Alles wat je moet weten over de Paradise Papers

Dit stuk verscheen eerder op VICE News US . Headerfoto via Flickr-gebruiker Phalinn Ooi.

Het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) heeft een enorme hoeveelheid aan gelekte documenten gepubliceerd. 13,4 miljoen documenten laten zien hoe meer dan 120 politici van over de hele wereld hun geld in belastingparadijzen hebben gestald. Deze documenten worden de Paradise Papers genoemd en ze laten onder meer zien hoe de Amerikaanse minister van Handel Wilbur Ross via een transportbedrijf zakendoet met de schoonzoon van de Russische president Poetin.

Videos by VICE

De gelekte documenten laten zien hoe rijken, kleptocraten, of anderen die iets te verbergen hebben, via brievenbusfirma’s in belastingparadijzen hun zaken zo goed als in het geheim kunnen uitvoeren. De documenten, die vooral afkomstig zijn van het in Bermuda gevestigde advocatenkantoor Appleby, bevatten informatie over wel tien leden van het kabinet van de Amerikaanse president Donald Trump. Ook adviseurs en donateurs van de Amerikaanse president zouden in de documenten voorkomen. De documenten laten ook zien hoe de Russische staat in Twitter en Facebook investeert.

De documenten lijken erg op de Panama Papers, die in 2016 gelekt werden. Ze werden op dezelfde manier verkregen: een anonieme bron lekte ze naar de Duitse krant Süddeutsche Zeitung, die ze weer deelde met het International Consortium of Investigative Journalists en andere mediabedrijven. Zij publiceerden hun artikelen op zondagavond.

Net als de Panama Papers zullen de Paradise Papers een bron zijn waar nog maanden onderzoek naar kan worden gedaan. Het lek komt op een ongemakkelijk moment voor de regering van Donald Trump. Vorige week heeft de speciale aanklager Robert Mueller namelijk een aantal van Trumps voormalige medewerkers aangeklaagd in het kader van het onderzoek naar beïnvloeding van de presidentsverkiezingen van vorig jaar door de Russen. De afgelopen weken is er ook steeds meer kritiek op Facebook en Twitter, omdat ze zich door de Russen zouden hebben laten gebruiken om de verkiezingen te beïnvloeden.

Dit zijn de belangrijkste onthullingen:

De banden tussen Wilbur Ross en de ‘handlangers’ van Poetin

De Amerikaanse minister van Handel, Wilbur Ross, was jarenlang een van de zakenpartners van Donald Trump. Hij heeft nog steeds een belang in een transportbedrijf dat banden heeft met de schoonzoon van de Russische president Poetin en een Russische oligarch. Het is een van de oligarchen die door de Amerikanen sancties is opgelegd. Een analist van de The Guardian had het al over “handlangers van Poetin”.

Ross heeft toen hij minister werd veel van zijn investeringen van de hand gedaan. Sinds zijn ministerschap is hij een aanhanger van Trumps economische agenda, die het belang van de Amerikaanse economie voorop stelt. Maar uit de gelekte documenten blijkt dat Ross een belang van miljoenen dollars heeft gehouden in Navigator Holdings, een transportbedrijf dat miljoenen verdient door gas van het Russische energiebedrijf Sibur te vervoeren. Onder de eigenaren van Sibur zitten Poetins schoonzoon Kirill Shamalov en Gennady Timchenko, een judomaatje en goede vriend van de Russische president.

Toen Ross begin dit jaar door de Amerikaanse senaat werd ondervraagd werd wel bekend dat hij aandelen had in Navigator, maar niemand had zich er verder in verdiept wat dit bedrijf precies inhield. Een woordvoerder van Ross beweert dat de deal met de Russen in februari 2012 al was getekend, en dat Ross pas op 31 maart van dat jaar aandeelhouder werd. Maar uit een persbericht van de Amerikaanse toezichthouder SECblijkt dat Ross in ieder geval op 2 maart al bij het bedrijf betrokken was, aldus The Guardian.

Uit schattingen die gedaan zijn voordat hij minister werd, blijkt dat Ross een vermogen heeft van enkele miljarden dollars. Dat hij in de Paradise Papers voorkomt laat weer eens zien dat de allerrijksten een labyrint aan financiële middelen hebben om minder belasting te betalen. Het is in strijd met Trumps populistische belofte om ervoor te zorgen dat de elite zich niet meer kan verrijken ten koste van de Amerikaanse arbeider.

Ross is niet de eerste van Trumps vertrouwelingen die opvallende financiële banden heeft met het Kremlin. De Amerikaanse regering heeft vorige week Trumps voormalige campagneleider Paul Manafort laten oppakken, onder meer omdat hij gelobbyd heeft voor de pro-Russische president van Oekraïne. Manafort had ook een ingewikkeld doolhof aan offshore rekeningen waarin hij geld verborgen hield voor de Amerikaanse belastingdienst.

Er zijn geen aanwijzingen dat Ross ook onderzocht wordt door speciale aanklager Robert Mueller, maar nog een verhaal over leden van de regering Trump die banden hebben met de Russen komt natuurlijk erg ongelegen.

Een woordvoerder van Ross zei tegen de New York Times dat de minister “zich heeft verschoond van alle zaken die te maken hebben met overzeese transport, en dat zijn bedrijven zich aan de sancties van de regering Trump tegen Rusland en Venezuela houden.”

Facebook en Twitter worden deels met Russisch geld gefinancierd

De Paradise Papers brengen de Russische overheid ook in verband met investeringen in Facebook en Twitter. Die banden lopen via de Russisch-Amerikaanse miljardair Yuri Milner.

Volgens de documenten zouden twee bedrijven, die door het Kremlin zouden worden bestuurd – VTB Bank en energiereus Gazprom – met Milners investeringsfonds DST Global hebben samengewerkt om grote delen van Facebook en Twitter te kopen. VTB Bank betaalde in 2011 191 miljoen dollar voor een belang in Twitter. Een dochterbedrijf van Gazprom financierde weer een bedrijf dat met DST Global samenwerkte om een belang in Facebook te krijgen.

Nadat Facebook in 2012 de beurs op ging, en Twitter dat in 2013 deed, hebben Milner, Gazprom, en VTB Bank flink geld verdiend door hun aandelen te verkopen. De fondsen die Milner beheerde zouden volgens de New York Times op dat moment al meer dan 8 procent van Facebook en 5 procent van Twitter in handen hebben.

Het lijkt er niet op dat de Russische regering zijn aandelen heeft gebruikt om de besluitvorming van Facebook en Twitter te beïnvloeden. Maar de bekendmaking komt niet op een handig moment, nu er steeds meer verhalen opduiken over hoe de Russen social media hebben gebruikt om de presidentsverkiezingen van 2016 te beïnvloeden.

VICE News heeft Facebook, Twitter en DST Global om een reactie gevraagd, maar de bedrijven hebben nog niet gereageerd. In interviews met het ICIJ heeft Milner uitgelegd dat de Russische bedrijven passieve investeerders waren en dat “het nooit in [hem] op is gekomen dat VTB Bank niet een investeerder was als alle anderen.”