De ingewikkelde verhouding tussen drugs, seks en toestemming

“Als iemand te zwaar onder invloed is en alle remmingen weg zijn, dan is er sowieso al geen sprake van toestemming meer.” Dat zegt een van de geïnterviewden uit het eerste onderzoek naar hoe drugsgebruik van invloed is op wederzijdse toestemming voor seks.

Het onderzoek werd geleid door Lauren Smith, een 27-jarige psychologiedocent aan de Leeds Beckett-universiteit, en werd onlangs gepubliceerd in The Journal of Sex Research. Er zijn al wel een aantal onderzoeken gedaan naar de rol van alcohol in wederzijdse toestemming, vooral binnen de context van seksueel geweld, maar niet naar hoe het met drugs zit. En aangezien mensen nog weleens een halfje of twee achterover hebben gegooid als ze het op een neuken willen zetten, is dat eigenlijk best vreemd.

“We weten dat drugs van invloed zijn op motorische en cognitieve functies,” legt Smith uit. “Dus ik vond het verrassend dat er zo weinig onderzoek is gedaan naar hoe drugs het vermogen beïnvloeden om toestemming te geven voor seks, of dat nou verbaal of non-verbaal is.”

In de databases die Smith doorzocht vond ze zo’n 19.000 onderzoeken die betrekking hadden op seks en toestemming, wat ze vervolgens terugbracht tot 100. Na een grondige analyse pikte ze daar weer 21 papers uit die de meest bruikbare en relevante gegevens hadden. Toen begon ze gemeenschappelijke thema’s op te stellen, om tot nieuwe inzichten te komen.

Je zou kunnen zeggen dat als je drugs hebt gebruikt, je sowieso nooit écht toestemming kunt geven voor seks. Uit deze studie blijkt echter dat veel mensen vinden dat drugs je seksuele grenzen kunnen oprekken op manieren die nuchter nauwelijks mogelijk zijn. “Voor de manier waarop ik graag seks heb, heb ik drugs nodig,” zei een van de deelnemers bijvoorbeeld.

Een vrouwelijke deelnemer vertelde hoe het haar seksleven met haar partner verbeterde, nadat de comedowns eenmaal voorbij waren. “De dingen die we doen als we high zijn, kunnen in ons nuchtere seksleven terechtkomen. Mephedrone heeft deuren voor ons geopend.”

Volgens Smith kan dit te maken hebben met de invloed die drugs op je zintuigen hebben, zoals dat het je pijn weg kan nemen. Daarnaast kan het ook een weerspiegeling zijn van de situatie van bepaalde groepen in de samenleving, zoals homoseksuele en biseksuele mannen en heteroseksuele vrouwen. “Hun seksualiteit hangt vaak samen met risico’s en gevaar,” zegt Smith. “De risico’s op soa’s, ongewenste zwangerschappen of seksuele uitbuiting.”

“We zijn erachter gekomen dat zulke mensen vaak drugs gebruiken om zich beter te uiten op seksueel gebied, en zich beter in staat voelen om de seks te hebben waar ze naar verlangden toen ze geen drugs gebruikten, maar die niet mogelijk voor ze was,” gaat Smith verder. “Zelf vond ik het niet heel verrassend dat vooral homoseksuele en biseksuele mannen, en heteroseksuele vrouwen dit aangaven. We moeten deze mensen hoe dan ook het gevoel geven dat ze ook seks kunnen hebben zonder drugs te gebruiken.”

Natuurlijk leiden drugs niet altijd tot een beter seksleven, en wat toestemming geven betreft kan het nogal problematisch zijn. Uit het onderzoek bleek dat bepaalde drugs – zoals de combinatie van GHB, crystal meth en mephedrone, de heilige drie-eenheid van chemseks – je beoordelingsvermogen verminderen, wanneer het aankomt op geïnformeerde toestemming.

“Je denkt gewoon: ik wil klaarkomen, dat is het enige wat ertoe doet,” zei een mannelijke deelnemer. “Ik denk niet aan wat ik zou kunnen oplopen.” Andere participanten zeiden “deels of helemaal niet te beseffen” wat er precies gebeurde terwijl ze seks hadden met deze drugs. “Ik denk dan: wie is dit eigenlijk? Ik stop wel als ik weer helder ben,” zei een andere man. “Er zijn momenten dat ik zo naar de klote ben dat ik zoiets heb van: oké, whatever.”

Een heteroseksuele vrouw vertelde over een soortgelijke ervaring. “Hij vond het geweldig als ik high was,” merkte ze op. “We hadden seks op een manier die ik niet echt wilde. Ik hou niet zo van anale seks – tenzij ik high ben, dan is het prima.” Er waren ook mensen die aangaven dat hun drugsgebruik helemaal geen invloed had op hun beslissingen. “Ik denk niet dat ik ooit iets heb gedaan dat ik wat eigenlijk riskant vind omdat ik high was,” zei een deelnemer.

Een andere man beschrijft situaties waarin hij weliswaar high was, maar ook nog erg bewust van de risico’s. “Ik zei tegen mijn partner: ‘Zonder condooms gaat het feest niet door [wijzend naar zijn anus].’ Toen pakte hij met tegenzin een condoom, die ik voor hem om deed.”

Ongeveer een vijfde van de deelnemers gaf aan dat ze beter beslissingen kunnen nemen als ze onder invloed zijn. “Ik zou zeggen dat als je aan de mdma zit, je het beter onder controle hebt dan wanneer je bijvoorbeeld heel kwaad bent,” zei een van hen. “Ik denk dat je dan veel bewuster bent van wat je aan het doen bent.”

De meningen lopen dus behoorlijk uiteen: de een denkt prima in staat te zijn om toestemming te geven onder invloed van drugs, maar anderen zijn minder overtuigd. Ook waren er mensen die vinden dat als je onder invloed bent, je automatisch ook geiler bent en dus “seksueel toegankelijker”, al staat dat natuurlijk niet gelijk aan dat je toestemming geeft. Het hangt er natuurlijk ook van af welke drugs en welke combinaties er gebruikt worden. Zeker aangezien mensen vaak verschillende drugs op één avond gebruiken, en ook nog eens alcohol drinken, zou dat nog specifieker onderzocht moeten worden.

Dus wat houdt dit nou allemaal in als je met iemand uit de club mee naar huis wil en jullie per minuut verder van het padje raken?

Wat over het algemeen beschouwd wordt als de beste manier om toestemming te geven is het ‘bevestigende toestemming’-model – enthousiast “ja” zeggen in elk stadium, van aanraken tot orale seks tot volledig penetrerende seks. Maar uit het onderzoek blijkt dat zelfs dat model niet toereikend zou kunnen zijn, als het gaat om seks onder invloed. Iemand kan namelijk natuurlijk wel verbaal met iets instemmen, maar tegelijkertijd zo ver van de realiteit verwijderd zijn dat hij of zij zich niet meer volledig bewust is van waar überhaupt mee ingestemd wordt.

“Sommige mensen geven wel toestemming, maar is dat wel echte toestemming als iemand letterlijk op punt staat om flauw te vallen?” vroeg een deelnemer van het onderzoek, een man die van chemseks houdt, zich af.

Smith vindt dat onze definitie van wederzijdse toestemming opnieuw moet worden beoordeeld. “We zien het ‘bevestigende toestemming’-model wel slagen, maar ik zou zeggen dat we een paar stappen terug moeten doen. De Mental Health Capacity Act uit 2015 gebruikt een veel breder spectrum om iemands toestemming te meten, zoals: kan iemand informatie onthouden en gebruiken? Kan diegene effectief risico’s en gevolgen beoordelen? Kan iemand effectief een beslissing overbrengen?

De relatie tussen wederzijdse seksuele toestemming en drugsgebruik blijft een twijfelachtig grijs gebied. Het onderzoek van Smith is in ieder geval een goede eerste verkenning van een onderwerp dat allang besproken had moeten worden.

Je kunt het onderzoek hier lezen. Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.