Mensen uit het Belgische nachtleven vertellen wat hun werk doet met hun mentale gezondheid

1 op 9 Belgen neemt antidepressiva, en elke dag beroven zich in ons land bijna 6 mensen van het leven – het vijfde hoogste aantal in Europa. Vooral jonge mensen zijn gevoelig voor psychische problemen. Daarom brengt VICE deze week artikels over onze mentale (on)gezondheid.

Full-time bezig zijn en je geld verdienen met het organiseren van feestjes en andere nachtelijke events klinkt heel vet, maar het zijn tegelijk ook zware jobs waarbij fysieke en mentale uitputting constant op de loer liggen, en dus niet voor iedereen zijn weggelegd.

VICE sprak met een aantal figuren die al bijzonder veel uren hebben gesleten in het Belgische nachtleven over de mentale problemen en uitdagingen waar ze tijdens hun nachtelijke werkdagen mee te maken krijgen, en hoe ze daarmee leerden omgaan.

We spraken met Tom Brus (28), artistiek directeur van de Brusselse club C12 en oprichter van Deep In House, Bart Roman (39), voormalig manager van verschillende clubs waaronder Culture Club in Gent, en nu hoofd van WeCanDance en Fire Is Gold festival, en Maurizio Ferrara (48), overdag psycholoog gespecialiseerd in verslavingen, 's nachts DJ Athome en lid van dj-duo Front de Cadeaux.

Bart Roman herinnert zich het hectische tempo tijdens zijn tien jaren bij Culture Club in Gent. “Werken in zo’n omgeving betekent leven onder de adrenaline: de energie in de nog lege club, mensen die druk in de weer zijn voor de opening, en dan de wachtrij, de dronken klanten, het feest zelf,…”

Volgens Bart zijn de weekends, die bestaan uit het verwelkomen van het publiek en het in de goede banen leiden van de optredens, “het meest intense, maar ook het meest verslavende deel” van de job. Een clubmanager moet elke avond tien uur lang aanwezig zijn: van voor de opening tot na de sluiting van de zaal. Deze uren komen bovenop de uren die de manager door de week klopt, omdat niet alles zich alleen in het weekend afspeelt. "Ik heb vaak meer dan zestig uur per week gewerkt", zegt Bart, “Je moet je teams sturen, aan marketing doen, de shows regelen…en de harde waarheid daarachter is dat ik jarenlang geen enkele dag vrij kon nemen.”

Ook Tom Brus, hoofd van de Brusselse club C12, geeft toe dat het tempo uitdagend kan zijn: “Ik wist niet zeker of ik wel klaar was om al die mentale druk op mij te nemen die komt kijken bij een project als C12. Er is elke dag wel iets om te doen bij ons, en we moeten constant op zoek gaan naar oplossingen om ervoor te zorgen dat het project verder kan blijven bestaan.” 's Nachts werken is voor hem nochtans niet echt een probleem: “Ik heb altijd al liever 's nachts geleefd en gewerkt. Als je van dat nachtritme houdt, denk ik dat een job als deze ook een stimulerend effect kan hebben.”

Naast de extreme werkuren krijgen clubmedewerkers ook regelmatig te maken met dronken mensen die over de schreef gaan. “Die persoon die achter de bar je drankjes staat te maken, probeert zijn of haar werk ook maar gewoon zo goed mogelijk te doen,” vertelt Tom. "Dat vergeten feestgangers soms wel eens, zeker als ze onder de invloed van drugs of alcohol zijn. Terwijl zij het waarschijnlijk ook niet bepaald plezant zouden vinden als er tijdens hun werkuren een dronkaard tegen hen zou komen schreeuwen.” Dat verklaart volgens hem ook waarom werken in het nachtleven niet voor iedereen is weggelegd: "Je moet bestand zijn tegen stress en vermoeidheid, en afstand kunnen nemen van klanten en de denigrerende opmerkingen die je soms om je oren gesmeten krijgt. We hebben al vaker kandidaten geweigerd omdat we van mening waren dat ze niet aan die criteria voldeden.”

Volgens Maurizio - zowel dj als verslavingspsycholoog - kunnen we vermoeidheid niet los zien van het voornaamste gevaar dat nu eenmaal inherent is aan de nachtelijke wereld: drugs. "Werken in het nachtleven betekent werken in een wereld waar psychostimulerende middelen altijd aanwezig zijn", zegt hij. "Wie allerlei middeltjes begint te gebruiken om wakker te blijven of juist om te kunnen slapen, zal daar na een paar jaar onvermijdelijk de gevolgen van voelen. Uiteindelijk gaan mensen te veel gebruiken tijdens hun shift, raken ze hun focus kwijt en vergroten ze daarmee ook aanzienlijk hun kans om in een burn-out te eindigen.”

"Het zou dwaas zijn om te geloven dat je regelmatig druggebruik geen gevolgen zal hebben,” vervolgt Maurizio. Sommige mensen die werken in het nachtleven proberen zichzelf wijs te maken dat het geen kwaad kan, maar laten we het gewoon zeggen zoals het is: wie elk weekend drugs neemt, krijgt sowieso te maken met verschillende risico’s en een aantal symptomen van drugsverslaving.

Bart heeft op zich niets tegen druggebruik in een feestelijke setting, "maar als je drugs gebruikt om aan de realiteit, liefdesverdriet of een bepaald trauma te ontsnappen, heb je echt wel een probleem. Deze middelen zijn gemaakt om je feestbeleving te verbeteren, maar als je iets wil doen aan hoe je je in je vel voelt, is het beter om nuchter te blijven.”

Maurizio kent de risico's van overmatig druggebruik maar al te goed: "Dat heeft een directe impact op je humeur, je eetlust, je concentratie, je libido en nog veel meer. Overmatig gebruik zorgt voor symptomen die aan de basis liggen van bijvoorbeeld depressies. En eens die depressie er is, maakt het gebruik van middelen zoals cocaïne je toestand alleen maar erger. Dan is de kans groot dat je steeds meer en meer zal willen nemen, en zo beland je in een vicieuze cirkel waarin al veel mensen die in nightlife werken zijn gevallen."

Naast drugs zijn er nog andere factoren die nightlife professionals gevoelig maken voor depressies, verklaart Bart Roman: "Naast het feit dat er zowat de hele nacht drugs gebruikt worden rondom je, kan ook de donkere en individualistische sfeer die in zo’n club hangt een serieus effect hebben op je gemoedstoestand.”

Van buitenaf gezien lijkt werken als manager van club een spannende uitdaging met een eindeloze stroom aan onvergetelijke ontmoetingen en ervaringen. Deels is dat ook zo, maar tegelijk benadrukt Bart: "Je moet je ook bewust zijn van de donkere kanten. Het is echt een rodeo. Je moet kunnen afwisselen tussen de weekends waar iedereen bij je is en je bewondert, en de eenzaamheid waarmee je door de week te maken krijgt. Je gaat constant heel abrupt van waanzin naar stilte. Het gevolg was dat ik in de loop van de week in mijn eigen bubbel zat. Mijn humeur was extreem, met veel ups en downs. De juiste balans vinden is een verschrikkelijk moeilijk kunstje als je in nightlife werkt.”

Ook Tom probeerde die balans de afgelopen drie jaar te bereiken. "Op je eenentwintigste wil je uiteraard een feestje dat eindeloos lang duurt. Maar in de loop van de jaren heb ik mezelf wat kunnen kalmeren. Ik ken bijvoorbeeld ook mensen die meer ‘traditionele’ beroepen beoefenen, maar die zichzelf nog veel meer kapot maken dan ik. Waarom? Omdat ze niet gelukkig zijn in hun dagelijkse leven. Ik hou van wat ik doe en ik ben van plan om zo lang mogelijk in deze sector te blijven, dus ik weet dat mijn lichaam en geest zich moeten aanpassen aan het hoge tempo. Het nachtleven dwingt me om meer op mezelf te letten.”

Na tientallen jaren dienst achter de draaitafels, vertelt Maurizio (DJ Athome) dat voor hem alles draait om een goede lichamelijke gezondheid. "Om je goed te blijven voelen, is het essentieel om gezond te leven. Op jongere leeftijd kan je lichaam nog vrij veel aan, maar nu ik 48 ben, is dat een ander verhaal. Als ik even niet goed oplet met mijn lichaam, word ik al snel moe en ongelukkig. Je moet echt voldoende slapen, goed eten en beseffen dat je je innerlijke klok volledig naar de knoppen helpt als je de hele nacht wakker blijft. Daarom moet je voortdurend die balans bewaren, en de neiging om je vermoeidheid tegen te gaan met drugs en alcohol tegen elke prijs vermijden.”

"De enige dingen die me al die jaren echt geholpen hebben, zijn sport en een goed dieet. Dat hield me op de been,” vertelt ook Bart. “Vooral op fysiek vlak dan. Voor het mentale heb ik me laten bijstaan door verschillende therapeuten."

“Een paar maanden geleden besloot ik een maand lang niet meer naar feestjes te gaan, mijn leven in eigen handen te nemen en de hulp van een professional in te roepen,” zegt Tom. “Ik probeer ook de fouten te vermijden die ik maakte toen ik bij C12 begon, en die soms tot angst- of schuldgevoelens konden leiden." Om zich meer op zijn gemak te voelen en meer stabiliteit in zijn leven te hebben, probeert Tom zich regelmatig te omringen met mensen die hem echt goed kennen. Hij vertelt dat het belangrijk is om ook je familie en vrienden die zelf niet in het nachtleven zitten niet te verwaarlozen.

"Je kunt veel plezier beleven aan het runnen van een grote club, maar daar heb echt een professionele aanpak voor nodig”, zegt Bart. Volgens Maurizio zorgt een professionele ingesteldheid er bovendien voor dat je de juiste beslissingen zal nemen. Hij vermeldt Nick Ramoudt, die in 2019 zijn 25ste verjaardag aan het hoofd van de Brusselse club Fuse vierde: "Neem bijvoorbeeld Nick, die was er al lang voor mij en lijkt niet te stoppen. Hij heeft een systeem gevonden dat voor zowel hem als voor Fuse, nog steeds een van de bekendste Belgische clubs, werkt.”

Mensen die al de uitdagingen aankunnen die zo’n job met zich meebrengt, zijn zeldzaam, stelt Bart. In het algemeen raadt hij dan ook niemand aan om een carrière in nightlife te beginnen: "Ik heb het dan over mijn persoonlijke ervaring, maar ik denk dat we moeten accepteren dat er meer is in het leven dan mensen, clubs en dj's. Je moet je ook kunnen terugtrekken als dat nodig is.”

Een paar supermensen hebben dus misschien wel hun weg door de nacht gevonden en floreren daar al sinds jaren, maar het verhaal van Bart Roman laat zien dat dat niet vanzelfsprekend is. "Uit de nachtwereld stappen was een van de beste beslissingen van mijn leven. Ik was altijd die stoere kerel en door me terug te trekken kon ik ontsnappen aan die alledaagse oppervlakkigheid en mezelf herontdekken.” Hij is blij dat hij tot dat besef is gekomen, en roept iedereen op om goed naar zijn lichaam te luisteren. "Als een maat of familielid je vertelt dat je erover gaat, sta daar dan ook echt even bij stil,” zegt hij. “Die mensen willen het beste voor je. Praat er dus over met iemand, communiceer. Als je beweert dat alles oké is terwijl je innerlijk ziek bent, dan moet je alarm slaan. Kwetsbaarheid is menselijk.”

Het was na zijn eerste ayahuasca ceremonie dat Bart besloot om zijn leven te veranderen: "Ik had drie clubs die alle drie ook heel winstgevend waren, maar die ervaring deed me beseffen dat ik vooral voor mezelf moest zorgen." En dus verkocht hij zijn clubs en stopte hij met uitgaan. "Ik heb lang gerust en ben toen naar Burning Man gegaan. Daarna ben ik naar een 21-daagse drugsvrije voedseldetox-retraite geweest en begon ik me te concentreren op mijn welzijn.”

Vandaag staat Bart gezonder in het leven: "Ik werk niet meer in het weekend, moet niet meer om 23 uur nog ergens zijn en slaap meer dan zes uur per nacht."

Toch heeft hij de wereld van de elektronische muziek niet helemaal verlaten, want elke zomer organiseert hij het WeCanDance festival op het strand van Zeebrugge. "Werken aan een festival is heel anders, de sfeer is stiller, de zon en de buitenlucht geven een andere vibe dan de gesloten ruimte van een club, en er is ook meer teamspirit," legt hij uit.

Het verhaal van C12 staat nog een beetje in z’n kinderschoenen, en Tom is blij dat hij nog nooit problemen met zijn team heeft gehad. Hij geeft wel toe dat iedereen eens een slechte periode meemaakt: "Als dat gebeurt, proberen we er voor elkaar te zijn en hebben we begrip voor de persoon waarbij het even niet gaat. We proberen de bron van het ongemak dan te begrijpen en hem of haar zo goed mogelijk te helpen."

Maurizio vindt dat dat bij meer clubs zou moeten gebeuren, maar op een meer georganiseerde manier: "Clubs zouden een beroep moeten doen op gespecialiseerde preventiediensten, en hun medewerkers een echte opleiding in risicopreventie moeten laten volgen, zodat ze leren hoe ze het beste voor hun publiek maar ook voor zichzelf kunnen zorgen, in plaats van te zitten wachten tot er weer iemand slecht gaat."

Hij is blij dat de kwesties als preventie en geestelijke gezondheid meer aandacht beginnen krijgen in het uitgaansleven: "Preventie is een gebied waar nog veel mee gedaan kan worden. Het zou op dat vlak ook interessant zijn om in gesprek te gaan met mensen die een lange tijd in clubs hebben gewerkt. Meer te weten komen over de manieren waarop zij omgingen met moeilijke situaties, kan leerrijk zijn voor ons allemaal.”

Wil je elke zaterdag een overzicht van onze beste verhalen toegestuurd krijgen? Schrijf je dan nu in voor onze newsletter.

Volg VICE België ook op Instagram: