Vinyl is populairder dan ooit, en dat zorgt voor grote problemen

Het is tot nu toe een stressvol jaar voor Jody Whelan. Hij runt in Nashville het kleine label Oh Boy Records, dat veertig jaar geleden werd opgericht door zijn inmiddels overleden vader John Prine. In februari vroeg hij een perserij om duizend vinylplaten opnieuw te persen voor een van zijn nieuwste muzikanten – dat duurt normaal gesproken een paar maanden, maar nu kreeg hij te horen dat hij zeker een jaar moest wachten.

“Toen begonnen we ons wel zorgen te maken,” zegt Whelan. “We hebben moeite om alles op voorraad te houden. We moeten kiezen wat we naar platenzaken sturen en wat we online aanbieden en naar kleinere perserijen, wat ons per keer meer geld kost.” Oh Boy Records gebruikt nu volgens Whelan minstens negen verschillenden perserijen om ervoor te zorgen dat hun producten op tijd worden afgeleverd.

Hij is zeker niet de enige die last heeft van dit soort vertragingen. Tijdens de pandemie is er veel meer vinyl verkocht: volgens de Record Industry Association of America is de verkoop in 2020 met 28,7 procent gestegen. Vinyl maakt al sinds de eeuwwisseling een opmars door, en werd in 2020 zowaar beter verkocht dan CD’s – ook in Nederland. Bij gebrek aan concerten gaven mensen hun geld uit aan draaitafels en platen, en de vraag was nauwelijks bij te houden. Fabrieken konden niet op volle toeren leveren, juist vanwege de coronabeperkingen als afstand houden en een tekort aan arbeidskrachten. En artiesten en labels die vorig jaar de release van hun albums uitstelden, deden dat dit jaar des te meer.

In Billboard speculeerde een anonieme manager dat “plaatperserijen wereldwijd de capaciteit hebben om 160 miljoen albums per jaar uit te brengen”, maar om de vraag te voldoen hadden ze tussen de 320 en 400 miljoen moeten maken. “Ik denk dat de grootste storm nog moet komen,” zegt Whelan. “Nu gaan de alarmbellen af, maar deze zomer wordt niet best en volgend jaar wordt het zelfs nog slechter.”

Deze tegenslagen kunnen desastreuze gevolgen hebben voor kleinere labels en artiesten die afhankelijk zijn van verkoop. Ook Glennon Curran, de mede-oprichter van Sooper Records, heeft het niet makkelijk. “We moesten op zoek naar andere perserijen, problemen met persingen incalculeren en beter plannen hoeveel voorraad we achter de hand wilden hebben,” zegt hij. “We hadden een nieuwe artiest getekend waar we heel enthousiast over waren, maar vanwege de vertragingen kunnen we de plaat pas in 2022 uitbrengen.”

Curran zegt dat herpersingen, die meestal minder tijd kosten dan het persen van een nieuw album, zo vertraagd zijn dat hij door perserijen wordt geadviseerd om de oorspronkelijke platen opnieuw te laten maken. Voor Sooper, die zich normaal gesproken vooral richt op debuutalbums van underground-artiesten, is dat een riskante onderneming. De marges zijn al vrij klein in de onafhankelijke muziek, en als zo’n persing niet goed verkoopt, blijft hij met honderden of misschien wel duizenden onverkochte LP’s zitten. Met andere woorden: hij moet inschatten hoeveel kopieën hij gaat verkopen, en er verder maar het beste van hopen. “We hebben niet meer de luxe om af te wachten hoe een nieuw album het doet en dan pas te beslissen of we meer persingen bestellen,” zegt Curran.

Sooper en Oh Boy Records mogen dan kleine labels zijn, maar ze hebben in de loop der jaren goede relaties met perserijen opgebouwd. “Begrijp me niet verkeerd, het gaat verder prima: we gaan al veertig jaar mee,” zegt Whelan. “Als ik dit jaar een label zou beginnen en geen netwerk zou hebben gehad waarop ik terug kan vallen, zou het heel moeilijk zijn.”

Daniel Cooper, een publiciteitsagent die meerdere artiesten en labels helpt om met hun releasestrategie, sluit zich daarbij aan. “De rij is zo lang,” zegt hij. “Ik denk dat hooguit 10 procent van de artiesten met wie ik dit jaar heb gewerkt al een vinylplaat had bij de release. Nu er weer meer getoerd wordt hebben we het erover om de campagnes nog even uit te stellen totdat ze het product zelf ook hebben.”

Er zijn veel verklaringen voor de verstoring van de toeleveringsketen. Naast dat de vraag is geëxplodeerd, zijn er ook veel meer grote spelers op de markt zoals Target en Walmart, die volgens Billboard nu goed zijn voor meer dan 13 procent van de omzet, tegenover 4 procent in 2018. “Hun komst heeft het plaatje wel flink veranderd,” zei Brandon Seavers, de CEO van vinylfabrikant Memphis Records tegen datzelfde tijdschrift. “In 2020 werden titels gemiddeld 3700 keer besteld. Nu ligt dat gemiddelde op 7000 tot 8000.”

Eerder deze week kondigde Amazon een nieuwe club aan waarvan leden voor een vast bedrag elke maand een nieuwe plaat krijgen toegestuurd. “Daarmee krijgen grote labels alleen nog maar meer geld binnen,” zegt Whelan. “Als een perserij eerst van plan was om 20.000 platen van de Rolling Stones of Led Zeppelin te persen, maar hierdoor ineens 30.000 stuks, lopen indies en kleine labels nog meer capaciteit mis.”

Als muzikant zit er weinig anders op dan er het beste van proberen te maken. Damon Krukowski en Naomi Yang uit Boston gaan in augustus een nieuw album uitbrengen, ondanks dat ze dit pas volgend jaar op vinyl kunnen doen. “We dachten: als vinyl niet kan, kunnen we wel nog iets anders laten afdrukken,” zegt Yang. Voor hun digitale album A Sky Record maakten ze een begeleidend boekje van 48 pagina's vol gastessays en originele foto's. “Het is eigenlijk een luxe LP zonder de LP,” zegt Yang. De vinylplaat komt er wel degelijk, maar pas in 2022. “Het verhaal achter dit album was erg belangrijk voor ons, en door deze vertraging konden we het uitgebreider vertellen dan wanneer je alleen een persbericht hebt.”

Het ziet er niet naar uit dat de vertragingen snel opgelost zullen worden. Veel van de mensen die VICE sprak voor dit stuk zeiden dat cd’s, die relatief goedkoop te produceren zijn, zelfs nog weleens een comeback zouden kunnen maken. “Gelukkig verkopen we ook nog steeds cd’s,” zegt Whelan. “We hebben ons nooit wat van aangetrokken van hoe mensen naar onze muziek luisteren, en voor de fans van John Prine is dat een levensvatbaar format.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.