Politieke strijd of pure noodzaak: zo ziet het leven in dit kraakpand eruit

In onze serie De Stad Kraakt brengen we een bezoekje aan bezette plaatsen en gekraakte panden. De bewoners vertellen ons hoe het dagelijkse leven in een kraakpand eruit ziet, en hoe ze opkomen voor hun rechten.

Alles wat met kraken te maken heeft, lijkt in de onzichtbaarheid te verdwijnen. Veel mensen merken de gebouwen niet eens op wanneer ze er langs lopen, laat staan dat ze iets weten over de wezens die ze bewonen. Op een of andere manier heeft “de evolutie” van de maatschappij ervoor gezorgd dat het vanzelfsprekend is om je eigen pad uit te stippelen om het vervolgens alleen te bewandelen. In de steden zijn sommige kraakpanden de enige plekken waar nog complexe samenlevingen ontstaan, tussen mensen die er wonen om de meest uiteenlopende redenen - de een voert een militante strijd, voor de ander is het pure wrok.

"Als je nooit laat zien wat er aan de hand is, denken mensen dat het niet bestaat." Ergens in Wallonië - de inwoners van de squat houden de locatie liever geheim - fotografeerde Renlo (21) dynamieken die ze omschrijft als "creatief" en "destructief". Dingen die voortdurend in beweging zijn en zich door geen enkele logica laten dicteren.  Ze maakte de reeks - waar ze een boek over schreef - over een periode van twee jaar, en trok daarvoor van kraakpand naar kraakpand. "Soms vervelen we ons, lopen we in rondjes, beseffen we dat deze kleine wereld op zich niet veel voorstelt. Deze wereld bestaat dankzij zijn strijd tegen de grote wereld. We lachen vaak, zo leren we samenleven.”

VICE vroeg Renlo hoe en waarom zij deze realiteit in beeld wilde brengen.

VICE: Hey Renlo. Hoe kwam je op het idee om een fotoserie over een kraakpand te maken?
Renlo: Ik ben er beland door toevallige ontmoetingen. Ik kende de omgeving totaal niet, maar de mensen die ik heb leren kennen zijn intussen vrienden geworden. Ik vond hun wereld interessant en wilde die stap voor stap vastleggen op beeld. 

Waarom kiezen deze mensen ervoor om te gaan kraken?
Renlo: Over het algemeen zijn er drie redenen waarom mensen kraken: omdat ze een politieke strijd voeren, meer onafhankelijkheid willen, of uit noodzaak. Sommige mensen kwamen hier terecht door hun politieke overtuigingen. Ze willen aantonen dat het nergens op slaat dat er zoveel leegstaande panden zijn, terwijl daar heel veel mensen in zouden kunnen worden ondergebracht. Sommigen gaan zo ver dat ze zeggen dat huisvesting gratis moet zijn omdat het een recht is, volgens hen zouden er geen eigenaars mogen zijn. 

Sommigen bevinden zich ook in een kwetsbare situatie. Dat zijn vooral jongeren, maar ook ouderen. Voor jongeren, die geen geld hebben, is het een manier om onafhankelijk te zijn van sociale bijstand, familie of andere mensen. Al zijn er ook krakers die een uitkering krijgen, werken of ondersteund worden door hun familie. Anderen zouden gewoon op straat staan, als ze niet zouden kraken.  

Er zijn ook veel migranten, maar zij hebben niet per se een band met deze plek. Ze komen hier terecht door mond-tot-mondreclame, die mensen zouden liever niet in een kraakpand leven. Voor hen is er geen politiek of maatschappelijk doel, het is het gewoon een kwestie van overleven.

Is er een soort van gemeenschappelijke energie?
Goh, dat is heel veranderlijk. Ik heb twee jaar aan de serie gewerkt en ik heb gemerkt dat die energie voortdurend veranderd. Er is een vertrouwensband tussen de inwoners, omdat zij een dagelijkse realiteit met elkaar delen en elkaar ook goed kennen, al zijn het niet altijd even goede vrienden. Er zijn creatieve, maar ook destructieve energieën. Er zijn heel veel tegenstrijdige dingen die naast elkaar bestaan in deze wereld. Dat komt omdat niet alle krakers dezelfde doelen hebben, zoals ik eerder al zei. Voor sommigen is het een bron van trots, die mensen willen iets bereiken, voor anderen is het een gebrek aan beter. Er is ook een gemeenschappelijke ruimte en de krakers kruisen voortdurend elkaars pad. Ik ben er vaak geweest en je voelt gewoon welke energie er in de lucht hangt. Soms voel je dat het een goede dag is, op andere dagen hangt er een sombere sfeer in de lucht. Dat is ook zo wanneer je samenwoont in een huis of coloc, je energie straalt op elkaar af.

Hoe is het zelfbeheer georganiseerd? 
Het basisidee is dat iedereen alles doet, maar dat is natuurlijk vrij ideologisch. In theorie werkt het zo, in werkelijkheid zijn de taken grotendeels georganiseerd naargelang de status van de bewoners. Wie geen papieren heeft, kan bijvoorbeeld geen elektriciteitscontract afsluiten of juridische problemen oplossen. Het principe van "iedereen doet alles" en een roulerend systeem is in realiteit heel moeilijk, maar er is veel solidariteit. Eén persoon betaalt iedere maand de elektriciteitsfactuur, de anderen betalen die persoon terug. Wat het eten betreft proberen ze samen te werken, maar ook dat is niet altijd even evident.

Bij je foto’s horen ook gedichten. Wat is het idee daarachter?
Ik schrijf graag. In mijn volgende project wil ik graag nog meer schrijven. Ik ga verder met kraakpanden documenteren, maar ik wil minder poëtisch zijn over de dingen en meer duidelijkheid scheppen.

Zou je het project anders aanpakken als je opnieuw zou beginnen?
Nee. Anderzijds realiseerde ik me dat de foto's die in mijn boek staan misschien te esthetisch en misschien zelfs een beetje te mysterieus zijn. Ik vraag me soms af of ik niet beter voor een meer nuchtere stijl zou opteren. Mijn onderwerp evolueert, net als de mensen die ik fotografeer.

Wat bedoel je met « Un organisme schizo se déplace dans un bazar de possibles infirmes » ? (Vrij vertaald: "Een schizofreen organisme beweegt zich doorheen een bazaar van mogelijke kreupelen"?)   
Het organisme is het collectief - en dat collectief is schizofreen. Zoals ik al zei, soms is het echt intens wat daar allemaal gebeurt. Er komen stemmen van overal, je wilt naar iedereen luisteren, maar je kunt het niet. Zelfs ik, als fotograaf, vind het moeilijk om afstand te bewaren.  Ik wou dat ik dat beter kon. En "beweegt" is omdat ik het zie als een soort van massa die zich doorheen de stad verplaatst. Ze bewegen van kraakpand naar kraakpand, aangezien ze regelmatig worden uitgezet.

Bestaat er revolutie-moeheid onder de krakers? 
Ja, natuurlijk, het is een terugkerend probleem. Als je probeert om een verslag over de wereld te maken, dan zal je altijd geconfronteerd worden met wat er misloopt. Dat is vermoeiend. Er zijn veel mensen die weggaan en anderen die toekomen. De mensen die daar zijn, hebben het helemaal gehad met het normale leven - dan heb ik het over mensen die daar uit vrije wil zijn, natuurlijk, degenen die er tegen hun wil wonen willen niets liever dan een appartement en een vaste job. 

Wat wil je met dit project bereiken?
Met deze reeks wil ik laten zien dat dit ook een realiteit is. Ik wil mensen die het niet weten, die studeren of werken, laten zien dat er ook een andere wereld bestaat. Ik doe dit ook voor de families van de krakers. Die mensen zijn vaak van het toneel verdwenen, om welke reden dan ook. Maar anonimiteit kan je tegengaan. Als je nooit laat zien wat er aan de hand is, zullen mensen denken dat het niet bestaat.

Je kan het boek ‘Entre les mondes’ bestellen via de Instagram-pagina van Renlo

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.