Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Poland.Κάθε χρόνο, η Πολωνία γιορτάζει την ανεξαρτησία της με μια Πορεία Ανεξαρτησίας στις 11 Νοεμβρίου. Αυτές οι πορείες οργανώνονται από πολιτικές οργανώσεις και παρατάξεις της ακροδεξιάς και συγκεντρώνουν δεκάδες χιλιάδες κόσμου. Αν και πλασάρονται ως οικογενειακό event, κατά τη διάρκεια των εορτασμών ακούγονται διάφορα ξενοφοβικά συνθήματα, ενώ κάνουν την εμφάνισή τους και διάφορα ακροδεξιά σύμβολα. Πέρυσι, κατά τη διάρκεια της πορείας αλλά και κατά την επέτειο της Εξέγερσης της Βαρσοβίας –μια επιχείρηση της πολωνικής αντίστασης κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου– υπήρξε κόσμος που ανέμιζε σημαίες με τον κέλτικο σταυρό.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Αυτές οι ακροδεξιές οργανώσεις αποκαλούν τις πεποιθήσεις τους «πατριωτικές» ή «εθνικιστικές», αλλά ο Rupert –ένας Πολωνός αντιφασίστας ακτιβιστής– τονίζει πως είναι μια φυσική συνέχεια των ομάδων και οργανώσεων με τις οποίες ερχόταν σε συγκρούσεις στις δεκαετίες του '80 και του '90. Στις αρχές του '80, οι skinheads της χώρας αναδείχθηκαν ως κομμάτια του πανκ κινήματος, αλλά σύντομα αποστασιοποιήθηκαν από τους αριστερίζοντες πανκ αλλά και από το αντικομμουνιστικό κίνημα Solidarity. Τα πιστεύω τους ήταν ξεκάθαρα: μισούσαν τους μη λευκούς, τους φιλελεύθερους, τους πανκ και βασικά οποιονδήποτε άνθρωπο δεν ακολουθούσε τις αρχές των προπολεμικών εθνικιστών και των Γερμανών ναζί. Μέσα στη δίνη του μίσους τους συχνά στρέφονταν στη βία, διαπράττοντας επιθέσεις σε ανθρώπους στον δρόμο, σε συναυλίες, σε αγώνες ποδοσφαίρου, καθώς και σε άλλες εκδηλώσεις. Ως αντίδραση, οι αντιφασίστες άρχισαν να οργανώνονται σε ομάδες ώστε να αντιταχθούν στους skinheads, με τις συγκρούσεις αυτές να είναι συνήθως αιματηρές. Ο Rupert συνήθιζε να περιπολεί τους δρόμους της Βαρσοβίας τότε ψάχνοντας για skinheads, και είναι επίσης και ένας από τους ανθρώπους που οργάνωσαν την πρώτη αντιφασιστική πορεία στη μετα-κομμουνιστική Πολωνία, το 1983.Είχα την ευκαιρία να του μιλήσω για τη γέννηση αυτών των αντιφασιστικών ομάδων και για το πώς ο νέος ακροδεξιός εξτρεμισμός της χώρας είναι διαφορετικός από αυτόν με τον οποίο πάλευε στα νιάτα του.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο Rupert. Φωτογραφία: Karol Grygoruk
VICE: Ας γυρίσουμε στη δεκαετία του '90, όταν συχνά ερχόσουν σε σύγκρουση με φασίστες στους δρόμους. Πώς ξεκίνησε αυτό;
Rupert: Σχετικά απλά. Οι λευκοί skinheads τρομοκρατούσαν τους δρόμους της πόλης. Αυτό ξεκίνησε το '80, όταν οι skinheads της Πολωνίας είτε γοητεύτηκαν από τον φασισμό είτε έπαψαν να κρύβουν τα φασιστικά τους πιστεύω. Και φυσικά έγιναν πολύ πιο επιθετικοί. Εμφανίζονταν σε διάφορα μέρη με μεγάλες ομάδες –για παράδειγμα σε πανκ ροκ ή ρέγκε φεστιβάλ όπως το Robreggae– και πλάκωναν κόσμο στο ξύλο. Η αστυνομία δεν έκανε ποτέ τίποτα, οπότε δεν υπήρχαν επιλογές. Ή έτρεχες ή αμυνόσουν.Ποιο ήταν ακριβώς το γεγονός που σε έκανε να ενεργοποιηθείς;
Ήμουν σε μια συναυλία των Fugazi, σε ένα χώρο στη Βαρσοβία. Έγινε μια επίθεση από skinheads εκείνο το βράδυ και πολλά από τα άτομα στο κοινό αλλά και τα μέλη της μπάντας δέχτηκαν επίθεση. Έφαγα κι εγώ αρκετές, συγκεκριμένα ένα ρόπαλο του baseball, που είχε σημάδι το κεφάλι μου αλλά τελικά με χτύπησε στην πλάτη. Εκείνη τη στιγμή είπαμε «ως εδώ» και από εκεί ξεκίνησαν διάφορες αντιφασιστικές ομάδες σε όλη τη χώρα.
Κυρίως κόσμος ο οποίος ήταν ενεργός σε αναρχικές και περιβαλλοντικές ομάδες ή στο Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Πολύς κόσμος ήρθε από την πανκ κοινότητα. Την άνοιξητου 1993 ιδρύθηκανοιοργανώσειςRAAF (Radical Anti-Fascist Action) καιWarsaw Against Racism in Europe. Χωρίσαμε τις ευθύνες οργάνωσης πορειών και υποστηρίζαμε ο ένας τον άλλον κατά τη διάρκεια περιπολιών ή όταν κάποιος χρειαζόταν προστασία. Κανείς δεν νοιαζόταν αν ήσουν αναρχικός, σοσιαλιστής, αναρχοσυνδικαλιστής ή περιβαλλοντολόγος. Ήμασταν όλοι απλώς εκεί για αντιταχθούμε στον νεοναζισμό.
Rupert: Σχετικά απλά. Οι λευκοί skinheads τρομοκρατούσαν τους δρόμους της πόλης. Αυτό ξεκίνησε το '80, όταν οι skinheads της Πολωνίας είτε γοητεύτηκαν από τον φασισμό είτε έπαψαν να κρύβουν τα φασιστικά τους πιστεύω. Και φυσικά έγιναν πολύ πιο επιθετικοί. Εμφανίζονταν σε διάφορα μέρη με μεγάλες ομάδες –για παράδειγμα σε πανκ ροκ ή ρέγκε φεστιβάλ όπως το Robreggae– και πλάκωναν κόσμο στο ξύλο. Η αστυνομία δεν έκανε ποτέ τίποτα, οπότε δεν υπήρχαν επιλογές. Ή έτρεχες ή αμυνόσουν.Ποιο ήταν ακριβώς το γεγονός που σε έκανε να ενεργοποιηθείς;
Ήμουν σε μια συναυλία των Fugazi, σε ένα χώρο στη Βαρσοβία. Έγινε μια επίθεση από skinheads εκείνο το βράδυ και πολλά από τα άτομα στο κοινό αλλά και τα μέλη της μπάντας δέχτηκαν επίθεση. Έφαγα κι εγώ αρκετές, συγκεκριμένα ένα ρόπαλο του baseball, που είχε σημάδι το κεφάλι μου αλλά τελικά με χτύπησε στην πλάτη. Εκείνη τη στιγμή είπαμε «ως εδώ» και από εκεί ξεκίνησαν διάφορες αντιφασιστικές ομάδες σε όλη τη χώρα.
Τι είδους άτομα μπήκαν σε αυτές τις ομάδες;Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
Κυρίως κόσμος ο οποίος ήταν ενεργός σε αναρχικές και περιβαλλοντικές ομάδες ή στο Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Πολύς κόσμος ήρθε από την πανκ κοινότητα. Την άνοιξητου 1993 ιδρύθηκανοιοργανώσειςRAAF (Radical Anti-Fascist Action) καιWarsaw Against Racism in Europe. Χωρίσαμε τις ευθύνες οργάνωσης πορειών και υποστηρίζαμε ο ένας τον άλλον κατά τη διάρκεια περιπολιών ή όταν κάποιος χρειαζόταν προστασία. Κανείς δεν νοιαζόταν αν ήσουν αναρχικός, σοσιαλιστής, αναρχοσυνδικαλιστής ή περιβαλλοντολόγος. Ήμασταν όλοι απλώς εκεί για αντιταχθούμε στον νεοναζισμό.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Aφίσες από τη συλλογή του Rupert
Γιατί περιπολούσατε;
Κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού της δεκαετίας του '90 υπήρχαν πολλά μέρη της Βαρσοβίας όπου ήξερες ότι μπορεί να δεχθείς επίθεση από φασίστες skinheads. Άραζαν σε μέρη όπως η Constitution Square, το Royal Route, στις γειτονιές γύρω από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και στο κέντρο της πόλης. Αν περνούσες από εκεί και σε έβλεπαν ως εχθρό, σου την έπεφταν. Δεν υπήρχαν πολλά μη λευκά άτομα τότε στην Πολωνία, οπότε το μίσος τους ήταν κυρίως στοχευμένο σε πανκ, καθώς και σε παιδιά που συνδέονταν με το αναρχικό κίνημα. Τους αναγνώριζες εύκολα από αυτά που φορούσαν. Η βία δημιούργησε και τις περιπολίες στις οποίες συμμετείχα κι εγώ.Ποιος ήταν ο ρόλος της αστυνομίας σε όλο αυτό;
Δεν μπορούσες να στηριχθείς σε αυτούς. Καταλάβαμε ότι πολλοί από τους skinheads είχαν οικογενειακούς δεσμούς με την αστυνομία και τον στρατό. Μπλέκαμε συχνά με την αστυνομία, μας σταματούσαν στον δρόμο χωρίς λόγο και μας πήγαιναν μέσα για εξακρίβωση. Στο φεστιβάλ Robreggae, από τη μια πολεμούσαμε τους νεοναζί και από την άλλη την αστυνομία. Η φάση ήταν λίγο Άγρια Δύση μέχρι περίπου το '94 ή το '95. Από εκεί και πέρα αρχίσαμε να έχουμε περισσότερες επιτυχίες, με τη δημιουργία πολλών ακόμα αντιφασιστικών ομάδων. Φτάσαμε σε σημείο οι νεοναζί να φοβούνται να κυκλοφορήσουν.Πώς σας δεχόταν το κοινό και τα μέσα ενημέρωσης τότε;
Ο κόσμος δεν το καταλάβαινε. Δεν είχαν ιδέα τι ήταν ο φασισμός και πίστευαν απλώς ότι η κατάσταση αφορούσε αντιμαχόμενες υποκουλτούρες. Ήταν δύσκολο να περάσουμε το μήνυμά μας και αυτό θέλαμε πιο πολύ από καθετί άλλο: την κοινωνική αφύπνιση. Η πρώτη μας επιτυχία σε αυτό τον τομέα ήρθε το 1995.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού της δεκαετίας του '90 υπήρχαν πολλά μέρη της Βαρσοβίας όπου ήξερες ότι μπορεί να δεχθείς επίθεση από φασίστες skinheads. Άραζαν σε μέρη όπως η Constitution Square, το Royal Route, στις γειτονιές γύρω από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και στο κέντρο της πόλης. Αν περνούσες από εκεί και σε έβλεπαν ως εχθρό, σου την έπεφταν. Δεν υπήρχαν πολλά μη λευκά άτομα τότε στην Πολωνία, οπότε το μίσος τους ήταν κυρίως στοχευμένο σε πανκ, καθώς και σε παιδιά που συνδέονταν με το αναρχικό κίνημα. Τους αναγνώριζες εύκολα από αυτά που φορούσαν. Η βία δημιούργησε και τις περιπολίες στις οποίες συμμετείχα κι εγώ.Ποιος ήταν ο ρόλος της αστυνομίας σε όλο αυτό;
Δεν μπορούσες να στηριχθείς σε αυτούς. Καταλάβαμε ότι πολλοί από τους skinheads είχαν οικογενειακούς δεσμούς με την αστυνομία και τον στρατό. Μπλέκαμε συχνά με την αστυνομία, μας σταματούσαν στον δρόμο χωρίς λόγο και μας πήγαιναν μέσα για εξακρίβωση. Στο φεστιβάλ Robreggae, από τη μια πολεμούσαμε τους νεοναζί και από την άλλη την αστυνομία. Η φάση ήταν λίγο Άγρια Δύση μέχρι περίπου το '94 ή το '95. Από εκεί και πέρα αρχίσαμε να έχουμε περισσότερες επιτυχίες, με τη δημιουργία πολλών ακόμα αντιφασιστικών ομάδων. Φτάσαμε σε σημείο οι νεοναζί να φοβούνται να κυκλοφορήσουν.Πώς σας δεχόταν το κοινό και τα μέσα ενημέρωσης τότε;
Ο κόσμος δεν το καταλάβαινε. Δεν είχαν ιδέα τι ήταν ο φασισμός και πίστευαν απλώς ότι η κατάσταση αφορούσε αντιμαχόμενες υποκουλτούρες. Ήταν δύσκολο να περάσουμε το μήνυμά μας και αυτό θέλαμε πιο πολύ από καθετί άλλο: την κοινωνική αφύπνιση. Η πρώτη μας επιτυχία σε αυτό τον τομέα ήρθε το 1995.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Aφίσες από τη συλλογή του Rupert
Τι έγινε τότε;
Όλα αυτές οι επιθέσεις ανάμεσα στο 1989 και το 1995 δεν αναφέρονταν στα μέσα ενημέρωσης και θέλαμε να το αλλάξουμε αυτό. Αρχίσαμε λοιπόν να συντάσσουμε μια έκθεση σχετικά με την ακροδεξιά δραστηριότητα στην Πολωνία. Αρχικά, ήταν απλώς μερικές σελίδες που μοιράζαμε στους δημοσιογράφους. Ύστερα από κάποιο καιρό ήρθε ένας δημοσιογράφος και μας είπε ότι ήθελε να κάνει ένα θέμα γι' αυτό. Στο τέλος, έφτασε στα χέρια βουλευτών, πολιτικών καθώς και σε διάφορες οργανώσεις κοινωνικών δικαιωμάτων. Αυτή η έκθεση έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μείωση της φασιστικής απειλής στους δρόμους της πόλης στα μέσα του '90.Οπότε ήταν επιτυχημένο;
Όχι ακριβώς.Γιατί όχι;
Όπως πολύ εύστοχα έχει γραφτεί: «Το πρόβλημα της Πολωνίας θα ενταθεί όταν οι φασίστες βγάλουν τα τζάκετ τους, φορέσουν κοστούμια και μπουν στην πολιτική». Και κοίτα τι γίνεται σήμερα, με τα mainstream μέσα ενημέρωσης να προωθούν πολιτικούς που λένε ντροπιαστικά πράγματα. Ο μόνος κώδικας αξιών που λαμβάνουν τα παιδιά στα σχολεία είναι ο συντηρητικός, ο εθνικιστικός.Γιατί η ακροδεξιά είναι τόσο δημοφιλής αυτήν τη στιγμή στις τάξεις της πολωνικής νεολαίας;
Νομίζω ότι οι νέοι είναι τσαντισμένοι. Δεν μπορούν να βρουν δουλειές, δεν υπάρχουν ευκαιρίες σε αυτήν τη χώρα. Αυτή η κατάσταση ευνοεί την εξεύρεση εχθρών, βοηθάει το να βρεις κάποιον που σου φταίει. Στην Πολωνία παρατηρείται αντισημιτισμός χωρίς Εβραίους και ένα αντιμεταναστευτικό κίνημα χωρίς μετανάστες. Είναι τρελό. Η τωρινή κυβέρνηση ευθύνεται εν μέρει γι' αυτό, μιας και υποστηρίζει την εθνικιστική πορεία την ημέρα της Πολωνικής Ανεξαρτησίας. Ειλικρινά πιστεύω πως η πλειονότητα των ατόμων σε αυτές τις πορείες είναι πατριώτες, αλλά υπάρχουν και πολλοί που έχουν αντικαταστήσει τον πατριωτισμό με τον εθνικισμό.
Όλα αυτές οι επιθέσεις ανάμεσα στο 1989 και το 1995 δεν αναφέρονταν στα μέσα ενημέρωσης και θέλαμε να το αλλάξουμε αυτό. Αρχίσαμε λοιπόν να συντάσσουμε μια έκθεση σχετικά με την ακροδεξιά δραστηριότητα στην Πολωνία. Αρχικά, ήταν απλώς μερικές σελίδες που μοιράζαμε στους δημοσιογράφους. Ύστερα από κάποιο καιρό ήρθε ένας δημοσιογράφος και μας είπε ότι ήθελε να κάνει ένα θέμα γι' αυτό. Στο τέλος, έφτασε στα χέρια βουλευτών, πολιτικών καθώς και σε διάφορες οργανώσεις κοινωνικών δικαιωμάτων. Αυτή η έκθεση έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μείωση της φασιστικής απειλής στους δρόμους της πόλης στα μέσα του '90.Οπότε ήταν επιτυχημένο;
Όχι ακριβώς.Γιατί όχι;
Όπως πολύ εύστοχα έχει γραφτεί: «Το πρόβλημα της Πολωνίας θα ενταθεί όταν οι φασίστες βγάλουν τα τζάκετ τους, φορέσουν κοστούμια και μπουν στην πολιτική». Και κοίτα τι γίνεται σήμερα, με τα mainstream μέσα ενημέρωσης να προωθούν πολιτικούς που λένε ντροπιαστικά πράγματα. Ο μόνος κώδικας αξιών που λαμβάνουν τα παιδιά στα σχολεία είναι ο συντηρητικός, ο εθνικιστικός.Γιατί η ακροδεξιά είναι τόσο δημοφιλής αυτήν τη στιγμή στις τάξεις της πολωνικής νεολαίας;
Νομίζω ότι οι νέοι είναι τσαντισμένοι. Δεν μπορούν να βρουν δουλειές, δεν υπάρχουν ευκαιρίες σε αυτήν τη χώρα. Αυτή η κατάσταση ευνοεί την εξεύρεση εχθρών, βοηθάει το να βρεις κάποιον που σου φταίει. Στην Πολωνία παρατηρείται αντισημιτισμός χωρίς Εβραίους και ένα αντιμεταναστευτικό κίνημα χωρίς μετανάστες. Είναι τρελό. Η τωρινή κυβέρνηση ευθύνεται εν μέρει γι' αυτό, μιας και υποστηρίζει την εθνικιστική πορεία την ημέρα της Πολωνικής Ανεξαρτησίας. Ειλικρινά πιστεύω πως η πλειονότητα των ατόμων σε αυτές τις πορείες είναι πατριώτες, αλλά υπάρχουν και πολλοί που έχουν αντικαταστήσει τον πατριωτισμό με τον εθνικισμό.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Είσαι πατέρας δύο έφηβων. Θα ήθελες να ακολουθήσουν τα ίδια βήματα με εσένα;
Η γυναίκα μου κι εγώ προσπαθούμε να αναθρέψουμε τα παιδιά μας ώστε να είναι ανοιχτόμυαλα. Δεν υπάρχει επιθετικότητα στο σπίτι μας, ούτε ομοφοβία ή ρατσισμός. Δεν θα έλεγα ποτέ στα παιδιά μου να γίνουν αντιφασίστες, αλλά δεν μπορώ να τα φανταστώ και εθνικιστές.Περισσότερα από το VICEIn Photos: Η Μέρα που η Αθήνα Έγινε ΤόκιοΣυνέντευξη με Έναν Gay Ρώσο ΝεοναζίΦοιτητές μας Διηγούνται τις Σεξουαλικές τους Περιπέτειες στις Εστίες
Η γυναίκα μου κι εγώ προσπαθούμε να αναθρέψουμε τα παιδιά μας ώστε να είναι ανοιχτόμυαλα. Δεν υπάρχει επιθετικότητα στο σπίτι μας, ούτε ομοφοβία ή ρατσισμός. Δεν θα έλεγα ποτέ στα παιδιά μου να γίνουν αντιφασίστες, αλλά δεν μπορώ να τα φανταστώ και εθνικιστές.Περισσότερα από το VICEIn Photos: Η Μέρα που η Αθήνα Έγινε ΤόκιοΣυνέντευξη με Έναν Gay Ρώσο ΝεοναζίΦοιτητές μας Διηγούνται τις Σεξουαλικές τους Περιπέτειες στις Εστίες