Šutka is een vreemde plek die zowel doet denken aan een sloppenwijk als aan het Beverly Hills van de Balkan. Wanneer je over de onverharde wegen loopt, grenzen golfplaten hutten aan grote, onbewerkte bakstenen huizen met vergulde Ionische zuilen. Gesticht na de aardbeving in 1963 weigerde de Romagemeenschap zich te laten huisvesten in de Joegoslavische sociale woningen die de Tito-regering hen aanbood in ruil voor hun verwoeste huizen. Zestig jaar later wordt de plaats nog steeds zelf bestuurd door de gemeenschap en diende het als filmlocatie voor Kusturica's 'Le Temps des Gitans'.
Advertentie
Het is begin november en de zon schijnt miraculeus wanneer mijn taxi me naar het centrum van Šutka brengt. BalkanTijdens mijn wandeling ontmoet ik een groep oudere mannen die rondhangen op de Pazar, de belangrijkste winkelstraat. Ze roepen me en vragen: 'Waar kom je vandaan?' Een van hen, die lijkt hun leider te zijn, spreekt vlekkeloos Frans. Hij fleurde op toen ik hem vertelde dat ik uit België kwam en verzekerde me dat hij Rudy Demotte goed kende (!). Met zijn alpacamantel, perfect gestreken overhemd en schoenen glanzender dan Mercedes-velgen, lijkt Hassan op een maffiabaas. Tijdens ons gesprek onderbreekt hij zichzelf af en toe om met een woord of een blik de gesprekken van zijn vrienden in het Romani naast ons te stoppen.
Hassan.
Hij vertelt me het verhaal van de gemeente en de rol van de messiaanse figuur van Faik Abdi, de charismatische en profetische leider van de Macedonische Romabeweging. Volgens mijn gesprekspartner zou Abdi Šutka op zijn eentje hebben opgericht na een visioen. Hoewel zijn rol bij de oprichting van de gemeente niet is bevestigd, was Abdi wel de oprichter van de Partij voor de Emancipatie van het Macedonische Romavolk en het eerste Roma-lid van het Macedonische parlement in de jaren 90. Het hagiografische karakter van het verhaal, de vreemde link tussen mijn gesprekspartner en Rudy Demotte, en de kwaliteit van zijn Frans worden duidelijk wanneer ik begrijp dat Hassan de zoon van Abdi is - en de bewaarder van zijn nagedachtenis.
Ik vervolg mijn wandeling door de straten waar paardenkarren, gloednieuwe Duitse sedans en andere zelfgemaakte voertuigen met zichtbare motoren en cirkelzagen elkaar kruisen. Ze lijken zo uit een arme versie van Mad Max te komen. Met de winter in aantocht gaan de bestuurders van huis tot huis om hun diensten aan te bieden en brandhout te kappen.
Terwijl kinderen op straat spelen of rondlopen op de talloze openbare stortplaatsen van de gemeente, wijden volwassenen zich aan een hobby genaamd 'dunek'. Als ik het goed begrijp, worden er twee duiven losgelaten die eerst heel hoog vliegen, voordat ze op verzoek van hun meester weer naar beneden vallen in een soort acrobatische vrije val waarbij ze ronddraaien als zelfmoordtorpedo's voordat ze hun vleugels spreiden om sierlijk een meter van de grond te landen, in ruil voor wat graan. Het is vooral esthetisch: de winnende duiven zijn degene die de mooiste pirouettes maken.
De middag gaat voorbij met ontmoetingen en pogingen tot gesprek met handgebaren en beperkte linguïstische middelen. Er wordt veel gesproken over de overheid die niets voor hen doet - sommigen met trots omdat ze nog steeds vrij leven zonder afhankelijk te zijn van externe hulp, anderen met bitterheid omdat ze als marginaal worden behandeld. Iedereen vraagt me waar ik vandaan kom, voordat ze uitgebreide genealogische lijsten delen van hun familiebanden met westerse landen - veel inwoners van Šutka zijn geëmigreerd naar West-Europa, vooral Duitsland.
Advertentie
Als kinderen me aanspreken, is het bijna altijd om me te vragen een foto te maken van hun groep, voordat ze me alle Franse of Nederlandse woorden toeschreeuwen die ze kennen.
Ik besluit te vertrekken wanneer Šutka, dat geen openbare verlichting heeft, in het donker gehuld wordt. Terwijl ik op weg ben naar de bushalte om het centrum van Skopje te bereiken, stop ik bij een van de grote Byzantijns-brutalistische gebouwen waar iets gaande lijkt te zijn. Men legt me uit dat het een bruiloft is en dat volgens een zeer oude traditie wordt gewacht op de mannen uit de familie van de bruidegom die de bruid 'ontvoerd' hebben, voordat ze haar naar haar toekomstige huis brengen waar de festiviteiten plaatsvinden.
Wanneer het autokonvooi uiteindelijk arriveert met de bruid, gaan de ramen open en knallen geweren van alle kanten, zowel vanuit de auto's als op straat. Gasten zijn zwaar bewapend en schieten enthousiast in de lucht om het evenement te vieren. Ik denk aan de dunek-duiven en maak me uiteindelijk zorgen over mijn eigen veiligheid terwijl ik kijk naar het steeds kleiner wordende schietpunt en de toenemende intensiteit van het geweervuur.
Als mijn camerabatterijen leeg zijn, verlaat ik Šutka om terug te keren naar Skopje en zijn neoklassieke architectuur à la Wish, waar glinsterende standbeelden van Alexander naast betonnen piratenschepen staan die barsten vertonen, allegorieën van moederschap en slecht geproportioneerde triomfbogen vol met barsten. Het is een ultra-kitscherige beeldhouwkunst van een nationale roman die zijn eigen artikel verdient.
Door je in te schrijven voor de VICE nieuwsbrief ga je ermee akkoord dat je elektronische communicatie van VICE ontvangt die soms advertenties of gesponsorde content kan bevatten.
