Deze beveiligers kijken weg als ze zien dat je eten jat in de supermarkt

Met energieprijzen die omhoog schieten, de inflatie die steeds erger wordt en lonen die even laag blijven, is het tot nu toe absoluut geen makkelijke winter in het Verenigd Koninkrijk geweest. Terwijl sommigen van ons moesten kiezen tussen een warm huis of een warm bord eten, hebben andere mensen een iets illegaler pad tot overleving moeten kiezen, zoals winkeldiefstal. 

Natuurlijk, winkeldiefstal was altijd al een lucratieve sector (voor dieven), maar het aantal mensen dat aan casual stelen doet is sinds de leefcrisis waar we in zitten alleen maar gegroeid. Of het nou om kaas, vlees, luiers of shampoo gaat, het aantal keren dat er winkeldiefstal werd gepleegd groeide met zo’n 21% in de twaalf maanden tot aan maart 2022, volgens het Britse CBS. Misschien niet heel verrassend in een tijd waarin voedselbanken zo druk bezocht zijn dat er mensen weggestuurd moeten worden. 

Als je betrapt wordt op jatten in Britse supermarkten kan je een winkelverbod, boete of zelfs wat uurtjes in een cel krijgen als je heel veel pech hebt. Maar wat als je niet betrapt wordt? Want voor veel beveiligers die je normaal in de gaten houden voelt het behoorlijk oneerlijk om hard op te treden tegen mensen die jatten tijdens deze crisis. 

Mike is een beveiliger bij een van de grootste beveiligingsbedrijven in het VK. Hij maakt regelmatig zijn ronde in verschillende supermarkten en betrapt zichzelf er steeds vaker op dat hij wegkijkt als hij mensen voedsel ziet jatten. Net als alle anderen in dit artikel hebben we zijn naam aangepast om z’n baan niet op het spel te zetten. “Ik vind het helemaal niks om de politie te moeten bellen of winkeldieven in de kraag te moeten grijpen nu het leven zo duur is,” zegt hij. “Als mensen moeten kiezen tussen voedsel en verwarming, wie ben ik dan om ze tegen te houden? Prijzen zijn letterlijk verdubbeld - van voedsel tot elektriciteit tot de huur. Ik wil niet dat mensen honger lijden.”

Hij vervolgt: “Mensen hebben kindermonden om te voeden. Of het nou mensen zijn die voedsel verstoppen in de kinderwagen, hun tas of per ongeluk de helft van hun boodschappen niet scannen, ik heb het gewoon niet meer in me om mensen te stoppen als ze essentiële dingen jatten. Denk je nou echt dat mensen babymelk gaan jatten als het niet hoeft?” Volgens Mike is het in het weekend makkelijker om winkeldieven te negeren omdat de politie dan ook drukker is. “Ik geloof niet dat mensen voor hun plezier voedsel stelen,” voegt hij eraan toe.

Nick, een andere beveiliger, beaamt dit. “Mensen kunnen echt heel wanhopig worden. Het breekt m’n hart als ik zie dat mensen producten stelen die overduidelijk voor hun kinderen zijn. Er is zoveel wat je moet aanschaffen en waar je geld aan uit moet geven. Laat ik het zo zeggen, ik besteed geen aandacht aan mensen die eten of drinken stelen. Iedereen probeert te overleven.”

Carl, een ex-beveiliger met een eigen beveiligingsbedrijf dat contracten heeft met meerdere supermarkten, zegt dat het sowieso niet makkelijk is om winkeldieven te pakken. Soms is het niet eens het gedoe waard - vooral wanneer de beveiliging zelf ook onderbetaald wordt. “Er zijn incidenten geweest waarbij winkeldieven ons hebben aangevallen en hebben verwond,” zegt hij. “Ik ken wat beveiligers die zijn neergestoken tijdens hun werk. Als ik dat soort dingen hoor en dat optel bij de levenskostencrisis, natuurlijk ben ik dan eerder geneigd om weg te kijken… Mensen zijn alleen maar wanhopiger aan het worden. Zo simpel is het nou eenmaal. En ik ga mezelf niet in gevaar brengen. Legaal gezien kunnen we überhaupt niet achter iemand aanrennen die de winkel al heeft verlaten, om gezondheid- en veiligheidsredenen.”

Ik vroeg Carl wat er zou gebeuren als winkeliers door zouden krijgen dat hun beveiligers de winkeldieven negeren. “Als we niemand aanhouden, zouden we al gauw worden ontslagen. Maar het is zo moeilijk om de juiste balans te vinden… Geloof me, ik heb goed gejankt toen ik m’n eigen boodschappenrekening zag, dus ik voel echt sympathie met iedereen deze winter.”

Tim, een beveiliger bij een grote supermarktketen, voegt eraan toe: “het is heel moeilijk om te bewijzen dat we écht wegkijken, vooral als de winkeldief geen bekende is van de winkel. Hoe moeten we anders weten dat het een bekende dief is in plaats van een gewone klant, als zoveel mensen het doen? Tegenwoordig stelen de meeste mensen een of twee items naast hun reguliere boodschappen in een poging om de kosten te drukken en ik neem het ze niet kwalijk. Ik heb vrienden die hetzelfde doen.”

In een poging om de stijging van winkeldiefstallen in te dammen zijn sommige supermarkten in Wales bezig met plannen om het aantal veroordelingen te verlagen. In plaats van de politie te bellen, worden winkeldieven naar de lokale voedselbank en andere hulpinstanties gestuurd. 

Carl blijft wel sceptisch over deze aanpak, als het de norm wordt. Als voedselbanken een makkelijke oplossing zouden zijn, zouden mensen überhaupt niet hoeven te stelen. “Sommigen van ons hebben het over deze plannen gehad,” zegt hij. “We denken dat het een maniertje is om ons te verlichten van de taak om winkeldieven te vangen, maar het werkt niet. De grootste risicoproducten zoals babyvoedsel en alcohol gaan geen vermindering van diefstal zien met deze plannen. Gaan voedselbanken altijd genoeg producten voor kinderen hebben? Nee. Gaan ze alcohol uitdelen aan alcoholisten? Nee.”

“Dus, ga ik me nog steeds schuldig voelen als ik mensen betrap op het jatten van essentiële items? Ja. Zal ik blijven wegkijken? Oh jazeker.”

Het is wel duidelijk dat plannetjes en initiatieven door de overheid enorm tekort schieten als het gaat om mensen de economische steun bieden die ze zo erg nodig hebben. In een tijd waarin huurprijzen de pan uit rijzen en toeslagen al veertig jaar niet zo laag zijn geweest (ondanks dat de inflatie al veertig jaar niet zo hoog was), gaan een paar voedselbanken en wat goede doelen een decennium vol bezuinigingsmaatregelen niet fixen.

“We zijn allemaal pionnen in een spel en we kunnen voelen allemaal de effecten van de kostencrisis,” aldus Mike. “Of je nou een winkeldief bent of de beveiliger, we worden allemaal genaaid.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.