Of je nou warm wordt van Rembrandt, van opgezette dieren of van dakpannen, er is voor iedere smaak een museum. Deze hele week is de Nationale Museumweek , en daarom besteden we de komende tijd extra aandacht aan de immense diversiteit aan musea die Nederland te bieden heeft.
“Ik vind dit niet normaal.” Als je Lil Kleine volgt op Instagram heb je deze zin waarschijnlijk weleens gehoord. In zijn stories roept hij ‘m regelmatig als hij weer eens een voor een half jaarsalaris aan flessen drank en kaviaar laat aanrukken in de een of andere loungetent op Ibiza. Nou is het volgens mij inderdaad niet normaal om duizenden euro’s uit te geven aan een hoeveelheid drank waar je je – zelfs met hulp van al je vrienden – gemakkelijk een delirium aan kunt drinken. Maar wie ben ik om te bepalen wat er allemaal normaal is. Wat is eigenlijk normaal, en in het verlengde daarvan: wat is raar?
Videos by VICE
Met die vraag in mijn achterhoofd besloot ik onlangs een bezoek te brengen aan het Universiteitsmuseum in Utrecht. Dat museum herbergt naast een uitstekende botanische tuin, waarin het goed uitbrakken is op een zonnige lentedag, een rariteitenkabinet. Ik heb een groot zwak voor rariteitenkabinetten, om verschillende redenen. Ten eerste zijn rariteitenkabinetten de OG musea, de eerste verzamelingen van spulletjes die sick genoeg zijn om in vitrines uit te stallen en te laten zien aan wie maar wil kijken. En hoewel de vraag “wat is normaal” misschien niet direct zal worden beantwoord bij een bezoek aan een rariteitenkabinet, kan je er wel een hoop rare dingen vinden. En als je maar van genoeg dingen te weten komt dat ze raar zijn, kom je vanzelf dichter bij het antwoord op de vraag wat normaal is, toch?
Het Universiteitsmuseum is gevestigd in de Lange Nieuwstraat. Op weg naar het rariteitenkabinet, dat zich op de tweede verdieping van het pand bevindt, ontkom je er niet aan eerst even langs het andere kabinet dat dit museum rijk is te wippen: het Bleulandkabinet, vernoemd naar de Utrechtse dokter en professor Jan Bleuland. Dat dit niet het rariteitenkabinet is wordt vrij snel duidelijk, door de aanwezigheid van een aantal van de normaalste zaken van de wereld. Vraag me niet waarom, maar in het Bleulandkabinet van het Universiteitsmuseum Utrecht wordt een pot met Culemborgs leidingwater tentoongesteld. Om de zaken er wat verwarrender op te maken bevinden zich in dit Bleulandkabinet echter ook een aantal objecten waarvan je beslist niet kunt zeggen dat ze gewoontjes zijn. Ik neem althans niet aan dat je bij het zien van een plank vol mensenfoetussen op sterk water je schouders ophaalt en denkt: mwha, heel normaal dit. Zeker niet als bij nadere inspectie blijkt dat een deel van de foetussen nogal fikse afwijkingen vertonen. Een ongeboren kind met een groot gezwel, in een pot met vocht: ik vind dat niet normaal. En dan moet ik het rariteitenkabinet nog betreden.
Twee trappen hoger is het dan zover. Hier is de ruimte waarin ik ga ontdekken wat in ieder geval niét normaal is. Dat blijkt helemaal niet zo heel veel te zijn. Het rariteitenkabinet beslaat ongeveer evenveel ruimte als een studentenkamer, maar dan eentje die vol staat met nog veel raardere dingen dan een kwart pizza Hawaï van twee weken geleden en een verkeersbord dat je een keer in een dronken bui mee naar huis hebt genomen.
In het rariteitenkabinet valt vooral op dat één bepaalde diersoort raar is: de vogels hebben hier duidelijk de overhand. Misschien is dat waar de uitdrukking ‘rare vogel’ vandaan komt. Het grootste deel van de collectie bestaat uit opgezette vogels. Toegegeven: de meeste van de vogels die in dit kabinet te zien zijn spot je niet als je een rondje door het park loopt, maar aan het plafond van de ruimte hangt ook een opgezette meeuw. Noem me een kritische museumbezoeker, maar de meeuw is een voorbeeld van een doodgewone vogel die mijns inziens geen recht heeft op een plek in een rariteitenkabinet. Wat dat zeker wel heeft is het pronkstuk van deze verzameling, een draakje. Het is niet echt een draakje, want echte draakjes bestaan alleen in sprookjes, maar een gedroogde rog die zorgvuldig in de vorm van een draak geboetseerd is. Dit kun je met recht een raar object noemen. Ik vind dit niet normaal.
Een ander object waarvan je kunt stellen dat het niet binnen de definitie van het normale valt, is een enorme pot sterk water, die goed gevuld is met allerlei slangen en hagedissen. Een pot om nachtmerries van te krijgen, en absoluut een rariteit. Daarnaast zijn in dit rariteitenkabinet onder meer een nijlpaardenskelet en een afgietsel van het skelet van een pareiasaurus. Dat is een planteneter die 265 miljoen jaar geleden op onze planeet rondliep, en als je dát al niet raar vindt, ben je of wel heel erg open minded, of gewoon niet zo snel onder de indruk van dingen.
Al met al heeft het bezoek aan het rariteitenkabinet van het Universiteitsmuseum me niet veel dichter bij het antwoord gebracht op de vraag wat nou normaal is, en wat raar. Goed, ik heb een paar nieuwe rare dingen ontdekt. Ik had er nog nooit bij stilgestaan dat je van een rog een draak kunt vouwen. Ik heb een aantal dingen gezien waarvan ik zeker weet dat ze normaal zijn, zoals die bak water. Maar aan de andere kant vond ik het juist weer raar dat die normale bak water in een museum stond, dus was die normale bak water door de context waarin-ie zich bevond een rare bak water. Het is verwarrende materie. Bij het verlaten van het museum moest ik weer even aan Lil Kleine denken, met zijn dure flessen drank en dat hij dat allemaal niet normaal vindt. Een ding heb ik wel geleerd: als je zin hebt om eens een paar dingen te bekijken die niet normaal zijn, kun je beter op bezoek gaan bij het rariteitenkabinet van het Universiteitsmuseum in Utrecht dan nog maar eens de stories van Kleine te bekijken.
