγκληματικότητα αυξάνεται διαρκώς και πέρυσι οι δολοφονίες έφτασαν τις 20.000, νούμερο ρεκόρ (στοιχεία: Παγκόσμια Τράπεζα, Statista).
Videos by VICE
Από ό,τι φαίνεται, η μετά απαρτχάιντ εποχή δεν πήγε καλά για τη χώρα που πριν τρεις και πλέον δεκαετίες είχε κινητοποιήσει όλο τον κόσμο για την κατάργηση του φυλετικού ρατσισμού, μια ιδέα για την οποία αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή ο Νέλσον Μαντέλα, ο άνθρωπος τον οποίο -για να μην το ξεχνάμε- κάποιοι δυτικοί ηγέτες αποκαλούσαν «τρομοκράτη».
Πρόσφατα βρέθηκε στην Ελλάδα ο διευθύνων σύμβουλος του ιδρύματος Νέλσον Μαντέλα, κ. Sello Hatang, προσκεκλημένος του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου όπου προβλήθηκε σε πρώτη προβολή η ταινία «Γιώργος Μπίζος. Το σύμβολο». Πρόκειται για τη βιογραφία του Γιώργου Μπίζου, του Έλληνα δικηγόρου του Νέλσον Μαντέλα τον οποίο υπερασπίστηκε σε όλες τις δίκες, αναλαμβάνοντας και αυτός το προσωπικό ρίσκο να έρθει αντιμέτωπος με ένα πανίσχυρο σύστημα.
Το VICE συνάντησε τον κ. Hatang και τον ρώτησε τι πήγε τελικά λάθος στη μετά απαρτχάιντ εποχή.
VICE: Ο Νέλσον Μαντέλα οραματίστηκε τη Νότια Αφρική σαν μια «χώρα-ουράνιο τόξο» έχοντας ως στόχο του τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα σε ό,τι αφορά το χρώμα, τη θρησκεία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Πιστεύετε ότι έχετε έρθει πιο κοντά σε μια «κοινωνία-ουράνιο τόξο» σήμερα; Sello Hatang: Υπάρχουν δύο κόσμοι σήμερα σε αυτήν τη χώρα σήμερα. Ο ένας είναι αυτός που εμπνέεται από το Σύνταγμά της και δίνω έμφαση σε αυτό, γιατί το Σύνταγμα είναι ένα κείμενο που διατηρείται ζωντανό από εμάς τους πολίτες. Και από την άλλη είναι ο κόσμος για τον οποίο αυτό το κείμενο είναι κάτι ανύπαρκτο ή ψεύτικο. Πιστεύω ότι όσο αυτοί οι δύο κόσμοι δεν συγκλίνουν θα έχουμε σοβαρό πρόβλημα.
Αν δει κάνεις σήμερα την κουλτούρα μας σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, θα διαπιστώσει πως δίνει έμφαση, κυρίως, στο πώς θα χτίσουμε ένα έθνος που θα σέβεται τη διαφορετικότητα και ταυτόχρονα θα μείνουμε ενωμένοι.
Δεν το έχουμε καταφέρει ακόμα και κάποιες ομάδες, όπως η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, απειλούνται σε κάποιες περιστάσεις. Επίσης εξακολουθεί να είναι σοβαρό πρόβλημα η έμφυλη βία. Έχουμε πολύ δρόμο να διατρέξουμε.
Σε κάποιους τομείς, ωστόσο, τα πήγαμε καλά στη μετά απαρτχάιντ εποχή, όπως στις θρησκευτικές ελευθερίες.
**Πόσο επίκαιρος είναι ο λόγος και το παράδειγμα ζωής του Νέλσον Μαντέλα σήμερα, σχεδόν 30 χρόνια μετά την ορκωμοσία του ως πρώτος πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής, μετά την κατάργηση του απαρτχάιντ;
**Ζούμε σε μια χώρα όπου η δημοκρατία καθημερινά απογοητεύει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Γι’ αυτόν τον λόγο η κληρονομιά του είναι πιο επίκαιρη από ποτέ και τη χρειαζόμαστε για να ενθαρρύνουμε και να επηρεάσουμε θετικά τους ανθρώπους.
Στη χώρα με τις μεγαλύτερες ανισότητες, τη Νότια Αφρική, που η φτώχεια και οι διακρίσεις επηρεάζουν την πλειοψηφία του πληθυσμού, χρειαζόμαστε αυτή την κληρονομιά. Στη χώρα μας υπάρχουν πολλοί που φέρουν ακόμα τα τραύματα όχι μόνο της εποχής του απαρτχάιντ, αλλά και του πώς η μετά απαρτχάιντ εποχή απέτυχε να υλοποιήσει τα όνειρα τους. Και εδώ πάλι χρειαζόμαστε αυτή την κληρονομιά για να γιατρέψουμε αυτά τα τραύματα και να είμαστε περισσότερο ενωμένοι απέναντι στο έγκλημα και στη διαφθορά.
Αυτή η κληρονομιά είναι επίκαιρή όχι μόνο για τη χώρα μου αλλά για όλο τον κόσμο. Δείτε πώς η Δημοκρατία αποτυγχάνει στις ΗΠΑ, πώς ο καπιταλισμός οδηγεί στη φτώχια ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Η φτώχεια είναι ζήτημα που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Είστε ένα ίδρυμα που φέρει ένα βαρύ όνομα και έχετε διεθνή απήχηση. Λαμβάνετε καταγγελίες για παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων όχι μόνο στη χώρα σας, αλλά και από άλλες χώρες. Τι αφορά η πλειοψηφία αυτών των καταγγελιών;
Το φυλετικό εξακολουθεί να είναι ένα μεγάλο ζήτημα. Στη χώρα μας, για παράδειγμα, υπάρχει ακόμη ρατσισμός. Μια μερίδα του πληθυσμού εξακολουθεί να αγωνίζεται σκληρά για να βρει την ταυτότητά του. Με το πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ, τρέχουμε από κοινού ένα πρόγραμμα με στόχο να εξασφαλίσουμε ότι οι ζωές των μαύρων εξακολουθούν να έχουν αξία, (“Βlack lives continue to matter”).
Αυτό λοιπόν είναι ένα μεγάλο θέμα όχι μόνο για την Ν. Αφρική και τις ΗΠΑ αλλά για πολλές χώρες του κόσμου. H «λευκή ανωτερότητα» ως ιδέα και πράξη κερδίζει έδαφος.
Ένα ακόμη ζήτημα είναι αυτό που προανέφερα, δηλαδή η φτώχεια. Στη Ν. Αφρική ακόμη δεν έχουμε λύσει το θέμα του διαμοιρασμού της γης ώστε να ευνοηθούν οι πολλοί. Δεν έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε μια αναδιανεμητική οικονομία αλλά δείτε, ότι αυτό δεν είναι μόνο δικό μας πρόβλημα, αλλά παγκόσμιο. Οι πλούσιοι καθημερινά, σε όλο τον κόσμο, γίνονται πλουσιότεροι σε βάρος των φτωχών.
Κάνε subscribe στο YouTube – VICE Greece.
Περισσότερα από το VICE
«Ήθελε να Απαλλαγεί από Ανθρώπους του Στρατού» – Μιλήσαμε με τον Πατέρα του Φαντάρου που Αυτοκτόνησε
Ζούμε στην Εποχή του Σάλιου: Πώς το Φτύσιμο Έγινε Βίτσιο
Όταν οι Πολιτικοί Γίνονται Viral στα Social Media για Όλους τους Λάθος Λόγους
