Waarom massamoordenaars blank zijn

Blank, gewapend en met goede vooruitzichten.

Laatst heeft een man in Blankenberge zijn vrouw vermoord, een moeder in Molenstede de helft van haar kroost omgebracht en een Amerikaan een klas vol kinderen overhoop geschoten. Zulke dingen gebeuren vaker. Maar wat ik erg opvallend vind, is dat de daders bijna altijd blank zijn. Hoe komt dat?

Jaarlijks komen er gemiddeld twee schietdrama’s voor in ons land. In de VS zo’n 23. Die cijfers zijn al twintig jaar stabiel. Opvallend is dat vooral blanke personen voor die drama’s zorgen en als mij dat al opvalt dan zal een gediplomeerde criminoloog dat ook opgemerkt hebben. Inderdaad, Marieke Liem, een Nederlandse criminologe (Universiteit Leiden) heeft onderzoek ernaar gedaan. In een aantal artikels wijst ze erop dat de gemiddelde gezinsmoordenaar een man is tussen de dertig en de veertig, en dat er drie duidelijk te onderscheiden motieven zijn. Allemaal goed en wel, maar ik wil weten of die man blank is.

Hoewel Marieke het komende jaar in Boston verblijft, antwoordt ze pijlsnel terug en bevestigt ze via Skype dat de overgrote meerderheid van familicides (familiemoorden) gepleegd worden door blanke, autochtone mannen. Waarom dat zo is, is deels te wijten aan de motieven van de daders en deels voorlopig onduidelijk. Marieke: “In de literatuur is er een driedeling: ten eerste kunnen familiemoorden wraakacties zijn op de vrouw, waarbij men de kinderen als een extensie ziet van de partner. Ten tweede is er het suïcidaal motief: de man durft zijn vrouw en kinderen niet achter te laten. Een derde motief is dat hij het moorden ziet als een algemene oplossing. Hierbij liggen financiële problemen vaak aan de basis. Het gaat om welgestelde mensen die opeens alles verliezen.”

Het derde motief treft de hogere sociale klassen. Aangezien relatief weinig allochtonen zich in die klassen bevinden, is de kans procentueel veel groter dat een autochtoon een familiemoord pleegt met dat motief. Recent kwamen cijfers vrij die nogmaals benadrukten hoe schrijnend het verschil is tussen autochtonen en allochtonen. “Nu, dit betekent niet dat allochtonen geen familicide plegen. Maar als het voorkomt, spelen meestal andere elementen een rol, zoals een bepaalde psychische nood.”

Geld is slechts de basis van één van de drie motieven, maar Marieke stelt dat het veruit het populairst is. En zo belanden autochtonen dus in de statistieken. Wil je cijfers weten? 88 procent van de daders zijn autochtoon, en in Amerika is dat 90 procent. (In de VS spreekt men trouwens niet over autochtonen, maar over blanken, afro-Amerikanen en latino’s.) Wat zegt dat? Het zegt dat familicide bijna een welvaartsziekte te noemen is, en dat allochtonen er geen last van hebben omdat ze die welvaart niet hebben. Het zegt ook dat de samenleving misschien eerder moet kijken naar de maatschappelijke situatie van misdadigers, in plaats van hun afkomst.

Witte familie met geweren.

Familiemoorden zijn overwegend blank omdat de meeste moorden door relatief welgestelde burgers gebeuren. Maar ik zei eerder dat er ook nog onduidelijkheid heerst, namelijk: zijn er geen culturele verschillen die een invloed kunnen hebben? “Dat kan. Autochtone mannen zien zichzelf als de hoeksteen van het gezin, de controlerende kracht. Als ze falen, is de druk groot. Er zijn culturen waar dat niet zo is, waar gezinnen in moeilijke situaties een soort van extended family erbij betrekken om het probleem op te lossen. Een ander voorbeeld is de islam waar zelfmoord verboden is.” De meeste daders beroven na hun familie ook zichzelf van het leven. Als je in een God gelooft die dat niet goedkeurt, dan is de kans groter dat je het anders aanpakt, lijkt mij. Voorlopig blijft het bij hypotheses.

Niet alleen de familiemoordenaar, ook de niet-ideologische massamoordenaar is wit. Willekeurige schietpartijen in scholen en winkelcentra gebeuren door blanke gasten. Marieke: “Dat komt door het culturele script dat geschreven is door de moordenaars van Columbine. Die daders hebben een script geschreven waarin mensen zich kunnen herkennen. Het is zo dat personen zich gemakkelijker identificeren met zo’n script als de sociaal demografische karakteristieken overeenkomen. Vandaar dat blanke jongens zich er beter in herkennen dan niet blanken.” 

Even voor de duidelijkheid: een script is een soort handleiding voor een specifieke sociale rol op basis van bepaalde gebeurtenissen. De jongens van Columbine hebben onbewust een soort handleiding, een scenario geschreven voor blanke jongens. Daarin staat dat als je blank bent en je je heel slecht voelt, het neerschieten van anderen en jezelf het juiste is om te doen. De schietpartijen zijn op zekere hoogte het gevolg van kopieergedrag, het volgen van die handleiding. Uiteraard hebben de daders een duidelijk probleem met zichzelf alvorens ze dat gedrag kopiëren. Het is niet zo dat ze de LP van Columbine achterstevoren hebben afgespeeld en op de satanische boodschappen zijn ingegaan. Zo werkt de wereld niet.

De schutter van Newtown was heel blank.

De sociale achtergrond van witte massamoordenaars wordt gekenmerkt door de suburb. “Het zijn gemeenten waar minder anonimiteit is en de verschillende sociale relaties heel erg verweven zijn met elkaar. Indien iemand een bepaalde rol heeft op school, bijvoorbeeld de rol van de gepeste, dan zal die rol ook belangrijk zijn in het leven buiten school. In de stad is dat veel minder.” Het voordeel van zo’n gemeenschap is de grote sociale hechting tussen de leden. Het grote nadeel is dat wanneer de stront zakt, de sociale druk heel erg groot en allesomvattend kan worden. Wie woont er in proper Suburbia? De blanke jongeman. Wie woont er niet? De gekleurde jongeman. En dat is waarom blanke jochies hun automatische geweren leegschieten in scholen. Wederom demografie.

Nog een laatste demografische bedenking van Marieke. Waarom komen etnische minderheden minder voor in de statistieken van familiemoorden? Wel, misschien omdat ze met minder zíjn. Daarom noemen we ze ook minderheden. Dat klopt maar er zijn cijfers genoeg waar die minderheden een meerderheid vormen. Zoals in België, waar de helft van de burgers die onder de armoedegrens leven, allochtoon zijn. Het wil dus wel iets zeggen. Toch blijft de vraag of de grote oorzaak het financieel verlies is, of de cultureel bepaalde manier waarop het individu met dat verlies omgaat? Kortweg, zal een rijke allochtoon even gemakkelijk overgaan tot het uitmoorden van zijn familie als hij veel centjes te verliezen heeft? En voor de schoolschutter: als niet blanken in de suburbs zouden leven, zouden zij dan ook werkelijk in de statistieken belanden, of gaan ze misschien toch anders om met sociale druk en zo. Marieke zegt: “Dat is het kip of het ei.” We hebben meer onderzoek nodig.

Foto’s eigendom van http://stacieandjared.blogspot.be/