Voetenangst is echt en we moeten er niet meer om lachen

Voeten zijn polariserende lichaamsdelen. Sommige mensen houden er zoveel van dat ze bereid zijn honderden euro's neer te tellen voor een foto van een lekker gemanicuurd voetje, terwijl anderen er alles voor over hebben om niet blootgesteld te worden aan het beeld van samengeperste tenen in een Birkenstock. In extreme gevallen kan deze afkeer uitgroeien tot een volwaardige fobie – podofobie, om precies te zijn.

Alicia Badaoui, een 32-jarige uit Parijs, kan niet tegen voeten. Hun geur, hoe ze er uit zien: alles doet haar walgen. Haar hele leven heeft ze geprobeerd niet naar voeten te kijken, of erger nog, ze aan te raken. “Ik weet niet meer wanneer het begon, maar eigenlijk ben ik altijd al bang geweest voor voeten,” zegt ze. “Mijn ouders kunnen het ook niet verklaren. Ik ben niet bang voor mijn eigen voeten, maar ik kan niet naar die van anderen kijken.

Alicia vind het moeilijk om serieus genomen te worden als ze haar fobie met mensen deelt. “Ze lachen eerst, en als ze zien dat ik niet meelach, zeggen ze me dat ik overdrijf, dat er niets is om bang voor te zijn,” zegt ze. “Het is alsof je iemand met spinnenfobie vertelt dat de spinnen hen niet zullen opeten.”

De zomer is natuurlijk een grote bron van stress voor podofoben. Blote voeten zijn overal, en Alicia moet zich dan rustig houden en met opgeheven hoofd verder gaan – om niet per ongeluk een glimps van iemands tenen op te vangen. Die rare uitstekende aanhangsels aan het einde van onze voeten zijn echt erg voor haar, daarom draagt ze ook zelf nooit schoenen met open tenen en houdt ze altijd haar sokken aan.

Alicia raakt snel emotioneel als ze over het onderwerp praat, hoewel ze weet dat het niet rationeel is. Haar ouders hebben haar aangemoedigd om in therapie te gaan om deze gedachten te doorbreken, en ze hebben aangeboden om ervoor te betalen.

“Van kinds af aan horen we altijd grappen over voeten; het is ons aangeleerd om ze als viezig te beschouwen,” zegt Rodolphe Oppenheimer, een psychotherapeut en psychoanalyticus uit Clichy. “Maar we moeten een onderscheid maken tussen iets wat we onaangenaam vinden en een echte fobie. Want onthoud: fobieën zijn irrationele angsten.”

Net als andere fobieën verschilt de angst voor voeten meestal van persoon tot persoon. 

Romain Roux, 27 jaar, uit Nice, heeft ook last van deze fobie sinds zijn kindertijd. Alleen al het kijken naar voeten leidt tot misselijkheid. “Toen we kinderen waren, stak mijn grote broer voor de lol zijn voeten in mijn gezicht,” zegt hij. “Ik denk dat het allemaal met elkaar te maken heeft.”

Oppenheimer bevestigt dat een voetenfobie meestal in de kindertijd ontstaat. “Misschien stonden voeten voor sommige mensen toen ze kind waren symbool voor het voortschrijden van de tijd,” zegt hij. “Of de angst voor het leven veranderde op de een of andere manier in een angst voor voeten.” Omdat elk verhaal anders is, is de oorsprong van deze fobie onmogelijk te generaliseren. Maar de gevolgen heel reëel – net als de meeste andere fobieën kunnen de symptomen in ernstige gevallen hartkloppingen, beven, paniekaanvallen en doodsangst zijn.

Podofobie kan ook verwoestende gevolgen hebben voor romantische relaties. Meer dan één partner van Romain nam zijn fobie niet serieus en was vastbesloten om hem ‘op andere gedachten te brengen’. Hij herinnert zich een ex “die erop stond dat ik een uitzondering maakte voor haar voeten – alsof dat iets zou veranderen,” zegt hij. “Haar voeten maakten me net zo bang als die van anderen.” De relatie hield geen stand.

Om met zijn fobie om te gaan, vermijdt Romain zwembaden en plaatsen waar hij blote voeten zou kunnen zien. Als hij op vakantie gaat, kiest hij voor minder populaire plekken zoals kleine meren, of hij gaat buiten het seizoen naar het strand. “Mijn angst beheerst mijn leven, ik plan mijn vakanties eromheen,” zegt hij. “Maar ik hou ook wel van de stadjes in the middle of nowhere, waar niemand is.”

Helaas kan podofobie na verloop van tijd ernstiger worden. Sommige mensen met podofobie sluiten zich af om helemaal geen blote voeten meer te zien. Maar Oppenheimer gelooft dat ‘lelijke’ ontmoetingen precies is wat men nodig heeft om deze fobie te overwinnen.

“Cognitieve gedragstherapie wijst er op dat het belangrijk is om jezelf stukje bij beetje bloot te stellen aan het gevreesde object, in je eigen tempo, in de best mogelijke omstandigheden,” zegt hij. “Dit kan betekenen dat je naar plaatjes van voeten kijkt, naar voeten op de tv, of aan de fobie werkt door middel van virtual reality therapie.”

Kortom, je moet dit probleem stap voor stap aanpakken.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Frankrijk.