Hoe Amsterdamse ravers hun Oekraïense clubvrienden opvangen

De Nederlandse muziekindustrie is in de afgelopen jaren steeds meer verbonden geraakt met Oekraïne. Regelmatig kwamen er Oekraïense artiesten in Nederlandse clubs spelen, maar ook was Kyiv een favoriet onder Nederlandse dj’s. Steeds meer mensen vlogen dan ook naar de Oekraïense hoofdstad om daar het nachtleven te ontdekken. Kyiv was onderweg om het kloppende hart te worden van Europa als het gaat om underground clubcultuur. Toen op 24 februari de eerste luchtsirenes door de stad galmden en Rusland Oekraïne binnenviel, viel dit allemaal in duigen.

Afgelopen zaterdag zamelden 24 clubs daarom geld in voor het initiatief De Nacht Staat Op voor Oekraïne. Met deze actie wil de Nederlandse muziekindustrie hun Oekraïense collega’s ondersteunen. Het opgehaalde bedrag gaat naar het Ukrainian Humanitarian Fund, een fonds dat zich inzet om oorlogsslachtoffers hulp te bieden. In club Radion in Amsterdam organiseerde ravecollectief PAX-ROMANA het bijbehorende evenement.

Voor organisatoren Justin Blikman (24), Niels Hoogeveen (23) en Radion-medewerker en rave-organisator van Eerste Communie Isabelle Ho-Kang You (51) had deze nacht extra betekenis. Zij hebben namelijk niet alleen gefundraised, maar ook hun Oekraïense queer vrienden Samuel (39), Vlad (19) en Kirill (19) geholpen naar Amsterdam te vluchten. We spraken hen over hoe het is om na een nacht feesten wakker te worden in een oorlog, over hun moeilijke reis en over het gevoel van verbondenheid in de internationale rave-gemeenschap.

VICE: Hoi Niels en Justin. De drie jongens zijn gevlucht uit Kyiv en zitten hier nu - mede door jullie inzet - veilig in Amsterdam. Hoe hebben jullie elkaar leren kennen?
Niels: Als rave-organisatoren zijn wij altijd op zoek naar de puurste vorm van nachtcultuur, om inspiratie op te doen. We hoorden meerdere malen hoe bijzonder Kyiv was en we waren heel blij toen afgelopen november eindelijk club K41 te bezochten. Daar ontmoetten we Samuel. 

Justin: In Kyiv lopen er weinig mensen van kleur. Dus toen Samuel en ik elkaar op de dansvloer zagen, raakten we meteen aan de praat en voelde we onmiddellijk een connectie.

Niels: We hebben het hele weekend samen doorgebracht in de club. We hebben veel gedanst, maar ook veel gepraat. Over het leven, over wat de club voor hem betekende en over zijn situatie. Samuel vertelde dat hij was gevlucht uit Nigeria en nu al elf jaar in Kyiv woonde, waar hij werkte als modeontwerper.

Met nieuwjaar vlogen we terug naar Kyiv, en toen we elkaar weer in de club zagen, voelde die hereniging meteen weer heel goed. Op de dansvloeren die wij bezoeken hoef je niet eens met elkaar te praten om de connectie te voelen. De mensen die elkaar op deze plekken vinden, begrijpen elkaar. Je hoeft alleen tijd met elkaar te spenderen en te dansen. In onze gesprekken met Samuel hadden we het over de liefdevolle rave-community in Amsterdam en nodigden hem uit om een keer langs te komen. We hadden nooit kunnen denken dat we twee maanden later bezig zouden zijn om deze jongens hier in veiligheid te brengen. 

Op 24 februari viel Rusland Oekraïne binnen. Konden jullie die dag met Samuel in contact komen?
Justin: We zagen op tv wat er zich afspeelde in Oekraïne en stuurden Samuel meteen een berichtje. Hij vertelde dat de situatie heel heftig was, dat het onveilig was in Kyiv en dat hij moest vluchten. Vanuit Kyiv wilde hij samen met zijn vriend Vlad de trein nemen naar Lviv, maar het werd al gauw duidelijk dat het een dure treinreis zou worden. We boden meteen aan om hem financieel te ondersteunen.

We besloten een crowdfunding-actie op te zetten. De zaterdag van de rave keken Justin en ik elkaar aan en dachten: waar zijn we mee bezig? Het voelde tegenstrijdig om vrienden in veiligheid te brengen en tegelijkertijd een rave te organiseren. Tegelijkertijd is de dansvloer ook altijd een manier geweest om te protesteren en mensen te verenigen, en dus ook om gezamenlijk deze crowdfunding te kunnen starten. Gelukkig stroomden de donaties al snel binnen en zo konden we Samuel en Vlad direct helpen om in Lviv te komen.

Vlad, we kunnen ons haast niet voorstellen wat jullie hebben moeten doormaken. Je bent vorige week met Samuel aangekomen in Amsterdam. Hoe was jouw reis?
Vlad: De dag dat de oorlog uitbrak werd ik om vijf uur ‘s nachts wakker omdat mijn beste vriend aan het huilen was. Hij vertelde me dat de stad werd gebombardeerd. Ondertussen kreeg ik een berichtje van een vriend uit Berlijn: ‘Je moet onmiddellijk Oekraïne verlaten’. Ik heb er niet over nagedacht om te blijven. Ik wilde altijd al graag naar Europa verhuizen. Toen de oorlog uitbrak, besloot ik daarom meteen om het land te verlaten. Mijn vriend uit Berlijn stuurde me geld, ik pakte een tas met kleren en ben meteen naar Samuel gegaan. Ik ken hem uit club K41. 

Vanaf het station probeerden we de trein te nemen naar Lviv, maar alleen vrouwen en kinderen werden toegelaten. Tot onze ontzetting werden niet alleen mannen, maar ook mensen van kleur structureel geweigerd. Na vijf keer proberen lukte het ons eindelijk. We lagen met zijn allen op en over elkaar en probeerden zo te slapen tijdens de reis, die twintig uur duurde.

Isabelle, je voelde je meteen geroepen om Vlad en Samuel op te halen. Hoe is dit gegaan?
Isabelle: Justin en ik hebben een sterke band als het gaat om Black Lives Matter. We hadden contact over de oorlog in Oekraïne en hij vertelde me dat Samuel illegaal in Kyiv verbleef. Ik belde Samuel en het was meteen duidelijk dat zijn verhaal veel groter was dan vluchten uit Oekraïne alleen. Hij zou opnieuw geconfronteerd worden met zijn illegale status. Toen begonnen de radertjes in mijn hoofd te draaien: we hebben een dubbel probleem. Als Samuel met zijn Nigeriaanse paspoort de grens zou overgaan, zouden ze hem in een kamp stoppen of hem linea recta terugsturen naar Nigeria. Dat zou een probleem zijn, aangezien hij daar gezocht wordt vanwege zijn geaardheid. Er was geen andere keus dan hem op te halen.

Ik zette een crowdfunding-actie op via Instagram en plaatste een oproep of iemand met mij mee kon rijden naar de grens. Mijn goede vriend Brian Bodbijl reageerde meteen. We zijn direct vertrokken, we hebben 26 uur gereden en niet geslapen. Onderweg hoorden we dat Vlad bij Samuel was en het werd voor ons meteen duidelijk dat we niet één, maar twee mensen mee terug zouden nemen naar Amsterdam. Het zou moeilijk zijn voor Vlad om de grens over te steken, maar hij was vastberaden.

Vlad, jij was intussen in Lviv met Samuel. Hoe zijn jullie vanuit daar verder gegaan? 
Vlad: Vanuit Lviv gingen we naar ‘Chop’, een grensovergang bij Hongarije. Het lukte Samuel om de grens over te steken, maar de controlepost liet mij niet door.

Isabelle: Toen belde Samuel ons huilend op, en hij vroeg ons of we hem op konden halen en vertelde dat het Vlad niet was gelukt om over te steken. 

Vlad: Bij de controlepost ontmoette ik een oude man die aanbood om me met zijn auto naar een andere grensovergang te brengen. Hij vertelde me dat er nog drie grensovergangen waren waar we zouden kunnen proberen om over te steken. Na twee dorpjes geprobeerd te hebben kwamen we bij de laatste grensovergang. Hier stonden vrouwelijke militairen. Ik denk dat dit mijn geluk is geweest, want zij lieten mij wel door.

Isabelle: Een uur nadat we Samuel hadden opgepikt, stuurde Vlad zijn locatie door. In eerste instantie begrepen we niet of hij in Oekraïne was of in Hongarije. We belden hem op en hij zei: “Darling. I’m in Hungary!” Toen barstten we allemaal in huilen uit. We zijn naar hem toe gereden en zijn elkaar in de armen gevlogen. 

We zitten hier vandaag met nog een vriend van Vlad, Kirill. Jullie hebben hem geholpen in Amsterdam te komen. Hoe is dat gegaan?
Isabelle: Bij mij speelde er nog een verhaal, het verhaal van Kirill. Een van mijn partners bij Eerste Communie ging om de twee maanden naar Kyiv en is daar bevriend geraakt met Kirill. En hij is weer vrienden met Samuel en Vlad.

Hoi Kirill. Hoe was jouw reis? 
Kirill: Toen de oorlog uitbrak, was ik bij een vriend. We hadden gefeest. Na twee uur slaap werd ik wakker van het geluid van bommen. Ik rende meteen naar buiten, zag mensen huilen op straat en er stonden overal lange rijen voor pinautomaten. Toen ben ik eerst naar Vlad gegaan, die later met Samuel naar Lviv ging. Ik heb me aangesloten bij andere vrienden om naar de grens te gaan. Het is voor alle Oekraïense mannen verboden om de grens over te steken, maar ik wist vanaf het eerste moment dat ik toch de grens over wilde gaan. Door het uitbreken van de oorlog kon ik niet meer werken, mijn geld zou opraken. Me aansluiten bij het leger zou mijn dood kunnen betekenen. Ik wilde graag in leven blijven om mijn vrienden en familie te kunnen helpen van een afstand.

In de tussentijd raakte ik via Instagram aan de praat met Gils en Isabelle, Jessey en Anthony, mijn vrienden van Eerste Communie. Zij hebben mij vanaf dat moment constant geholpen met informatie en mentale steun.

Via-via had ik vernomen dat er een grensovergang was waar mannen over zouden kunnen steken. Of deze informatie nog actueel was, wist ik niet. Vanaf Lviv moest ik in Odessa zien te komen, dat was een uitdaging aangezien je vanuit het westen richting het zuiden gaat. Niemand wil richting oorlogsgebied rijden en op die route waren er continue bombardementen.

Het lukte mij om een taxichauffeur te vinden in Lviv en ik wist hem zover te krijgen om met mij mee te vluchten. We wisten dat het een lange en enge reis zou worden, want er was een avondklok en de wegen waren besneeuwd. Onderweg kwamen een konvooi van tanks tegen. Ook moesten we langs de grens van Transnistrië rijden, dat onder Russische bezetting is. Hierna namen we een pauze om naar het toilet te gaan. In de buurt was een bos waar Russen zich verstopten. Plotseling kwamen ze op ons afgerend en begonnen te schieten, gelukkig is het ons gelukt te vluchten. Ik geloof dat we onderweg twintig Oekraïense controleposten zijn tegengekomen, waar militairen onze documenten controleerden. Ze vroegen ons waar we heen gingen en waarom we richting dit gebied reden. Mijn hart ging tekeer en ik vertelde hen dat ik mijn oma wilde zien in Odessa. Gelukkig lieten ze ons door. In totaal waren we twintig uur onderweg en inmiddels had ik al twee of drie dagen niet geslapen. Bij de grens moesten we nog eens vijftien uur wachten. Maar uiteindelijk is het ons gelukt om de grens over te steken. Ik wilde meteen naar Amsterdam om Vlad en Samuel te zien. Die reis duurde in totaal nog eens vijf dagen. 

Vlad en Kirill, jullie zijn hier aangekomen in Amsterdam. Hoe voelt het om hier te zijn?
Vlad: Ik heb mijn leven in Oekraïne achter me moeten laten. Mijn huissleutel, mijn familie. Dat was heel moeilijk. Nu is het tijd voor een nieuw hoofdstuk in mijn leven. Ik hou nu al van mijn nieuwe familie hier. Niels, Justin, Brian en Isabelle hebben gezorgd voor een warm onthaal en ik voel me hier erg comfortabel. In Kyiv was ik stylist en model, ik hoop opnieuw baanmogelijkheden te vinden in Amsterdam.

Kirill: Er waren zoveel mensen die ik ken van mijn tijd in K41 die er hier en in andere landen voor mij zijn geweest om mij te helpen tijdens mijn reis. Dat was heel bijzonder. Vlad en ik zijn heel, heel blij dat we hier nu met elkaar zijn. Nu is het tijd om een nieuwe baan te zoeken. In Kyiv was ik sales manager. Ik zou graag weer iets in die richting doen.

Isabelle, hoe gaat het nu verder in Amsterdam?
Isabelle: Een vriendin uit de rave-gemeenschap, Dalia, helpt de jongens met juridische zaken. Mijn oude baas van de Supper Club heeft Vlad en Kirill een huis aangeboden waar ze een aantal maanden kunnen verblijven. Hij zorgt ook voor de boodschappen. We zijn nog op zoek naar mensen die de Russische of Oekraïense taal spreken en hen op psychologisch niveau kunnen ondersteunen. We kunnen niet zomaar mensen hierheen halen zonder hen hier verder te helpen. Het harde leven begint hier en nu, ze zijn in een nieuw land, we moeten hen helpen waar we kunnen.