“In de huidige digitale wereld vermenigvuldigt triviale informatie zich elke seconde, gepreserveerd in al z’n oppervlakkigheid. Geruchten over irrelevante zaken, misinterpretaties, smaad – al deze data wordt bewaard in een ongefilterde staat en groeit alarmerend hard.” Klare taal en volkomen logisch als je het anno 2016 leest. Maar deze dialoog werd in 2001 al uitgesproken door The Patriots, de kwaadaardige kunstmatige intelligentie waartegen je strijdt in de game Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty.
Deze maand is de legendarische actiegame waarin dit onheilspellende dialoog plaatsneemt vijftien jaar oud. Dat mag best gevierd worden, want ontwikkelaar Hideo Kojima zette met deze PlayStation 2-titel destijds de gamewereld op z’n kop, met grafische pracht, een ongeëvenaarde filmische beleving en daarbovenop louter profetische voorspellingen.
Videos by VICE
Besef waar we als internetgebruikers waren in 2001. De oersoep van sociale media zoals we die nu kennen, begon een jaar later pas te borrelen met Friendster, waarbij LinkedIn in 2003 volgde en Myspace pas in 2004 lanceerde. Als dertienjarige jongen bestond mijn kostbare tijd op de inbelverbinding vooral uit MSN’en, Dragon Ball Z-spoilers lezen en uren wachten tot een videoclip van Eminem gedownload was op virusparadijs Kazaa. Ondertussen spreken de slechteriken in Metal Gear Solid 2 over hoe onze informatiestromen op het internet gecensureerd moeten worden om zo de sociale progressie en evolutie van de mensheid te accelereren.
Het is dus ook geen wonder dat gamers vonden dat Kojima een “té complex” verhaal vertelde, over memes en hoe filters op het internet onze samenleving gaat manipuleren. Onze fragiele hersenen konden het allemaal in die tijd gewoon nog niet bevatten.
De ideeën die Kojima in zijn game tot leven brengt, komen voor een groot deel uit het boek The Selfish Gene. Dit document werd in 1976 geschreven door de bekende Britse bioloog Richard Dawkins, de eerste persoon dat de term meme (afkomstig van het Griekse woord mimesis, wat staat voor nabootsing) ooit gebruikte en daarom voor enkelen onder ons een halfgod is. Memes definieerde hij als de overdraagbare informatiepatronen die net als genen met de jaren muteren door evolutie, compleet verdwijnen of de tand des tijds simpelweg doorstaan. Het script dat dat in 1999 door Kojima geschreven werd, vertelde hierover lang voordat wij ons werk uitstelden met hedendaagse memeklassiekers zoals kikkers op eenwielers en doodgeschoten gorilla’s.
Met de presidentsverkiezingen van de Verenigde Staten net achter de rug is dat laatste zelfs een beetje eng. Nadat Donald Trump tot president-elect werd verkozen, is er veel ophef over zogenaamde nieuwswebsites op Facebook die valse informatie verspreiden. Het vertrouwen in de journalistiek wordt daarmee geruïneerd, maar het brengt vooral veel mensen op verkeerde ideeën met misleiding. Zo worden er uitspraken in de mond van een zeer invloedrijke acteur of rapper gelegd, om zo zieltjes te winnen voor een giftige zaak als de alt-right beweging of rechts nationalisme. Een meme die op de korte termijn voor veel schade kan zorgen, dus.
“Raiden, het lijkt wel alsof je denkt dat het ons plan is om te censureren”, vragen The Patriots op een ander moment in de game aan het hoofdpersonage. “Wat we voorstellen te doen, is niet het controleren van content, maar het creëren van context. De digitale samenleving bevordert momenteel menselijke fouten en beloont de ontwikkeling van halve waarheden.” De kunstmatige intelligentie concludeert daarmee dat internetconsumptie meer gereguleerd moet worden op het internet; onnodige informatie en herinneringen moeten worden weg gefilterd om onze evolutie te stimuleren.
Maar wie is in onze tijd dan de kunstmatige intelligentie? Is het Mark Zuckerberg die bepaalt wat wij consumeren, of is hij juist degene die ons overrompelt met nutteloze informatie als Mannequin Challenge-filmpjes en oneindige advertenties over eiwitshakes wanneer je één keer het woord sport hebt getypt?
Er is momenteel te weinig bekend over de black-box algoritmes van Facebook om daar een antwoord op te geven, maar de bouwplannen voor het sociale platform werden hoe dan ook door Kojima accuraat uitgelijnd. De intenties van The Patriots zouden nu zelfs als goedaardig gezien kunnen worden, ware het niet dat het de vrijheid van meningsuiting en het maken van lachwekkende memes dan in gevaar kwamen.
“Nu denken we voor jou. Alles kan tegenwoordig gekwantificeerd worden,” zeggen The Patriots tegen de speler aan het einde van de game – een beeld wat nu angstaanjagend werkelijk voelt. Als Kojima’s nieuwe project Death Stranding over een paar jaar uitkomt, moeten we ons hart maar vasthouden om te zien wat hij nu weer voorspelt, want Hideo Kojima is met recht de Maurice de Hond van de gamesindustrie te noemen.
