Duizenden activisten van Ende Gelände (wat zoiets als “tot hier en niet verder” betekent) protesteerden dit weekend tegen de bruinkoolwinning van het Duitse energiebedrijf RWE. De demonstranten marcheerden naar de mijnen om daar de graafmachines en de sporen te bezetten.
Het open mijnencomplex ligt net iets meer dan 20 kilometer over de grens van Limburg, en het is het grootste ter wereld – bijna 50 vierkante kilometer. Maar niet veel mensen kennen het. Daarom gingen we dit weekend mee met activisten, om erachter te komen wat ze hopen te bereiken, en waarom juist zij hebben besloten iets te gaan doen.
Videos by VICE
Jana (17), scholier uit Niederkassel
Ik ben het bangst voor gewelddadige confrontaties met de politie, maar ook wel een beetje voor de juridische gevolgen. Een bruinkoolmijn blokkeren is gewoon een misdrijf, en ik sta op het punt om mijn eindexamen te doen. Maar goed, dat ik risico loop om mijn toekomstige carrière te verpesten neem ik maar voor lief. De mensheid wordt geconfronteerd met een existentiële klimaatcrisis. Het klinkt misschien wat pathetisch, maar het is een zaak van leven of dood. Als alle eilandstaten straks ten onder gaan, er een waterschaarste komt en er oorlogen uitbreken om de hulpbronnen, dan gaat het gaat niet meer alleen over de bruinkoolwinning. We willen voorkomen dat dit sombere toekomstscenario werkelijkheid wordt – en daarom demonstreren we. Door de urgentie van de crisis worden we gedwongen het heft in eigen handen te nemen en iets te doen tegen de veroorzakers van deze klimaatramp.
Ik was vijftien jaar oud, compleet naïef en behoorlijk overweldigd toen ik voor het eerst met Ende Gelände demonstreerde. Ik had toen nooit gedacht dat de politie pepperspray zou gebruiken tegen weerloze demonstranten. Ik dacht: dit is een vredige demonstratie en we zijn met zoveel. In de eerste instantie lukte het me goed om de politie te ontwijken. Het terrein was groot. Je moet je als groep gewoon goed verspreiden, dan kun je zo door de gaten glippen.
Toch werd ik door de politie gepakt en met ongeveer vijftig andere activisten naar het detentiecentrum van Mönchengladbach gebracht. Daar stonden grote kooien en werden we op basis van geslacht van elkaar gescheiden. Na ongeveer drie uur werden we weer vrijgelaten en ’s avonds was ik weer terug in bij de demonstratie.
Tegen alle mensen die deze keer voor het eerst meedoen, zou ik willen zeggen: laat je ruim van tevoren informeren. Toen ik vijftien was, had ik geen contactpersoon, maar je hebt absoluut een groepje nodig waarbij je je aan kunt sluiten, zodat je niet alleen bent in zulke extreme situaties.
Het goede nieuws is dat inmiddels een veel groter deel van de bevolking achter ons staat. Het gaat erom dat het bewustzijn over de klimaatcrisis groeit.
Momo, eco-activist uit het Rijnland
Ik ga zeker naar de groeve, of naar de sporen, of waar mijn ‘Vinger’ ook maar heen gaat. Zo werkt dat namelijk: honderden mensen sluiten zich aan bij een zogenaamde Vinger, die ons voorzichtig langs de groeve of het spoor heen loodst. Als we met veel zijn, zal het voor de politie veel moeilijker zijn om ons te pakken. Wat het doel van de Vinger precies is, weet de groep van tevoren niet. Dat blijft geheim, zodat de politie ons niet kan verhinderen.
Het gaat mij erom dat ik de infrastructuur van RWE zo effectief mogelijk wil blokkeren, om zo met alle andere mensen een vuist tegen de mijnbouw te maken. Ik weet dat de politie deze demonstratie moet stoppen, en het onvermijdelijk is dat we tegenover ze komen te staan. Ik accepteer dat, omdat ik voor een betere wereld wil vechten. Het maakt niet uit of ik aan rails vastgeketend ben of meeloop met deze demonstratie – het is nu tijd om te handelen. Het kan niet verder zo. De kloof tussen arm en rijk is nog nooit zo groot geweest en we blijven deze planeet maar uitbuiten. Daarom demonstreer ik.
“Ik hoop dat de pers dit jaar zo lang mogelijk op het terrein blijft. Op het moment dat de camera’s niet meer draaien, begint het politiegeweld.”
Dat betekent misschien dat ik de volgende dag hoofdpijn heb omdat ik door de politie in elkaar ben geslagen en mijn huid in de fik staat van de pepperspray, maar de boodschap die ik over wil brengen is dat mensen deze waanzin hier niet langer accepteren. Wat ik ga doen is niet helemaal legaal, maar voor mij wel gelegitimeerd.
Alice* (28), studeerde internationale milieuwetenschappen
Ik ben opgegroeid in het bruinkoolmijngebied in het Rijnland. De groeve bevindt zich al mijn hele leven recht voor m’n neus. Als kind accepteerde ik dat, maar hoe meer ik ernaar keek, hoe schaamtelozer en bedreigender ik het vond wat er allemaal gebeurde.
Ik heb verschillende stages in het buitenland gelopen. Ik ben in Kenia, Brazilië en India geweest, en daar heb ik uit de eerste hand ervaren dat mensen daar nu al lijden onder de gevolgen van de klimaatverandering. Er is nu bijvoorbeeld een extreme hittegolf in India, die volgens wetenschappers met klimaatverandering te maken heeft. De afgelopen twee weken zijn er gevechten uitgebroken om water, waarbij mensen zijn overleden.
Tegelijkertijd weet ik dat de klimaatcrisis onder andere hier wordt veroorzaakt. De kolenwinning in het Rijnland is de grootste CO2-producent in Europa. RWE is onze toekomst aan het vernietigen, en daarom doe ik al sinds 2015 mee met Ende Gelände.
Natuurlijk weet ik dat critici zich afvragen wat er moet gebeuren met alle mensen die bij RWE werken, als we onmiddellijk zouden ophouden met het gebruik van fossiele brandstoffen. Maar om eerlijk te zijn snap ik niet waarom je kritiek op ons zou hebben. De klimaatcrisis is niet iets wat pas net is ontdekt. Je kunt je net zo goed afvragen waarom RWE niet kan garanderen dat zijn werknemers ook in de toekomst een baan zullen hebben. Waarom is dit bedrijf niet al twintig jaar geleden begonnen met investeren in hernieuwbare energie? In plaats daarvan is het bedrijf doorgegaan met het aanbieden van leerplekken in de bruinkoolbranche, hoewel ze heus wel wisten dat de kolenmijnbouw de klimaatcrisis zou verergeren.
Ik ben erg gemotiveerd om te demonstreren en ik wil het zo lang mogelijk volhouden. Elk uur dat we de mijn blokkeren zorgt ervoor dat er tonnen minder CO2 wordt uitgestoten. En met elke ton die we tegenhouden, redden we het klimaat een beetje.
Ali* (23), aardrijkskundestudent uit Dresden
Ik heb in principe niks tegen RWE zelf. Het gaat om wat ze doen. Als RWE morgen stopt met kolen en broodjes gaat bakken, dan koop ik ze misschien wel – als ze biologisch zijn dan.
Ik demonstreer tegen het idee om alles in te nemen. En dan vooral dingen waar je moreel gezien geen recht op hebt. Keer op keer trek ik dezelfde conclusie: het is niet eerlijk dat middelen die gewoon bestaan en miljoenen jaren oud zijn, in handen van een paar mensen zijn, die er vervolgens geld mee verdienen. En dat het ook nog eens schadelijk voor het milieu is, is al helemaal een grote grap.
Door mijn studie heb ik geleerd dat mensen afhankelijk zijn van onze omgeving. Daarom voel ik me verantwoordelijk. Voor mij staat de mens niet boven andere levende wezens.
Daar moeten we mee leven, omdat de mens van nature consumeert. We ontkomen er niet aan. Maar ik geloof dat we het op een redelijke manier kunnen doen. En ik geloof ook dat we dan een samenleving kunnen creëren die veel slimmer omgaat met de natuur. We weten zoveel over de natuur, maar ik sta er altijd versteld van hoe weinig er daarvan in beleidsmaatregelen wordt omgezet.
Tijdens deze demonstratie ga ik met 25 vrienden en vriendinnen trommelen. We hopen dat we situaties kunnen de-escaleren met muziek, omdat we weten de politie ons in de weg zal staan en bereid is om geweld te gebruiken. We vroegen ons af: hoe kunnen we onszelf versterken? Daarom hebben we heerlijk eten bij ons en houden we de stemming er goed in met muziek.
Ik hoop dat we de bruinkoolmijn stil kunnen leggen. Dat we laten zien dat het aantal mensen dat deze mijn kan blokkeren en geen kolen meer wil gebruiken elk jaar groeit. Ik wil dat RWE zich realiseert dat ze niet de belangen van de hele samenleving vertegenwoordigen, maar dat ze juist tegen de belangen van de samenleving ingaan.
Sina Reisch (24), woordvoerder Ende Gelände, komt uit het zuiden van Duitsland
Ende Gelände is niet de eerste groep waar ik bij betrokken ben geweest. Ik was eerder al politiek actief, maar dat was vooral gemeentelijk of had met vluchtelingen te maken. Uiteindelijk realiseerde ik me dat veel redenen waarom je uit een land zou vluchten te maken hebben met de klimaatcrisis en het kapitalisme.
Ik ben ervan overtuigd dat je problemen radicaal moet oplossen. Het woord ‘radicaal’ heeft dezelfde oorsprong als ‘radijs’, namelijk het Latijnse ‘radix’, oftewel ‘wortel’. Als je iets wilt veranderen, moet je dus niet alleen de symptomen bestrijden, maar de wortel van het probleem aanpakken. In Duitsland is de wortel van de klimaatcrisis de mijnbouw.
Het beste aan Ende Gelände vind ik dat je binnen de beweging extreem kunt groeien. Vooral als vrouw. Vroeger durfde ik veel dingen niet. Ik had nooit gedacht dat ik voor een camera zou durven staan en praten. Maar hier werd ik zoveel aangemoedigd dat ik nu woordvoerder ben. Het heeft ook een feministisch aspect. Bij twijfel krijgen vrouwen hier de voorkeur, als het gaat om publieke optredens.
Ik hoop dat de pers dit jaar zo lang mogelijk op het terrein blijft. Op het moment dat de camera’s niet meer draaien, begint het politiegeweld. Ik zag bijvoorbeeld eens een vriend van me op brute wijze weggerukt worden door agenten en op het asfalt gesmeten worden. Hij brak zijn arm. Als je politiegeweld op je eigen lichaam ervaart, zie je ineens allerlei dingen anders. Dat blijft langer bij je dan een blauwe plek.
Ik ben bereid om wettelijke grenzen te overtreden, aangezien het om wetten gaat die een onrechtvaardige situatie in stand houden. Wat RWE doet is roofbouw – ten koste van de planeet en van de hele mensheid.
Joanie Lemercier (37), beeldend- en videokunstenaar uit Frankrijk
Ik begreep pas drie of vier maanden geleden hoe problematisch de kolenwinning echt is, maar sindsdien ben ik erdoor geobsedeerd. Het klinkt misschien een beetje raar, maar toen ik Greta Thunberg en andere kinderen de straten op zag gaan om te demonstreren voor het klimaat, opende dat echt mijn ogen. Ik realiseerde me dat ik mijn hele leven vrijwel niets had gedaan om het milieu te beschermen – hoewel ik wel altijd wist dat klimaatverandering een probleem was. Toen ik dat besefte, schaamde ik me kapot. En daarna werd ik boos.
Ik was er de hele tijd van uitgegaan dat de mijnbouw kleiner werd en we steeds meer elektriciteit uit hernieuwbare bronnen haalden. Dat we alles onder controle hadden. Maar toen ik me erin begon te verdiepen, realiseerde ik me dat dat helemaal niet waar was.
Ik ben geboren in Frankrijk, maar ik woon in Brussel, op twee uur rijden hiervandaan. Toch wist ik tot voor kort niet dat het grootste mijnbouwgebied van Europa zo dicht in de buurt was. Als je je er eenmaal in verdiept, ontdek je steeds meer schandalen. Bijvoorbeeld het dorp Immerath, dat moest wijken voor een bruinkoolgroeve van RWE. Alles werd gesloopt, zelfs een kerk uit 1891. Allemaal voor het geld.
Ondertussen ben ik vooral boos dat de politiek alles toestaat. En dat zoveel mensen – zoals ik tot voor kort – denken dat we ons geen zorgen hoeven te maken. Er worden nog steeds nieuwe energiecentrales gebouwd en iedereen denkt: ach, die worden binnenkort toch uitgeschakeld. Maar dat is niet waar. Ze zullen open blijven tot 2038 – dat is dus pas over 19 jaar. Dat is toch waanzin!
We weten precies hoeveel schade we aanrichten. We hebben de technologie om te meten hoeveel CO2 elke energiecentrale uitstoot, en hoeveel CO2 RWE produceert. Ik verspreid deze gegevens tegenwoordig op Twitter, om het voor iedereen nog duidelijker te maken.
