Dit is het nieuwe normaal in Belgische asielcentra

In de reeks 'Een dag in het leven van…' vertellen mensen die voor uiteenlopende redenen niet thuis kunnen blijven tijdens deze pandemie, hoe zij deze tijden beleven.

Het coronavirus heeft de wereld op stand-by gezet, maar Naïm (28) blijft zich inzetten voor vluchtelingen in Brussel. Twee jaar geleden meldde hij zich als vrijwilliger bij BXL Refugees (Burgerplatform voor Steun aan de Vluchtelingen), en vandaag is zijn hulp daar harder nodig dan ooit. Sinds de aankondiging van de quarantaine heeft de vzw hemel en aarde moeten bewegen om daklozen te kunnen huisvesten en de hygiënevoorschriften in opvangcentra zo goed mogelijk op orde te krijgen.

Naïm, die zich normaal gesproken bezighoudt met het inzamelen van donaties, heeft zijn werk moeten opsplitsen en is nu een soort manusje van alles. Hier vertelt hij hoe zijn dagelijks leven is veranderd, en hoe de vluchtelingen waarmee hij werkt keer op keer worden geconfronteerd met onrecht en onzekerheid.

Vanmorgen werd ik iets voor acht wakker. Van mijn koffie kon ik nauwelijks genieten omdat ik al werd verwacht bij de humanitaire hub [een humanitaire hulppost van Vluchtelingenwerk, Dokters van de Wereld, Artsen Zonder Grenzen, CIRÉ, Oxfam Solidariteit en BXL Refugees, red.]

Toen de lockdown werd aangekondigd, werd mijn werk met de dag onvoorspelbaarder. Een noodopvang van honderden migranten runnen vereist behoorlijk wat organisatie. We moeten er voor zorgen dat duizenden mensen die nu verplicht worden om binnen de opvang te blijven, in hun behoeften worden voorzien. Het werktempo is hectisch, maar we wennen eraan. Het kan altijd erger, toch? Voor ons zijn het moeilijke tijden, maar voor de migranten nog meer. Ze hebben ons zelden zo hard nodig gehad als in deze tijden, dus ik stel mezelf niet te veel vragen en help waar het nodig is.

Mijn dag begint met een bezoek aan de humanitaire hub. Het is een plek waar we de nieuwkomers informeren, helpen met administratieve taken en wekelijks kleding uitdelen. De andere organisaties zorgen voor medische, psychologische en eventueel sociale vervolgafspraken. De combinatie van al deze diensten maakt de hub tot een belangrijke plek voor migranten die in Brussel terechtkomen.

Voordat het virus België bereikte, waren er elke dag tussen de 200 en 300 mensen. Tegenwoordig is de toegang voor het publiek gesloten en moesten we alle activiteiten die mensen bij elkaar brengen annuleren. Alleen de sociale dienst en de medische consulten blijven doorgaan, want die zijn in deze tijd onmisbaar.

Gelukkig heeft het virus het doneren van materiaal en de betrokkenheid van burgers niet in de weg gestaan. Er is een opleving van solidariteit: we hebben nog nooit zoveel aanmeldingen van vrijwilligers ontvangen. Zelfs ouderen vragen wat ze kunnen doen om ons te helpen. Mensen maken maskers, helpen ons op afstand met het redigeren van teksten,…

We moeten uiteraard wel voorzorgsmaatregelen nemen. Op de hub komen mensen die mogelijks besmet zijn langs voor een consult met Artsen zonder Grenzen of Dokters van de Wereld. Het zorgpersoneel helpt ons goed op weg. We krijgen handschoenen, maskers en het hele gebouw wordt elke nacht gedesinfecteerd.

De eerste uitdaging was om de honderden migranten die op straat leefden naar binnen te halen. Voorheen sliepen ongeveer 150 van hen in het Maximiliaanpark. Bij de invoering van de quarantainemaatregelen was er niemand die zich afvroeg wat er met deze mensen moest gebeuren. De politie sloot simpelweg de toegang tot het park en mensen die daarna nog buiten waren, kregen een boete. Maar hoe kan je in quarantaine gaan wanneer je geen onderdak hebt? Ze werden voortdurend gecontroleerd, konden nergens rustig zitten en moesten de hele dag in beweging blijven om de politie te ontwijken.

De afgelopen weken hebben we gevochten om deze mensen een dak boven het hoofd te kunnen geven. We hebben de politie moeten uitleggen dat het zinloos is om mensen het park uit te jagen zonder hen een fatsoenlijk alternatief te bieden.

Uiteindelijk werden er verschillende noodopvangcentra geopend en kregen we van twee hotels met 100 plaatsen groen licht om hun kamers als tijdelijke verblijfplaats te gebruiken. Dat heeft veel mensen geholpen, maar er zijn nog steeds mensen die op straat wonen. We blijven daarom campagne voeren voor de opening van extra centra. Al gebeurt dat wel met een dubbel gevoel, omdat we weten dat deze oplossingen slechts tijdelijk zullen zijn, en het park na deze crisis toch weer vol zal lopen.

Toen we eenmaal verbijfplaatsen hadden gevonden, ontstonden er andere problemen. Onze nieuwe taken waren gericht op het verdelen van basisbehoeften, het handhaven van hygiënevoorschriften, het vinden van aanvullende maaltijden en bewoners helpen om in contact te blijven met hun dierbaren.

Nadat ik vandaag de hub verliet, ging ik naar de centra om spullen uit te delen en vuile kleren op te halen. Ik begon bij de twee hotels, daarna ging ik naar La Porte d'Ulysse, een centrum dat momenteel meer dan 300 mensen opvangt.

Binnen de centra hangt een bedrukte sfeer. Meestal komen mensen daar alleen voor een overnachting; tegenwoordig kunnen ze er niet meer uit. Ook de centra gingen in quarantainemodus. Bewoners komen alleen nog naar beneden om een maaltijd op te halen en gaan vervolgens onmiddellijk terug naar hun kamer om te eten. Zelfisolatie is is voor iedereen moeilijk, dus stel je voor hoe dat dan moet zijn voor iemand in La Porte d'Ulysse: vastzitten met 300 anderen, met zoveel verschillende culturen, en de angst dat het virus ook daar op ieder moment kan uitbreken en zich zal beginnen verspreiden…

Ik denk niet dat iemand bij de overheden zich al heeft afgevraagd hoe deze isolatie voor vluchtelingen is. Het is een groep die leeft op het ritme van de stad. Maar tegenwoordig zijn al de stedelijke informatiediensten gesloten. De plaatsen waar ze rustten en hun telefoons oplaadden, zijn gesloten. De bakkerij waar ze elke ochtend thee kregen is gesloten. Om nog maar te zwijgen over degenen die rond kwamen door te bedelen… De lockdown heeft het beetje houvast waar vluchtelingen zich in normale tijden aan kunnen vastklampen weggevaagd.

Mensen die wachten op asiel, kregen te horen dat hun afspraken met de autoriteiten waren afgezegd - heel belangrijke gesprekken waaruit moest blijken of ze al dan niet in België zouden mogen blijven. Sommigen wachten al maanden op zo'n gesprek. Er staat veel op het spel, en door de annuleringen zijn ze terug bij af.

Via het internet komen ze in aanraking met allerlei tegenstrijdige informatie. Dat zorgt voor extra verwarring. Doordat alles stil ligt, voelen mensen zich verloren en hopeloos. De quarantaine doet bij velen van hen heel wat slechte herinneringen weer bovenkomen - zoals Libische gevangenissen of hun gedwongen hechtenis nadat ze net aankwamen in Europa.

Als ik thuiskom, denk ik nog lang over al deze dingen na. Ik denk dat deze crisis de omvang van het onrecht dat de vluchtelingen wordt aangedaan aan het licht heeft gebracht. Terwijl een grote gezondheidscrisis de hele wereld treft, heeft de politie er geen enkele moeite mee om mensen uit het Maximiliaanpark te verdrijven, ze op straat lastig te vallen en hen te waarschuwen om binnen te blijven terwijl hen geen enkele oplossing wordt geboden.

Zonder het werk van BXL Refugees, Artsen zonder Grenzen, Dokters van de Wereld en S.O.S. Jeunes, zouden honderden mensen aan hun lot worden overgelaten terwijl ook zij geconfronteerd worden met deze pandemie.

Al twee jaar lang hebben migranten een belangrijke plaats ingenomen in mijn leven. Ik zie ze dagelijks en ik ken ze goed. Het is heel triest om ze in deze situatie te zien. Het onrecht dat zij meemaken, dwingt me elke dag om dingen in perspectief te plaatsen en mijn eigen zorgen aan de kant te schuiven. Dit is wat mij de kracht geeft om elke ochtend wakker te worden en telkens weer verder te blijven vechten voor hen.

Krijg elke week een mail met onze 10 beste verhalen en fotoreeksen.

Volg VICE België op Instagram en Facebook voor meer unieke verhalen over alles wat ertoe doet in de wereld.