Foto’s en verhalen van gamende vrouwen in hun kamers

Toen het eindelijk mijn beurt was, merkte ik al snel dat de gamewereld werd gedomineerd door mannen. En dat is in al die jaren niet veranderd: volgens een rapport van Forbes uit 2020 is slechts 16 procent van de leidinggevenden aan de top van de game-industrie een vrouw, en uit een enquête van Statista uit 2019 bleek dat slechts 24 procent van de gameontwikkelaars vrouw is. Dat is ook duidelijk terug te zien in mijn favoriete games: de hoofdpersonages zijn zelden of nooit vrouwen en de vrouwelijke personages die er wél zijn, zijn vaak zulke ongelooflijke stereotypes dat ik me er vrijwel niet mee kan identificeren.

Maar hoewel gamen van oudsher misschien een overwegend mannelijke hobby was, blijkt uit gegevens dat het aantal vrouwelijke gamers elk jaar groeit. Volgens marktonderzoeksbureau Newzoo maken vrouwen nu 46 procent uit van de wereldwijde game-gemeenschap. Niko Partners, een ander marktonderzoeksbureau in de sector, schat dat ‘de vrouwelijke gamer’ in Azië binnen de industrie een van de snelst groeiende doelgroepen is.

Toch bestaat er nog volop vrouwenhaat, intimidatie en racisme binnen de game-gemeenschap. Vrouwen die gamen hebben vaak het gevoel dat ze zich in een vijandige omgeving bevinden, waar hun mannelijke tegenhangers hen ongehinderd kunnen beledigen of voortdurend hun fantasieën op hen kunnen projecteren, waardoor ze zich geobjectiveerd en geseksualiseerd voelen.

In een poging het beeld van vrouwelijke gamers door een andere lens te laten zien, fotografeerde ik negen vrouwelijke gamers in de beslotenheid van hun eigen kamer en praatte ik met hen over hun ervaringen in deze rap veranderende industrie.

Delphine, 30

Delphine begon in 2020 op Twitch te streamen en sloot zich aan bij Afrogameuses, een organisatie die zwarte, vrouwelijke gamers in Frankrijk met elkaar in contact brengt. “Er heerst daar echt een sterk gevoel van zusterschap,” zegt Delphine. Ze is ook moderator van het twitchkanaal van Jennifer Lufau, de bedenker van Afrogameuses, die ook als Jane Bond en invincible_jane door het leven gaat.

Het zal je misschien niet verbazen dat haar rol als moderator haar veel haat oplevert. “Ik snap echt niet waar Twich mee bezig is,” zegt Delphine. “Er zijn mensen met gebruikersnamen die niet toegestaan zouden moeten worden.”

Delphine zegt dat vooral zwarte vrouwen het doelwit zijn op het platform, maar ze heeft ook kracht gevonden binnen haar gemeenschap. “Er is agressie, maar er is ook veel steun en vriendelijkheid,” zegt ze. “Je moet de juiste connecties hebben.”

Anaelle, 21

“Ik kan urenlang gamen – gewoon wat rondlopen of personages creëren,” zegt Anaelle. Ze houdt van de verhalen en de ontwikkeling die personages doormaken, en heeft zelfs een cursus gevolgd om er haar werk van te maken. “Maar na verloop van tijd kreeg ik steeds meer inzicht in hoe de game-industrie werkt, met name wat betreft de overuren en de intimidatie.”

Uiteindelijk besloot Anaelle haar droom te laten varen. Ze kreeg een depressie en ging weer bij haar moeder wonen, maar gamen hielp haar om door deze moeilijke tijd te komen. “Gamen is een manier om jezelf aan dingen te onttrekken. Het is een deurtje naar een andere wereld, wat prettig is als je vastzit.”

Anaelle heeft één groot probleem met de industrie: zowel de vrouwelijke als mannelijke personages zijn zo extreem in hun representatie van vrouwelijkheid en mannelijkheid dat niemand zich echt met hen kan identificeren. “Mannelijke personages zijn vaak ofwel playboys of supercoole gasten,” zegt ze. “En vrouwen zijn supersexy, met anatomisch gezien onmogelijke lichaamsverhoudingen. Het zijn geen echte figuren.”

Véronique, 27

Véronique begon met gamen toen ze een jaar of zes was en haar oudere zus games zag spelen. “Ik groeide ermee op, het is gewoon onderdeel van me,” zegt ze. “Het helpt me stoom af te blazen en het is een goede manier om meer tijd met mezelf door te brengen.” Op school werd ze gepest, maar door te gamen vond ze vrienden op wie ze kon steunen. “We werden bestempeld als nerds, wat in die tijd echt iets slechts was. Nu is nerd-zijn echt een cultuur geworden.”

Ze zit ook op Twitch, maar het platform maakt haar zenuwachtig. “Als wij vrouwen streamen, vragen we ons af of het echt de moeite waard is om ons gezicht te laten zien,” zegt ze. “Eigenlijk verwachten we gelyncht te worden.” Dat komt volgens haar omdat vrouwen net zoals iedereen lid worden om het gewoon leuk te hebben met hun vrienden, maar hen dat vaak extreem moeilijk wordt gemaakt.

“Ik word verdrietig van de gedachte dat de meeste mensen op deze platforms mannen zijn,” zegt ze. “En dat de meesten van hen je zullen veroordelen, je het gevoel zullen geven dat je een object bent en zullen uitspreken je er eigenlijk niet thuishoort. En het is nog gestoorder dat je dat soort dingen al in overweging moet nemen voordat je je webcam aanzet.”

Sarah, 19

Sarah begon drie jaar geleden met streamen. In de eerste instantie wilde ze juist haar broertje aanmoedigen om met streamen te beginnen, omdat ze dacht dat hij daar goed in zou zijn, maar uiteindelijk hielp hij haar om haar eigen kanaal te lanceren. “Ik deed mijn eerste twee streams zonder hijab,” zegt Sarah. “Maar ik vond dat ik niet op mezelf leek en het voelde ook niet alsof ik mezelf was.”

Sarah zegt dat er bijna geen mensen met hoofddoekjes op het platform zitten. “Ik was op zoek naar een voorbeeld, maar ik vond uiteindelijk dat ik net zo goed zelf een profiel kon aanmaken,” zegt ze. De volgende dag besloot ze te streamen met haar hijab op. “Ik was echt aan het trillen, omdat ik bang was wat mensen zouden zeggen. Je moet op alles voorbereid zijn. Nu maak ik me niet meer druk om trollen – uiteindelijk laat ik hun zien dat ze me niet raken en dat het idioten zijn.”

Sarah speelt vaak GTA en vindt het leuk om voor elk personage een andere stem en persona te verzinnen. Maar als ze met een personage met een hijab speelt, krijgt ze vaak opmerkingen over terrorisme en jihadisme. “Mensen nodigen me vanwege mijn hoofddoek niet graag uit op hun kanaal, omdat ze denken dat er mot van komt,” zegt Sarah. “Ik heb heel veel plannen, maar om die te kunnen uitvoeren, moet je jezelf kunnen laten horen en zien. En mensen moeten accepteren wat ze voor zich hebben.”

Djella, 19

Toen Djella op de middelbare school zat, kwam de Franse ngo Becometech langs om meisjes aan te moedigen om de IT-wereld in te gaan. “Destijds wilde ik advocaat worden,” zegt Djella, die dol is op schietspellen. “Maar mijn moeder wilde graag dat ik lid werd van de organisatie, waarop ik zei: ‘IT is voor jongens.’ Dat was mijn eerste reactie.”

Haar moeder bleef aandringen, dus ze besloot het te proberen. “Als je ouders achter je staan, zijn stereotypes makkelijker te doorbreken. Het laat zien dat de maatschappij niet bepaalt wat je moet doen,” zegt Djella. Ze studeert nu aan EPITECH, een van de beste privéscholen voor informatica en computerwetenschappen in Frankrijk. “Ik werd toegelaten op de dag van mijn toelatingsgesprek – de commissieleden zeiden dat ze nog nooit zo’n gepassioneerd meisje hadden gezien als ik.”

Royale, 18

Royale gaat naar dezelfde school als Djella. Ze wil programmeur worden “om robots te bouwen en nuttige dingen te creëren,” zegt ze. “Ik ben iemand van kleur en er zijn vrijwel geen personages die mij vertegenwoordigen, wat me echt kwaad maakt.” Ze werd ooit door vrienden uitgenodigd om samen te gamen, maar de game had geen enkel personage van kleur om uit te kiezen. “Dus ik was een bloem. Ik wilde een echt persoon zijn, maar die was er gewoon niet.”

Molika is vice-voorzitter van Next Gaymer, een organisatie die lhbtq-gamers een veilige ruimte biedt om met elkaar te praten, zonder dat ze bang te hoeven zijn om gestigmatiseerd te worden. Toen zij in de jaren tachtig een tiener was, was de gamewereld een echte jongensclub, maar ze heeft altijd een passie voor gamen gehad en volgde het gamenieuws op de voet.

Zo leerde Molika ook voor het eerst andere vrouwen in de gemeenschap kennen. “We zochten elkaar op en stuurden elkaar berichtjes via de advertenties in de tijdschriften,” zegt ze. In de loop der jaren werd ze heel hecht met haar penvriendinnen. “Het bestond voor vrouwen niet echt om in het openbaar te praten over games,” zegt ze. “Ik heb het van een geheime passie zien veranderen naar iets dat heel gewoon is geworden. Tegenwoordig maakt het niet meer uit wie je bent – het is net zoals televisiekijken.”

De groepsfoto op de site van Next Gaymer verbaasde me: er waren nauwelijks vrouwen te zien. “Heel lang was ik bijna de enige vrouw die regelmatig naar bijeenkomsten ging. Bij evenementen met zo’n honderd mensen zijn er altijd maar zo’n twee of drie vrouwen,” zegt Molika. 

Ze weet dat queer vrouwelijke gamers bestaan, maar denkt dat die de neiging hebben om thuis te blijven, omdat de gemeenschap zo overwegend mannelijk is. “Dat was echt een probleem met de organisatie,” zegt ze. “Toen ik lid werd van het comité, wilde ik dat veranderen.”

Vorig jaar richtte Molike een vrouwengroep binnen de organisatie. “Ik krijg vaak de vraag of dat een gemeenschap binnen een gemeenschap is,” zegt ze. “Maar dat is het niet. Het is een plek die meisjes in staat stelt om in contact te komen met andere meisjes, zonder gedoe. Zonder zulke plekken is het net alsof je op zoek bent naar een naald in een hooiberg.”

Preeksha, 22

De kamer van Preeksha hangt vol tekeningen, foto’s en gepersonaliseerde beeldjes. “Volgens mij heb ik nog nooit een Indiaas of Zuid-Aziatisch personage in een game gezien,” zegt ze. “Ik wil erg graag ondergedompeld worden in een game en me kunnen identificeren met de personages – ook al is het fictie.” Haar verlangen naar gothic- en fantasywerelden biedt inspiratie voor haar kunst. “Ik geniet echt van wat ik doe,” zegt ze. “In mijn tekeningen probeer ik figuren te creëren die op mij lijken en hen in een omgeving te plaatsen die ik leuk vind.”

Tifany, 19

Tifany gamet al sinds haar vierde, maar begon echt serieus te gamen rond haar tiende, toen ze online games speelde op haar PS3. “Ik praatte dan met een lagere stem, zodat mensen dachten dat ik een jongen was,” zegt ze. “Ik werd vrienden met iemand – met wie ik nu nog steeds bevriend ben – die me leerde kennen als jongen. Dat was mijn eerste vriend.”

Toen ze haar gebruikersnaam veranderde naar iets wat haar echte identiteit beter weergaf, begonnen mensen haar “vuile slet” te noemen en dingen te zeggen als “Ga terug de keuken in”. Daarover zegt ze: “Ik krijg echt veel van dat soort berichtjes, maar ik krijg ook flirterige berichtjes. Je moet leren jezelf te verdedigen – of je dat nu doet door zelfspot, door in de aanval te gaan, door erom te lachen of het gewoon te negeren. Maar soms gaat het te ver, en dan kan het intimiderend zijn.”

Na de middelbare school vond Tifany werk bij de gamewinkel waar ze al sinds haar jeugd komt, maar waar ze het gevoel heeft dat ze niet serieus wordt genomen. Toen ze een keertje klanten aan het helpen was, merkte ze dat ze haar niet recht in de ogen wilden aankijken. “Ze wilden eigenlijk alleen maar met mijn mannelijke collega praten,” zegt ze. “Als ik achter de kassa stond, gingen ze naar hem op zoek.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Frankrijk.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.