Alle foto’s door Kiril Stepanets
Elk jaar bezoeken duizenden toeristen het gebied rond de kerncentrale Tsjernobyl, waar op 26 april 1986 de ergste kernramp in de geschiedenis plaatsvond. Na het ongeluk werd het gebied rond de kerncentrale ontruimd, en stelden de autoriteiten een uitsluitingszone van een straal van dertig kilometer in rond kernreactor 4. Binnen die zone ligt ook de stad Pripjat, het dorp Tsjernobyl, en een handvol kleinere dorpjes. Je komt het gebied alleen in met een speciale vergunning en onder begeleiding van een officiële gids.
Kiril Stepanets
Maar dat betekent natuurlijk niet dat iedereen zich aan de regels houdt. Er zijn meerdere gidsen die bereid zijn om je illegaal de zone in te smokkelen. Deze gidsen worden ook wel “stalkers” genoemd, en de 27 jaar oude Kiril Stepanets is er één van. Een paar jaar geleden gingen misschien tien tot vijftien mensen illegaal de zone in, maar volgens Kiril loopt dat aantal tegenwoordig in de honderden.
Videos by VICE
Ik praatte met Kiril over risico’s nemen, romantiek, en je tenen verliezen in Tsjernobyl.
VICE: Hoe ben je begonnen met illegale tours geven in het gebied?
Kiril Stepanets: Ik ben in 2009 met een officiële tour door de zone mee geweest, dat was de eerste keer dat ik in Tsjernobyl was. Maar het werd me al snel duidelijk dat die georganiseerde tours het niet echt waard zijn – ze zijn duur en ze nemen je lang niet overal mee naartoe. Ik ging in 2011 voor het eerst illegaal de zone in met een groepje vrienden, en daar ben ik sindsdien niet meer mee opgehouden.
Waarom ga je erheen?
Ik woon er praktisch naast. Het is ongeveer anderhalf uur rijden vanuit Kiev. Andere mensen gaan naar de Karpaten of de Alpen om te ontspannen; ik ga naar Tsjernobyl. Ik werkte een tijdje als officiële gids, maar ze wilden niet meer met me werken. Er zijn echt veel kliekjes daar, er wordt veel geroddeld, en sommige mensen lijken wel verliefd te zijn op het gebied – en willen het niet echt delen met anderen. Het was een rare plek om te werken. Daarom besloot ik mensen de zone in te gaan smokkelen.
Hoe kom je er binnen?
We gaan per auto of bus naar het checkpoint, en gaan dan de zone in door een van de illegale ingangen. Als je eenmaal binnen bent, kan je gaan en staan waar je maar wil. Je moet wel een paar dagen lopen om in Pripjat, de grootste stad in het gebied, te komen. Het duurt minder lang om bij de kleinere dorpjes te komen. Als ik in mijn eentje ga, vind ik het leuk om rond te lopen op plekken waar al dertig jaar niemand is geweest. Er zijn nog genoeg van dat soort plekken, maar er is ook steeds meer toerisme. Toen ik laatst op weg was naar Pripjat kwam ik wel veertig mensen tegen.
Neem je meetinstrumenten mee om de straling in de gaten te houden?
Niet meer, want als ik betrapt word, nemen ze mijn instrumenten in beslag, en die dingen zijn duur. Maar ik weet nu altijd waar ik heen ga, dus ik heb ze niet meer nodig.
Zijn de autoriteiten actief op zoek naar illegale toeristen?
Ja, ik ben al een paar keer betrapt. Maar daar gebeurt verder niet zoveel mee: ze controleren je spullen, stellen een rapport op, het gaat naar rechtbank, en dan krijg je uiteindelijk een kleine boete. Dat is alleen als je er gewoon rondloopt om een kijkje te nemen. Het is anders als je spullen steelt uit het gebied, zoals ijzer of hout. Blijkbaar verdienen smokkelaars daar goed aan, maar ik bemoei me daar verder niet mee.
Wat voor soort mensen neem je mee de zone in?
Allerlei soort mensen, eigenlijk. Zakenmannen die op zoek zijn naar een beetje spanning, of journalisten die op zoek zijn naar een mooi shot. Of gewoon mensen die graag Tsjernobyl met eigen ogen willen zien omdat ze er al zoveel over hebben gehoord. En natuurlijk gaat negentig procent van de mensen ergens op een dak in Pripjat staan om de zonsondergang te zien en dronken te worden terwijl ze uitkijken over de dode stad.
Hoeveel “stalkers” zijn er eigenlijk?
Ik heb geen idee. Er waren er vroeger ongeveer vijftien, iedereen kende elkaar. Nu zijn er veel meer, en er is ook meer rivaliteit. Een andere gast weet waar ik slaap als ik in de zone ben. Hij slaat de ramen van die appartementen stuk, en pist in mijn bed als ik er niet ben. Of hij bespioneert me. Over het algemeen trekt de zone aardig wat labiele mensen aan.
Heb je er ook leuke mensen ontmoet?
O ja, heel veel. Ik ontmoette in Pripjat een keertje een meisje uit Moskou dat ook illegaal binnen was gekomen. We hebben nog een tijdje gedatet. We gingen vaak samen naar Tsjernobyl; ik noemde het een radioactieve relatie. Maar we zijn nu uit elkaar.
Gebeuren er weleens ongelukken?
Een van mijn beste vrienden uit Rusland ging erheen in de winter, werd dronken, en viel in slaap op het dak van een gebouw in Pripjat. Zijn voeten waren nat, en de volgende ochtend voelde hij ze niet meer. Hij sleepte zichzelf naar de hoofdweg, belde de politie, en gaf zichzelf aan. Uiteindelijk verloor hij de tenen aan allebei zijn voeten.
Hij werd een beetje overmoedig?
Ja, maar hij had veel ervaring in Tsjernobyl. Maar dat is niet erg verrassend: het zijn vaak de ervaren mensen die in de problemen komen, niet de groentjes.
Bedankt, Kiril!
Meer over Tsjernobyl:
De gevolgen van de kernramp in Tsjernobyl zijn nog steeds gruwelijk
Foto’s van de inrichtingen voor Tsjernobyl-slachtoffers in Wit-Rusland
Lekker op vakantie in Tsjernobyl
