We spraken een sekswerker die meewerkte aan de kraakactie op de Wallen

Vorige week heeft de Amsterdamse kraakbeweging Mokum Kraakt een aantal voormalige sekswerkramen in het Sint Annenkwartier overgenomen. De ramen stonden al een tijdje leeg. De krakers, zo schrijven ze zelf, hebben de ruimte overgenomen in solidariteit met de sekswerkers die tegen de komst van het erotisch centrum zijn.

Wat is er precies aan de hand? Burgemeester Femke Halsema presenteerde enkele jaren geleden het plan om de prostitutie op de Wallen te verplaatsen naar een groot gebouw buiten het stadscentrum, oftwel het nieuwe ‘erotisch centrum’. Halsema noemde destijds in haar plan vooral de veiligheid van sekswerkers als argument. Ze spreekt over pottenkijkers, opdringerige toeristen en ook illegale prostitutie en mensenhandel op de Wallen. Maar volgens een onderzoek van Red Light United willen sekswerkers juist blijven in het centrum. Door de komst van zo’n erotisch centrum vrezen ze voor minder werkplekken, minder klanten en meer illegale prostitutie. “Dat toeristen luidruchtig zijn, wordt nu gebruikt als stok om sekswerkers mee te slaan,” vertelde Quirine Lengkeek, voorzitter van SekswerkExpertise, eerder aan VICE.

Ondanks alle protest van sekswerkers sinds de bekendmaking van het plan, lijkt het erotisch centrum er daadwerkelijk te komen. In tussentijd verdwijnt sekswerk steeds meer uit het Amsterdamse straatbeeld, doordat ramen worden gesloten en de sluitingstijden vervroegd zijn. Door die voormalige peeskamers te claimen – en te voorkomen dat daar de zoveelste generieke wafeltent of fancy hotel komt – wil Mokum Kraakt een politiek statement maken: de Wallen zijn voor de sekswerkers. Het doel is uiteindelijk dat er in de gekraakte panden een ruimte wordt gecreëerd waar sekswerkers kunnen samenkomen.

Maar, wat vinden sekswerkers hier zelf van? En hoe creëer je een ruimte die, ondanks het feit dat kraken verboden is, toch veilig en comfortabel voelt voor sekswerkers?

VICE vroeg het aan Sam*. Sam is escort, heeft in het verleden gewerkt bij het Prostitutie Informatie Centrum (PIC) en is al jarenlang betrokken bij internationale activistische sekswerkgroepen. Nu werkt hun bij SAVE, een collectief van (ex)sekswerkers. Voor de kraakactie plaatsvond, heeft Sam advies gegeven aan Mokum Kraakt. Zelf werkt Sam niet op de Wallen. 

VICE: Jij bent om advies gevraagd voordat Mokum Kraakt de voormalige peeskamers kraakten. Wat vond je van dat idee?
Sam: Ja, ik heb toevallig eens samengewerkt aan een project met iemand die in Mokum Kraakt zit, en toen stelde hij me voor aan de groep. Mokum Kraakt had op voorhand onderzoek gedaan naar sekswerk en de situatie op de Wallen en uiteindelijk hebben ze mij gevraagd wat ik van het voorstel vind om een paar ramen te kraken op de Wallen.

We hebben eerst veel gesprekken gehad over sekswerk, de verdrijving van sekswerkers die achter de ramen werken en het politieke debat dat hierover wordt gevoerd. Ik vond het kraken een goed idee. Ik dacht van: weet je, krakers zijn doorgaans zeer betrokken bij kwesties rondom gentrificatie, huisvesting en de huisvestingscrisis. Maar vaak raakt de linkse activistische scene niet echt betrokken bij sekswerk. 

Hoe komt dat?
Ik denk dat sekswerk op politiek vlak vaak als ‘het laatste front’ wordt beschouwd in de linkse gemeenschap, omdat er vanuit links activisme vaak nog kritiek is op sekswerk. Het is echt uitzonderlijk om solidariteit te zien met sekswerkers. Ik heb lang in Berlijn gewoond, en zelfs daar was er nooit een diep gevoel van solidariteit vanuit links voor sekswerk. Het is niet zo dat links activisme per se anti-sekswerk is, maar je hoort er niet vaak een positief woord over. Dus toen Mokum Kraakt me benaderde, dacht ik: "Oké, ik ben aan boord, wat kan ik doen?" 

Hoe verliep die samenwerking?
Het was echt een goede samenwerking tussen mij en hen. Ik nodigde in eerste instantie niet veel andere sekswerkers uit in het gesprek hierover, omdat het behoorlijk clandestien moest zijn. Maar ik werd wel steeds betrokken bij het politieke verhaal dat ze wilden vertellen. Ze hadden alles goed doordacht, ze hadden veel huiswerk gedaan, en ik was blij om te zien dat mensen echt moeite deden om zichzelf te informeren over sekswerk. 

En toen was ik aanwezig bij de actie, ik was er toen de ruimte openging, en ik heb geholpen de ruimte schoon te maken de afgelopen dagen en ervoor te zorgen dat het klaar is voor sekswerkers om de ruimte te betreden. Nu ben ik bezig met het uitwerken en verspreiden van brieven voor de buurt en brieven voor de raamexploitanten en sekswerkers, zodat ze weten dat de ruimte open is voor hen en we hopen het te gebruiken om hen te helpen. 

Mokum Kraakt geeft inderdaad aan dat de ruimte ook bedoeld is voor sekswerkers. Hoe ziet dat er uit?
Het is nu niet echt heel grote ruimte op dit moment, helaas, maar je kan er wel fijn samenkomen en je kan er ook wat evenementen voor de gemeenschap organiseren. De bedoeling is dat het een plek wordt waar iemand even kan langskomen voor en na het werk. Het is de bedoeling dat het er gewoon heel gezellig wordt en tegelijkertijd is het ook de ultieme herovering van de ruimte, snap je? Zo van: fuck you, Amsterdam vecht terug, dus als je onze ruimtes van ons afpakt, nemen we ze terug.

Dus de sekswerkers die op de Amsterdamse Wallen werken zijn niet direct betrokken bij de kraak, maar het is wel de bedoeling dat ze er gebruik van kunnen maken?
Ja, hoewel raamwerkers niet direct betrokken waren bij het kraakproces, was de daad van het kraken uiteindelijk wel in solidariteit met raamwerkers. Het zegt: we staan jullie bij, terwijl jullie ruimtes van jullie worden afgenomen. 

Het is nu cruciaal om de relatie tussen de sekswerkers en de krakers op te bouwen. Ik wil laten zien dat ze welkom zijn. Dat is niet vanzelfsprekend, aangezien het twee gemeenschappen zijn die niet echt nauw verbonden zijn met elkaar. 

Hoe komt dat?
Ik denk dat dit specifiek het geval is in Nederland door de professionalisering van sekswerk. Hier is sekswerk ‘gewoon’ werk, en niet noodzakelijk activisme. In principe is sekswerker zijn in Nederland hetzelfde als in een bar werken of je eigen zaak hebben: niet iedereen uit hetzelfde beroep heeft dezelfde politieke overtuiging of is op dezelfde manier politiek geëngageerd.

Deze kraakactie is bedoeld om ruimte terug te geven aan sekswerkers, maar het heeft ook een politieke lading.
Ja, we willen laten zien dat het absurd is om sekswerkers te verdrijven van de Wallen, want het is een buurt die al honderden jaren van sekswerkers is. Deze buurt is gebouwd op het werk van sekswerkers. Door Nederlands kolonisialisme en imperialisme is Amsterdam een drukke havenstad geworden, en sekswerk is daar een cruciaal onderdeel van. Want wat willen mensen die lang op zee hebben gezeten? Opwarmen bij een prostituee. En de huidige structuur van ramen en kleine individuele peeskamers is er omdat verhuurders op een gegeven moment dachten: “In plaats van verhuren aan een gezin, kan ik deze woonkamer ook aan meerdere sekswerkers verhuren en veel meer geld binnenhalen.” 

Sekswerk bracht dus geld binnen. 
Nu nog steeds! Het zijn gewoon zzp’ers die hun belasting betalen. Sekswerk is hier al jaren, maar wordt nu om politieke redenen in de ban gedaan.

Het interview gaat verder onder de video.

Denk je dat de sekswerkers die op de Wallen werken zich op hun gemak voelen bij deze actie? Als je bedenkt dat veel sekswerkers al zo lang gezeik met de politie en de overheid hebben, kan ik me inbeelden dat ze het niet erg aangenaam vinden om in een gekraakte ruimte te zitten, waar de politie elk moment kan binnenvallen.
Ja. Misschien maken ze zich zorgen en durven ze de ruimte niet echt te gebruiken, dat begrijp ik. Er zijn een paar zaken waar we rekening mee kunnen houden. De ruimte wordt mooi aangekleed, zodat sekswerkers zich er comfortabel voelen. Je hebt er alles wat je nodig hebt. En op vlak van veiligheid: er zullen bijvoorbeeld altijd mensen van Mokum Kraakt aanwezig zijn in de ruimte. Stel dat de politie langskomt, dan kunnen zij – omdat ze hier ervaring in hebben – met de politie in gesprek.

Ik denk dat er op een gegeven moment wel een aankondiging van een ontruiming komt. Tot dan vermoed ik dat het vrij rustig blijft. De politie is langsgekomen nadat de kraak bekend werd gemaakt. Ze zagen dat de sloten vervangen waren, en ze zeiden: jullie hebben goed je huiswerk gedaan. Het is allemaal verlopen zoals het had moeten gaan.

Tegelijkertijd denk ik ook dat sekswerkers die langs willen komen uiteindelijk zelf de beslissing moeten maken of ze zich er comfortabel bij voelen om in de gekraakte ruimte aanwezig te zijn. 

En weet je: raamwerk is heel erg hetero. Het is niet erg queer. Raamwerkers krijgen nog steeds veel te maken met racisme en transfobie. Sekswerkers blijven op allerlei manieren een onderdrukte groep. Het is inderdaad belangrijk om de volgende vragen te stellen: hoe gaan we met ze om? Hoe zorgen we ervoor dat ze naar onze ruimte komen? Door ze hier te ontvangen kunnen we ze hopelijk helpen tegen de onderdrukking die ze ervaren, en tegelijkertijd een statement maken tegen het erotisch centrum. 

Tot nu toe is de reactie die we gekregen hebben van sekswerkers op de Wallen erg goed. Het Prostitutie Informatie Centrum staat er ook achter. Ik denk dat het algemene sentiment overal wel is: als je onze ruimte van ons afneemt, nemen we het terug. Dit is de ultieme fuck you. 

Dankjewel!

*De naam van Sam is omwille van veiligheidsredenen gefingeerd. De echte naam van Sam is bekend bij de redactie.

Bekijk hier onze documentaire over Mokum Kraakt: