De onwaarschijnlijke skatescene in Bagdad

“Als we langs een controlepost skaten, houden de soldaten ons altijd tegen,” zegt de 16-jarige Muhammad Al Kaabi. “Dan zeggen ze zoiets als: ‘Wat doen jullie in godsnaam? Waar denken jullie dat jullie naartoe gaan? Wegwezen!’”

Muhammad is een middelbare scholier uit Adhamiyah, een buurt in het noordwesten van de Iraakse hoofdstad Bagdad. Hij skatet in het heuvelachtige gebied tussen zijn huis en Nasb Enqath Al Thaqafa, het monument voor het redden van de Iraakse cultuur in het centrum, waar hij elke week met zo’n zestig jonge skaters afspreekt.

De groep is ongeveer een jaar geleden opgericht door de 22-jarige Hussein en de 19-jarige Abbas. Skateboarden wordt door conservatieve Irakezen gezien als iets negatiefs, dus vroegen Hussein en Abbas of we hun achternamen niet openbaar wilden maken. Het duo maakte een instagramaccount en een whatsappgroep aan, en organiseert nu elke week skatesessies op het Al Thaqafaplein (waar het monument staat) en op andere plekken in de stad. Ze skaten op de verwaarloosde straten van Bagdad, die sinds de Amerikaanse invasie in 2003 nooit zijn hersteld. Rakelings rollen ze langs monsterlijke files en de ontelbare controleposten die zijn opgezet om de stad te beschermen tegen terroristische aanslagen.

“Nog niet zo lang geleden konden we nauwelijks rechtop op een board staan – laat staan dat we tricks konden,” zegt Muhammad met zijn deck strak tegen zijn borst geklemd. “Maar dit jaar zijn we erin geslaagd om een hele skategemeenschap bij elkaar te krijgen op dit plein, waar we in alle rust kunnen skateboarden, zonder door mensen aangestaard te worden.”

Jonge Irakezen zijn opgegroeid in een land dat is ontwricht door de Amerikaanse invasie, godsdienstoorlogen en geweld door IS. De meesten van hen hebben de dood meerdere malen van dichtbij meegemaakt, ook al zijn ze amper twintig jaar oud. Veel Irakezen hebben bijvoorbeeld familieleden of vrienden verloren. Ze zijn getuige geweest van mensenrechtenschendingen die zijn gepleegd door Amerikaanse soldaten tijdens de bezetting en zijn opgegroeid in een land met een anti-Amerikaans sentiment. Toch kozen ze voor een sport die niet los valt te zien van de Verenigde Staten.

Abbas zit op de kunstacademie van Bagdad en begon op zijn negende met skateboarden. “Op school en op straat lachten mensen me uit,” zegt hij. “Ze zeiden tegen me dat skateboarden iets westers was. Maar ondanks alle beledigingen bleef ik toch doorgaan.”

Hij zou willen dat Bagdad een plek had waar skaters zonder gevaar kunnen oefenen. “Af en toe vernielen voorbijgangers onze skateboards,” zegt hij. “Er zijn ook veel agressieve automobilisten die extra gas geven om ons bang te maken of zelfs opzettelijk te raken. En we vallen vaak, omdat de wegen een puinhoop zijn.”

Op het Al Thaqafaplein heerst een andere sfeer: de groep juicht iedereen toe die een trick landt: “Yalla shabab!” – oftewel “Lekker bezig jongens!” Iedereen kletst met elkaar, terwijl ze de ene sigaret na de andere aansteken.

De 18-jarige Haider Ramadan komt uit de sjiitische voorstad Husseiniya, grenzend aan de armste wijk van Bagdad: Sadr-stad. Hij is helemaal uit zijn traditionele en religieuze wijk hierheen gekomen – een flink eind weg – om een paar uur met zijn vrienden te skaten. “Ik heb veel problemen gehad toen ik in mijn wijk skateboardde,” zegt hij. “De maatschappij duldt skaters gewoon niet.”

Haider zegt dat skateboarden goed is voor zijn geestelijke gezondheid. “Er zijn dit jaar honderden mensen van onze leeftijd gedood bij de demonstraties,” zegt hij. “Daar zaten vrienden van ons tussen.”

Op 1 oktober 2019 kwamen duizenden Irakezen, van wie de meesten jonger dan dertig waren, bijeen om te demonstreren tegen het corrupte oligarchische regime dat aantrad nadat Saddam Hoessein door het Amerikaanse leger was gedood. De demonstranten werden door de autoriteiten met geweld onderdrukt en onder vuur genomen: er vielen meer dan 420 doden en 17.000 mensen raakten gewond. De demonstranten eisten in de eerste instantie betere voorzieningen en banen; later werden de protesten veel complexer. Dat kwam door de moord op de Iraanse generaal Qassem Soleimani in januari dit jaar. Hij was een machtig figuur in Irak, maar zaaide ook veel verdeeldheid.

Haider zegt dat skateboarden hem heeft geholpen om te gaan met de stress en “het geweld van een overheid die jongeren bloederig onderdrukt.” Zijn vriend Muhammad is het daarmee eens. “Ik ben verliefd geworden op skateboarden omdat het mijn enige ontsnapping is,” zegt hij. “Ik heb mijn familie gevonden.”

Hussein kocht zijn eerste skateboard in 2016, maar hij zegt dat het moeilijk is om echte vooruitgang te boeken zonder de juiste spullen en een goede plek om te oefenen. “Er is geen spot waar je complexere tricks kunt oefenen,” zegt hij. “Dat weerhoudt ons ervan om echt beter te worden. We kunnen zo nooit bekend worden in de wereldwijde skateboardgemeenschap.”

Hij had onlangs de kans om het Iraakse ministerie van jeugd en sport te vragen of er een skatepark in Bagdad gebouwd kon worden. Een vertegenwoordiger beloofde hem dat er in de komende maanden zo’n park gaat komen. “Maar we hebben er weinig fiducie in,” zegt Hussein. 

In Irak gelden beperkingen op geïmporteerde goederen, waardoor skateboards duur en moeilijk verkrijgbaar zijn. Alles bij elkaar kost een skateboard uit Europa of de VS omgerekend zo’n 250 euro — onbetaalbaar voor een gemiddelde Irakees. In plaats daarvan kopen de skaters meestal nagemaakte decks, die in Irak worden gemaakt.

“Veel skaters krijgen ongelukken en raken gewond door hun board,” zegt Muhammad. “Maar we hebben nou eenmaal niet veel keus.”

Er is in Bagdad ook een winkel die tweedehands skateboards uit Europa verkoopt. “De prijzen variëren tussen de 8 en 55 euro, wat de beste prijs-kwaliteitverhouding is die je kunt vinden,” zegt Muhammad. Anderen, zoals Ramadan – die met school is gestopt en momenteel werkloos is – delen hun skateboard met een vriend.

De 16-jarige Tabarek zit nog op de middelbare school. Ze begon drie maanden geleden met skateboarden en komt nu regelmatig naar de wekelijkse bijeenkomsten. 

“Mijn familie steunt me, maar dat geldt lang niet voor alle meisjes,” zegt ze. “De maatschappij keurt het niet goed dat vrouwen aan buitensport doen.”

In het begin was ze zenuwachtig om omringd te worden door jongens, maar ze zegt dat ze direct werd opgenomen in de gemeenschap. “Ik voel me hier nu thuis,” zegt ze. Muhammad en de anderen hopen dat er nog meer vrouwelijke skaters bij de groep komen. “We willen meer diversiteit in onze gemeenschap, maar helaas houden de sociale gewoontes hen echt tegen.”

Tijdens de oktoberrevolutie werd er veel graffiti op het centrale Tahrirplein gespoten, waarna het uitgroeide tot het centrum van de revolutie. De skateboarders uit Bagdad sloten zich al snel ook bij de demonstraties aan.

“We skateten tijdens de revolutie, om politieke en sociale verandering te eisen,” zegt Muhammad. “We wilden de mentaliteit hier veranderen en de samenleving meer openstellen voor de wereld.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Frankrijk

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram