Liefde achter de tralies: de intimiteit van ongestoorde bezoeken

In de gevangenis zijn relaties en intimiteit enorm belangrijk. Soms komen liefdesverhalen tot stand in de instelling zelf, net omdat het zo moeilijk is om een relatie te onderhouden met iemand van buitenaf. Enkel via de bezoeken kunnen gedetineerden die band behouden. Kan een koppel wel echt het regime van een penitentiaire instelling ontsnappen? 

Er bestaat wel zoiets als ‘ongestoorde bezoeken’ die bedoeld zijn om verwanten een moment van intimiteit te gunnen zonder toezicht van bewakers. Om dit type bezoek te verkrijgen moet een familielid ofwel een legale partner zijn of de echtheid van de relatie kunnen aantonen. Deze bezoeken vinden plaats in een studio, tussen de vier muren van de gevangenis en duren langer dan een traditionele visite. Naast een ongestoord bezoek is er ook het bezoek achter glas, waarbij een glazen muur de twee partijen van elkaar scheidt en het bezoek aan tafel waarbij fysiek contact mag maar beperkt is. 

Florence* zit, na een aantal maanden in Bergen, opgesloten voor enkele jaren in Berkendaal. Zij en haar partner Daniel* proberen hun relatie in leven te houden desondanks de tralies tussen hen in. Dat doen ze vooral door ongestoorde bezoeken. Maar het gevangenissysteem houdt ze - onvermijdelijk - tegen om ten volle te genieten van hun liefdesleven. Hoewel de Basiswet betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden, of in het kort de Wet Dupont die sinds 2005 in werking trad in België, horen gevangenen enkel van hun vrijheid van beweging in de maatschappij beroofd te worden. Hun emotionele leven zou niet mogen lijden onder hun gevangenschap. Toch blijkt de realiteit niet te kloppen met de theorie. Dit komt, in het bijzonder, door de overbevolking van de gevangenissen die leidt tot een achteruitgang van de leefomstandigheden in detentie. Toch werd sinds 1975 seksueel welzijn herkend als een gezondheidsfactor door het WHO (wereldgezondheidsorganisatie).

Florence vanuit haar cel, en Daniel vanuit zijn woonkamer, vertrouwen ons hun verhaal toe over hun relatie. Zelfs na vele jaren herinneren ze beiden nog heel goed hun eerste ongestoorde bezoek.

Florence: “Terwijl ik wacht tot het moment aanbreekt, maak ik mezelf wat mooi: make-up en mijn haar. Ik wacht vol zenuwen die met de seconde enkel maar verergeren. De deur van mijn cel gaat open en ze vragen me of ik er klaar voor ben. Ik zeg ja, maar eigenlijk ben ik het niet. De bewaker begeleidt me door de onbekende gangen. Elke persoon die je passeert kijkt je aan met grote, nieuwsgierige ogen die schreeuwen “wil je neuken?” Er zullen nadien verbale, vieze en vooral ongevraagde opmerkingen komen van de bewakers. Terwijl ik door de gangen wandel denk ik aan de man die mijn hart sneller doet slaan. Ik neig naar die speciale tederheid die enkel vleselijke beminning me kan geven. Ik ben er bijna, ook al weet ik het zelf niet. Ze gooien mij een deken en een handdoek toe. Ik stap een nieuwe afdeling binnen, met een lange gang vol deuren. Verachtelijke commentaren worden langs mijn hoofd geslingerd: ‘Slet, je gaat gepakt worden, zuigen ga je. Vind je grote lullen lekker?’ Het blijft maar doorgaan zonder stoppen. Ik wil gaan lopen, vluchten. Mijn cel lijkt me opeens een veilige haven waar ik wil zijn en blijven. Ik ben bang en mijn ongemakkelijkheid doet de bewaker lachen. Hij doet een deur voor me open en ik ga binnen. Hij vertelt me dat mijn lief onderweg is en dat hij hem zal brengen. De grond is nat, in de kamer staat een sofabed te rotten. Er is ook een chemisch toilet en een douche die niet eens werkt, zoals andere vrouwen me voor hadden gewaarschuwd. Het ruikt er naar zweet en seks, en alles ziet eruit alsof het besmet is met god-weet-ik-wat. Dan gaat de deur open en mijn lief komt binnen, met een ‘pak elkaar maar goed’ doet de bewaker de deur terug dicht. Merci voor de aanmoediging, maar het was niet nodig.”

Daniel: “Het was een helse beleving, een echte nachtmerrie. Je krijgt een onderlaken, niet eens een overtrek, geen deken, geen kussensloop… als er al een kussen ligt. Alles ligt er bedekt met plastic. Er is geen radio om het geluid van de andere, schreeuwende gevangenen, noch dat van onszelf te maskeren. Er zijn wel condooms. Eens de bewaker de deur achter zich aan sluit, dan zijn we met z’n tweetjes en proberen we te vergeten waar we zijn. Dat moet je echt doen als je toch een beetje quality time met elkaar wil doorbrengen. Dus gooien we ons maar in elkanders armen en knuffelen we aan één stuk door.”

Florence: “We vlogen elkaar in de armen. Ik huilde zo hard, ik beefde. We stonden daar, elkaar te knuffelen. Het voelde alsof de dagen voorbij vlogen, maar eigenlijk waren het maar 45 minuten toen we keken naar de klok. Het geschreeuw verminderde, maar het is nooit echt gestopt. We trokken het zetelbed open en legden de lakens erop om er dan naakt, in symbiose met elkaar te gaan nestelen. Onze twee lichamen in elkaar, zonder penetratie. Genegenheid is een gevoel van sensualiteit wanneer de seks voorbij is of niet plaatsvond. Wij bleven daar gewoon, stil, we bewogen niet, zonder iets te zeggen dachten we beiden hetzelfde. We praten niet over de toxische omgeving waar we ons in bevinden. Vanaf dat moment, was onze seksuele relatie gereduceerd tot deze praktijk.”

Daniel: “Ongestoord bezoek is in de eerste plaats een vorm van tederheid. Sensualiteit en seks komen daar bijna systematisch bij, dat is onvermijdelijk. Maar voor ons is het vooral intimiteit, en niet noodzakelijk seks. Het is elkaar kunnen vasthouden en kunnen kussen zonder bijbedoelingen, zonder bekeken te worden, zonder te denken dat het te lang zal duren en ze ons uit elkaar moeten halen. Om op een meer natuurlijke manier met elkaar te kunnen omdat we weten dat er geen camera’s of bewakers zijn. In de gevangenis, tijdens een ongestoord bezoek, is er geen ruimte voor fantasie en tierelantijntjes. Zelfs lingerie is er onmogelijk. De gedachte dat dit onze toekomst is voor de komende jaren is geen leuke. Maar er is geen manier om te rebelleren.”

Florence: “We hadden seks tijdens ons vierde ongestoorde bezoek. Je moet de flexibiliteit van een mens niet onderschatten: we zijn veel gewoon en kunnen alles negeren. We passen ons aan. De liefde bedrijven terwijl je de ruimte, de plaats, de commentaren negeert, want je zit in de gang van een kerker. Er is geen verwarming en we moeten in het midden van het zetelbed gaan liggen want hij staat nogal onstabiel. We zijn er al een paar keer uit gevallen en konden wel lachen met deze absurde vierde dimensie. We hebben niet elke keer seks, ook al is dat misschien vreemd, maar ik kan mezelf niet loskoppelen van mijn fantasieën. Ik geef toe, ik ben seksueel gefrustreerd.” 

Daniel: “Ik denk dat je stapelverliefd moet zijn eerst, want dat is het enigste wat je doet volhouden. Het is geen intiem leven dat voldoening geeft, maar je haalt het beste uit wat je wel hebt. Het zal nooit dat gevoel kunnen vervangen als wanneer ik in slaap val met haar in m’n armen en ‘s ochtends wakker wordt naast haar. De sensualiteit die we ervaren is heel geforceerd, het is zelfs een volledig geforceerd seksleven en liefdesleven. We krijgen te horen dat we het recht hebben om elkaar graag te zien en intiem te zijn op deze en deze dag van 2u30 tot 6u30. Jammer genoeg is dat het leven en hoe het gevangenissysteem werkt. Na zeven-en-een-half jaar, vergeet je dat. Dat is alsof je naast een treinspoor woont, maar je de trein niet langer hoort passeren, ook al is die er wel. Dat is exact hetzelfde voor ons. Binnen de restricties die we opgelegd krijgen geeft ons liefdesleven zoveel voldoening als dat mogelijk is. Je kunt toch niet winnen in het gevangenissysteem. Moeilijk doen, roepen of problemen zoeken met de bewakers zal nooit helpen. Je moet nemen wat je kunt, gelukkig zijn met wat je hebt en er ten volste van genieten. Hebben we een perfect seksleven? Absoluut niet. Er zijn grote gaten op elk niveau, het is pijnlijk en lastig. We ervaren dezelfde pijn, dat zegt zij ook. We hebben een klein beetje meer vrijheid in het dagelijkse leven, maar op psychologisch vlak ervaren we hetzelfde leed als onze wederhelft.

Deze getuigenissen zijn stukjes uit de podcastreeks Sexualité sous Surveillance, die de seksualiteit van vrouwen in de gevangenis aankaart. Beschikbaar op Spotify.

*De echte namen zijn bekend bij de redactie.

Volg VICE België ook op Instagram.