Tijdens de Wereld Internet Conferentie die gisteren in het Chinese Wuzhen is begonnen, hebben bezoekers tijdelijk toegang tot sites als Facebook, YouTube en Google. De ‘Great Firewall of China’ staat dus uit, maar dat duurt maar drie dagen en het geldt alleen voor één dorp.
Minister Lu Wei, hoofd van een nieuwe Chinese internetcommissie, pleitte bij de opening van de conferentie voor meer controle op internet. Volgens Amnesty is de conferentie “huiveringwekkend”, omdat het een poging zou zijn van de Chinese overheid om invloed uit te oefenen op wereldwijde internetregulering.
Videos by VICE
Sinds 2009 blokkeert de Chinese overheid veel westerse sites, maar biedt zelf vergelijkbare alternatieven aan, zoals het populaire Weibo.
‘Weibo’ betekent in het Chinees ‘microblog’. Wei spreek je uit als ‘wéééé’ en ‘bo’ is een verbastering van het Engelse woord ‘weblog’. Weibo’s zijn veel groter dan Twitter: de populairste Weibo-site, Sina Weibo, heeft ongeveer vijfhonderd miljoen geregistreerde gebruikers. Maar Weibo wordt hevig gecensureerd: 300.000 agenten speuren elke dag constant het netwerk af naar berichten die niet mogen.
Over de censuur wordt in de westerse media regelmatig kritisch bericht, maar volgens Chinezen wordt hun land en het internetbeleid in het Westen vaak niet goed uitgelegd.
Chinadeskundige Manya Koetse wil daar verandering in brengen met haar website What’s on Weibo. Haar website belicht de Chinese trending topics en probeert die aan de hand van hun culturele, politieke en maatschappelijke achtergrond te verklaren. Omdat Manya de Chinese microblogs als “thermometer van de maatschappij” ziet, vroegen wij haar wat we nou precies niet snappen aan China.
VICE: Waarom ben je met What’s on Weibo begonnen?
Manya Koetse: Ik wilde me na mijn studie richten op Chinese sociale media. Bovendien wilde ik nadat ik was afgestudeerd mijn onderzoeksartikelen over Japan en China een platform geven, dus zette ik ze online. Toen was ik eigenlijk steeds meer aan het schrijven en begon ik What’s on Weibo. Er staat zoveel onzin op internet over wat er gebeurt in China, dus ik vind het belangrijk dat het duidelijk is hoe het echt zit.
Wat voor onzin dan?
Een klein voorbeeld is The Chicken Song, een liedje dat je veel ziet in westerse media, alsof het groot is in China. Maar op Youku, de Chinese variant van YouTube, heeft het helemaal niet veel views. Het is een typisch voorbeeld waarbij China als exotisch en grappig wordt afgebeeld. Maar over het algemeen mist het nieuws vaak perspectief.
The Chicken Song is veel populairder op YouTube dan op Youku, de Chinese variant.
En welk perspectief is dat?
We hebben het zo vaak over ‘wat doet China?’ Maar wie van die 1,35 miljard Chinezen wordt daarmee bedoeld? Door te kijken op Weibo is het veel tastbaarder om te zien wat de mensen vinden en niet de overheid.
Wat zie je daar dan?
Je leest er veel over mensen die in korte tijd veel geld hebben verdiend en zich misdragen. Vooral de fuerdai, de rijke tweede generatie die met hun BMW naar school gaat en hun leraar op hun bek slaat als ze een onvoldoende krijgen. Daar winden mensen zich erg over op. China is in zo’n korte tijd zo rijk geworden dat dit heel erg speelt.
Veroorzaakt de economische groei veel problemen?
Ja, het gaat zo snel dat veel gebieden achter zijn gebleven. Voedselveiligheid is bijvoorbeeld een probleem. Er zijn een paar kinderen overleden door giftig melkpoeder. De productie is slecht gereguleerd en het product is niet te vertrouwen, dus wijken Chinezen uit naar Europa voor melkpoeder. In het Westen lijkt het dan, zonder die achtergrondinformatie, alsof ze zomaar ons melkpoeder opkopen. Een ander probleem is verstedelijking: elk jaar trekt een groep boeren zo groot als de hele Nederlandse bevolking naar steden. Dat zorgt voor een enorme prijsstijging in huisvesting en chaos in het verkeer.
Dat zijn voornamelijk nationale problemen. Is de gemiddelde Chinees vooral met zichzelf bezig?
Ja,internationale politiek kan de meeste mensen vaak geen reet schelen. Door de grote maatschappelijke veranderingen speelt er op nationaal niveau al genoeg.
En wat voor nieuws missen we dan in het Westen?
Soms is het ook interessant om te kijken welk buitenlands nieuws ze wel krijgen. Na MH17 liet de Russische ambassade zich op hun eigen Weibo heel anders uit dan ze in de westerse media deden. Het ging veel meer over dat China en Rusland zich samen sterk moesten maken tegen het slechte Westen en er waren blogs over complotten tegen Rusland. Dat zijn dingen die ze op hun officiële facebookpagina nooit zouden zeggen.
Merk je veel van de zogenaamde ‘Great Firewall of China’?
Elk jaar tijdens het jubileum van het Tiananmenprotest van 1989 is het Chinese internet niet te harden. Rond die tijd kun je bijna geen pagina laden. Eigenlijk wordt alle communicatie aan banden gelegd. En je hebt er al geen YouTube, Facebook, Twitter of Wikipedia, dus op die momenten is internet erg beperkt.
De westerse media hebben het vaak over de Chinese internetcensuur. Hoe groot is dat probleem?
Vanuit een Chinees perspectief speelt censuur niet zo’n belangrijke rol als het lijkt. Het beinvloedt alleen mensen die geïnteresseerd zijn in politiek gevoelige artikelen. Bovendien is het niet altijd politiek bedoeld. De censuur verbant ook vaak westerse bedrijven, waardoor het een platform biedt voor Chinese bedrijven. Die hebben zo geen concurrentie meer en kunnen werken aan een Chinese internetcultuur.
Maar ook Chinese bedrijven zoals Weibo worden toch flink gecensureerd?
Ja, zo’n twaalf procent van alle berichten wordt weggehaald. Maar een gecensureerd platform is altijd beter dan niets. Je moet het zien als een zaagbeweging: meer vrijheid en dan weer informatie aan banden leggen. Het is een spanningsveld waarbij Chinese internetgebruikers constant kijken hoe ver ze kunnen gaan.
Wat voor onderwerpen mogen dan nog steeds niet?
Er is een grote porno-opruimactie gestart om bepaalde kritische mensen zoals kunstenaar Ai Wei Wei te kunnen censureren. Maar toen er in september naaktfoto’s lekten van sterren heb ik meer naaktfoto’s gezien op Weibo dan op Facebook.Een naaktfoto van Jennifer Lawrence is niet gevaarlijk voor het Chinese politieke bestuur, dus dat mag wel gewoon.
Bovendien zijn er vast trucjes om aan censuur te ontkomen.
Jazeker. Je hebt ongeveer drieduizend Chinese karakters nodig in het dagelijks leven. Maar het woord Ni kun je met wel dertig andere karakters schrijven. Dus een controversiële naam zoals Ai Wei Wei kun je gewoon met een andere Ai en een andere Wei schrijven.
Dus er wordt gewoon kritiek geuit op Weibo?
Het gaat ook wel veel over Koreaans eten, wat nu helemaal hot is. Dat is ook leuk, natuurlijk. Maar je ziet zeker kritiek op scholen of politici. Zo kwam een aantal gebruikers erachter dat een bepaalde ambtenaar op elf verschillende foto’s andere horloges omhad, maar hij zou als lid van de Communistische Partij nooit zulke Rolexen kunnen betalen. Toch stond het op Weibo en is hij uiteindelijk zelfs uit zijn functie gezet. Er is dus wel een bepaalde macht via sociale media.
Met een Chinees ambternaarssalaris kun je geen Rolex betalen. Ook niet elf (foto via).
Wat vinden Chinezen zelf eigenlijk van die censuur? Weten ze het?
Ze weten vaak wel dat veel berichten in de Chinese media een lachertje zijn, maar het kan ze meestal gewoon niet veel schelen. Bovendien kunnen veel Chinezen er ook wel doorheen kijken. De meerderheid mist de westerse websites niet eens, want er zijn lokale alternatieven die eigenlijk veel beter, groter en Chinees zijn – zoals Weibo, Youku of Tudou. Dus zolang ze maar gewoon dingen kunnen kopen zijn ze tevreden. Voor veel van hen is economische vrijheid nu belangrijker dan politieke vrijheid.
Ik zag op je website een rubriek, ‘What’s not on Weibo’. Wat is er niet op Weibo?
Dat is een nieuwe rubriek waarin ik kijk naar dingen die missen op Weibo, maar die wel in China zijn gebeurd. Ik praat vaak met Chinese vrienden over het nieuws en ik merk dat je op Weibo toch vaak een bepaalde sfeer mist, bijvoorbeeld door de censuur. Dus tijdens de Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC) hoor ik dan van vrienden dat het enorm stil op straat was en overal militaire politie liep, of dat de smog verdreven werd met zwavelraketten zodat de lucht weer mooi blauw was. Dat soort informatie is superinteressant, en daar wil ik in de toekomst op de website ook meer mee doen.
