DOMME GELDVRAGEN: Wat is een pensioen eigenlijk?

Geld, leuk als je het hebt, niet leuk als je het niet hebt. Maar wat is het eigenlijk? En wat kun je ermee, behalve spullen kopen? In deze serie bespreken we elementaire geldvragen van onze lezers, zodat jij ook te weten komt wat mensen die wel actief meededen tijdens de economielessen allang wisten.

––

Beste VICE Money,

Ik ben 24 en net begonnen bij mijn eerste baan. Mijn ouders zeggen vaak dat ik moet nadenken over mijn pensioen, omdat dit ook bij het grotemensenleven hoort. Nu weet ik wel dat pensioen iets is wat bejaarden krijgen, maar ik hoor ook dat je steeds ouder met pensioen moet. Misschien moet ik wel werken tot mijn dood. Heeft een pensioen wel zin? En hoe werkt een pensioen precies? Help mij!

Cheers,
Jasper

––

Beste Jasper,

Hebben je ouders onlangs op Henk Krol gestemd? Zo ja, negeer ze. Henk Krol snapt namelijk niets van pensioenen. Maar zelfs als je ouders op een man hebben gestemd die op Facebook overleden mensen feliciteert en vindt dat Rinus Michels bondscoach moet worden, hebben ze een punt. Je pensioen is namelijk best belangrijk.

Het woord pensioen is een beetje verwarrend. Van mensen die definitief stoppen met werken zeggen we dat ze “met pensioen gaan”. Dan hebben we het wel over mensen die hun hele leven gewerkt hebben, niet over werkschuwe halveliterliefhebbers uit probleemwijken. Als we het over “met pensioen gaan” hebben, bedoelen we vaak dat mensen de pensioengerechtigde leeftijd bereikt hebben. Die is hetzelfde als de AOW-leeftijd. Dat kan verwarrend zijn, dus zetten we de boel even voor je op een rijtje.

De AO-WAT?
AOW staat voor Algemene Ouderdomswet. Dankzij deze wet krijgen alle Nederlanders (ook de halveliterboys) boven een bepaalde leeftijd een maandelijkse uitkering van de overheid. Momenteel krijgt je die als je 65 jaar en 9 maanden oud bent, en in 2021 stijgt de leeftijd naar 67 jaar en 3 maanden. Dit is zo bepaald omdat het anders te duur wordt, want er zijn relatief veel ouderen en we worden ook nog eens steeds ouder met z’n allen.

Vanaf 2022 wordt het weer anders: de AOW-leeftijd wordt dan gekoppeld aan de levensverwachting. Hoe ouder we gemiddeld worden, hoe langer jij moet doorwerken. De verwachting is dat de pensioenleeftijd naar zeventig jaar gaat. Daarna kan een Nederlander tot z’n dood AOW, gemiddeld genomen een jaar of vijftien.

Hoe hoog de AOW-uitkering is hangt af van je gezinssituatie. Momenteel krijgen je opa en oma, ervan uitgaande dat ze allebei pensioengerechtigd zijn, zo’n 750 euro per persoon per maand. Alleenstaande bejaarden krijgen ongeveer 1100 euro per maand om uit te geven aan essentiële levensbehoeften, zoals een spiksplinternieuw ANWB-windjack of een gezellige knutselcursus.

Kun je die AOW ook gebruiken om de wereld over te reizen? Daar heb je toch alle tijd voor als je met pensioen bent?
Voor dat soort dingen bestaat er een aanvullend pensioen. De meeste bedrijven bieden hun werknemers een pensioenregeling aan. Op die manier kun je via je werkgever sparen voor extra pensioen bovenop je AOW: hiervoor houdt je werkgever iedere maand een pensioenpremie in op je bruto salaris. Deze premie kan volledig of deels door je werkgever betaald worden, in het laatste geval draag je ook zelf bij.

Vervolgens stuurt je werkgever deze pensioenpremie door naar een pensioenfonds. Zo’n fonds is eigenlijk een gigantische pot waarin alle pensioenpremies verzameld worden. Nederland heeft zo’n driehonderd pensioenfondsen die samen eind 2015 zo’n 1.250.000.000.000 (1,25 biljoen) euro in de pot hadden. De fondsen zijn vaak per sector geregeld en soms is een bedrijf zo groot dat het een eigen pensioenfonds heeft.

Wat doet een pensioenfonds met al dat geld?
Dat investeren ze in aandelen, obligaties en private equity – dat zijn bedrijven die bedrijven opkopen om deze later met winst weer door te verkopen. Daardoor zit ons pensioengeld in de meest uiteenlopende bedrijven. Je centen reizen de hele wereld over: van Shell tot Indiase hotels en Colombiaanse verpakkingsbedrijven. Enkele van onze pensioenfondsen verdienden vorig jaar lekker aan de verkoop van het bedrijf achter de Formule 1. Door te investeren hopen pensioenfondsen de geldpot nog groter te maken, zodat ze in de toekomst genoeg hebben om jouw pensioen uit keren, en jij je ANWB-look kunt uitbreiden met een kekke fietsroutekaarthouder voorop je elektrische fiets.

Niet alle werkgevers zijn verplicht om een pensioenregeling aan te bieden. Wil je zeker weten hoe het in jouw geval zit, stap dan even het kantoor van je baas binnen.

Je kunt ook zelf voor een pensioen sparen, mocht je geen pensioenregeling hebben. Dit kan door maandelijks je spaarrekening te spekken, maar er zijn ook allerlei andere financiële producten zoals levensverzekeringen en pensioensparen, waarbij je ervoor kunt kiezen om regelmatig geld opzij te zetten. Dit geld staat dan vast tot een vaste datum, bijvoorbeeld je pensioen. Stel dat je werkgever wél een pensioenregeling heeft, maar je wilt niet meedoen. Wat dan? Dan heb je pech. Een pensioenregeling is een collectieve regeling. Dat wil zeggen dat of al je collega’s meedoen of helemaal niemand in het bedrijf. Er is geen tussenweg. Teken je je contract, dan teken je ook voor het pensioenfonds.

Wat als ik eerder wil stoppen met werken?
Dan moet je vroeg beginnen met sparen, een rijke partner trouwen, de loterij winnen of gewoon een succesvol bedrijf opzetten en verkopen. Als zzp’er/ondernemer moet je trouwens sowieso je eigen pensioen regelen. In ieder geval krijg je, voordat je de AOW-leeftijd hebt bereikt, nog geen AOW of aanvullend pensioen uitgekeerd. Dus als je eerder wil stoppen met werken, zul je genoeg oude sokken met geld moeten hebben weggezet om de jaren tot je pensioenleeftijd te overbruggen. 

Moet ik verplicht stoppen met werken als ik met pensioen ga?
Als je de pensioengerechtigde leeftijd hebt behaald kun je gewoon doorwerken als je geen zin hebt om te reizen, bijvoorbeeld. De AOW en het aanvullend pensioen worden immers gewoon uitbetaald vanaf de pensioenleeftijd, ook als je lekker door blijft beuken. Daarnaast ontvang je als werkend pensionado natuurlijk minstens het minimumloon, want voor minder mag je niet aan de slag omdat je dan jongeren van de arbeidsmarkt concurreert. Als medewerker van pensioenleeftijd ben je overigens niet meer verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid, en mocht je werkloos raken dan krijg je geen werkloosheidsuitkering. Raak je werkloos, dan moet je die cursus kantklossen dus van je pensioen betalen.

Hoeveel pensioen krijg ik straks? 
Dat is lastig te zeggen, omdat het van een hoop dingen afhangt. Bijvoorbeeld het beleggingssucces van pensioenfondsen en andere saaie dingen als rekenrentes en dekkingsgraden. Via de sexy website mijnpensioenoverzicht.nl kun je een schatting van je toekomstige pensioen zien.