Dit is waarom critici de berichtgeving over Oekraïne racistisch noemen

Westerse mainstream media zijn onder vuur komen te liggen voor wat critici “racistische” en “door wit superioriteitsdenken ingegeven” berichtgeving noemen, waarin Oekraïners worden neergezet als mensen die meer sympathie verdienen dan burgers in door conflict verscheurde landen zoals Afghanistan, Irak, Syrië en Jemen – omdat ze wit zijn.

Correspondent Charlie D'Agata, die al twee decennia verslag doet van oorlog vanaf frontlinies zoals die in Kiev, zei: “Dit is geen plek, met alle respect, zoals Irak of Afghanistan, waar al decennialang conflicten woeden. Dit is een relatief beschaafde, relatief Europese stad, waar je dat niet zou verwachten of hopen.”

“Ik moet die woorden zorgvuldig kiezen,” voegde hij er bij wijze van disclaimer aan toe.

D'Agata heeft zich later verontschuldigd, maar toen was het al te laat.

De nieuwsclip met D'Agata’s live optreden werd meer dan anderhalf miljoen keer bekeken op sociale media en leverde duizenden boze reacties op. “Het is alsof hij zegt dat in die landen de inwoners de vernietiging verdienen,” schreef een CBS-kijker op zijn YouTube-kanaal. Op Twitter was de verontwaardiging meteen voelbaar: veel gebruikers wezen op de problematische aard van D'Agata's vergelijkingen van landen in conflict.

“Ik vraag me af wat iemand als Charlie D'Agata ertoe brengt te denken dat het [OK] is om de waarde van mensenlevens te vergelijken en te bepalen wie als 'beschaafd' omschreven kan worden,” schreef geschiedenis professor Mostafa Minawi aan Cornell University in New York. “Als iemand die oorlogen en invasies heeft meegemaakt terwijl de wereld toekeek, leef ik intens mee met het Oekraïense volk. Ook de racistische berichtgeving is veelzeggend.”

CBS was niet de enige nieuwszender die twijfelachtige standpunten uitdroeg. NBC News correspondent Kelly Cobiella werd ook bekritiseerd voor de volgende uitspraak op televisie: “Dit zijn geen vluchtelingen uit Syrië, dit zijn vluchtelingen uit Oekraïne... Ze zijn christelijk, ze zijn wit, ze lijken erg op ons.”

“Het ondenkbare is gebeurd,” riep een vrouwelijke correspondent uit Polen voor de camera van het Britse televisienetwerk ITV. “Dit is geen derdewereldland in ontwikkeling, dit is Europa!”

En op de BBC zei de Oekraïense politicus en aanklager David Sakvarelidze tegen de presentator: “Het is echt emotioneel voor mij omdat ik zie hoe Europese mensen met blauwe ogen en blond haar worden gedood, kinderen die elke dag worden gedood met de raketten van Poetin en zijn helikopters en raketten.”

De persdienst van de Britse omroep heeft nog geen officiële verklaring afgelegd of commentaar gegeven op de standpunten die in de uitzending naar voren werden gebracht. Een in Londen gevestigde tv-producer, die werkzaam is in het Broadcasting House-hoofdkwartier van de BBC, vertelde VICE World News anoniem (omdat hij niet bevoegd is om over de zaak te spreken) dat de situatie “goed overkwam” gezien de aard van live interviews. “Onze experts en gasten ondergaan strenge screening procedures, maar dit was een ongelukkig incident,” zei de producent.

Volgens mediawaakhonden bracht de berichtgeving over de Oekraïne-crisis lang gekoesterde vooroordelen van westerse maatschappijen aan het licht.

“Dit soort commentaar weerspiegelt de alomtegenwoordige mentaliteit in de westerse journalistiek,  waarbij tragedie in delen van de wereld zoals het Midden-Oosten, Afrika, Zuid-Azië en Latijns-Amerika wordt genormaliseerd,” schreef de Arab and Middle Eastern Journalists Association in een verklaring. “Het ontmenselijkt en maakt hun ervaring met oorlog normaal en te verwachten.” 

“Nieuwsredacties moeten geen vergelijkingen maken die het ene conflict zwaarder laten wegen dan het andere – burgerslachtoffers en ontheemding in andere landen zijn net zo weerzinwekkend als in Oekraïne,” voegde de groep eraan toe.

Politicoloog Ian Chong van de National University of Singapore vertelt VICE World News dat deze opvattingen een ongelijkheid laten zien in de sympathie die westerse samenlevingen hebben voor Oekraïners ter plekke, in vergelijking met oorlogsvluchtelingen uit Syrië, Irak en Afghanistan. Ze weerspiegelen ook andere problematische invalshoeken.

“Het eerste is een niet-historische invalshoek. De invasie van Rusland in Oekraïne is duidelijk verschrikkelijk. Maar men vergeet de verschrikkelijke etnische zuiveringen die in de jaren negentig in het voormalige Joegoslavië plaatsvonden. Dat is ook Europa,” aldus Chong. “Het tweede is een normalisering van de opvatting dat Europa vreedzaam en welvarend moet zijn.”

“Ten derde is er de opvatting dat oorlogen plaatsvinden in verre oorden die arm zijn en die mensen treffen die er niet uitzien als Europeanen of de meerderheid van de mensen in Noord-Amerika,” stelt hij. “Dit doet afbreuk aan het feit dat een aantal conflicten in deze afgelegen delen van de wereld werden verergerd of gesteund door staten in Europa en Noord-Amerika, of dat ze zelfs deel waren van het conflict.”

Dit artikel verscheen eerder op VICE World News.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.