Eens in de zoveel tijd zuigt de zoekfunctie van Instagram me mee in zijn wereld. Toen ik laatst weer doelloos door m’n Instagram scrolde werd ik naar de Russische toendra meegevoerd. Daar zijn permafrost en verlaten werkkampen het decor van sprookjesachtige foto’s waarop Russische vrouwen met beren poseren.
Laat me het je uitleggen. Het zijn Russische vrouwen verkleed als sexy, bosachtige nimfen die, zo lijkt het tenminste, met een tamme beer op de foto staan. De beer is gigantisch groot. De vrouwen zijn heel klein. De beelden zijn fabelachtig en romantisch maar ook raar. Neem zelf even kijkje, dan krijg je een beter beeld van wat ik bedoel.
Videos by VICE
Het account dat bij deze foto’s hoort is van Svetlana en Yri Panteleenko, een Russisch stel dat met hun vierentwintigjarige tamme beer Stepan in Moskou woont. Ze lijken een normaal gezin. Ze gaan graag samen wandelen, eten en sporten. Maar ze doen óók een heleboel fotoshoots waarbij ze spelen met een romantische relatie tussen een beer en een vrouw.
Stepan werd gevonden door het stel toen hij drie maanden oud was. Hij was er slecht aan toe, dus hebben ze hem meteen geadopteerd. Stepan is opgegroeid in hun huis, waar hij nog steeds woont. Volgens Svetlana en Yri is Stepan een hele sociale beer die graag wil spelen. Hij is een gezondheidsfreak op z’n eigen manier; hij eet elke dag vijfentwintig kilo vis, groenten en eieren en blijft fit door te rugbyen. Ook doet hij wat acteerklussen, en is al in verschillende video’s verschenen. Hij is net klaar met het filmen van een kerstfilm, Fir Trees 4, waarin hij de hoofdrol speelt. En je kan hem voor tienduizend roebels (ongeveer 130 euro) uitnodigen voor je volgende kantoorfeestje. Je mag dan dichtbij hem komen, hem aaien en op zijn enorme rug zitten en z’n grote poot vasthouden.
Het is belangrijk om erbij te vermelden dat het leven van Stepan nogal controversieel is omdat een heleboel dierenactivisten suggereren dat het stel de beer uitbuit om zo winst te maken. Op die manier wordt hem een normaal berenleven ontzegd, volgens hen.
Volgens de fotograaf Olga Barantseva zijn de fotoshoots bedoeld om de zachte kant van dit grote roofdier te laten zien. De foto’s zijn onderdeel van een campagne tegen de jacht op dieren en laten volgens hen zien dat er een natuurlijk evenwicht tussen mensen en beren kan zijn. En blijkbaar vindt Stepan deze fotoshoots heel leuk. Zijn trainer verleidt hem met mozzarella en zoete koekjes – z’n lievelingssnacks – om de verschillende poses die je in de foto’s ziet aan te nemen.
De lijst van modellen waar Stepan mee op de foto is geweest is lang. Bruiden en zwangere vrouwen poseren graag lepeltje-lepeltje met dit beest van driehonderd kilo. Andere dames kruipen liever met hun neus tegen zijn snoet aan of slaan z’n grote klauw om hun middel. De beelden spelen met vrouwelijkheid en mythische fantasie, eigenlijk typisch Russisch. Maar dat verklaart nog niet waarom iemand in bikini vrijwillig in de vrieskou gaat staan om tegen een beer aan te kunnen kruipen.
In Rusland hebben beren een complexe cultuurgeschiedenis. Ze zijn een soort van nationaal symbool. De Russiche vertaling van beer is ‘hij die de honing beheert’, en de beer was de mascotte voor de Olympische Zomerspelen in 1980. Tijdens de Petrine periode in Rusland (1689-1725) werden er pogingen gedaan om alle beer-gerelateerde activiteiten te verbannen. Maar dat was geen succes. In de 18de eeuw werd er nog een poging tot het verbieden van de jacht op, en het trainen van beren. Maar ook dit lukte niet. Zelfs de modieuze, strenge Keizerin Elizabeth verbood het trainen van beren in 1752. Een jaar later gaf ze haar hofdienaren echter de opdracht om twee welpjes voor haar eigen plezier te laten trainen.
Het is logisch dat men bang is voor beren. Ze zijn prikkelbaar als hun voorraadje voer opraakt. Ze worden chagrijnig van klimaatveranderingen en er bestaan zelfs theorieën dat ze de voorkeur geven aan vrouwen vanwege hun menstruatie, maar dat is inmiddels ook alweer ontkracht. Een verklaring vinden voor het verband tussen beren en vrouwen is lastig. In Rusland zegt men dat “beren net zo chagrijnig zijn als mooie vrouwen.” De Russische dichter Nekrosav schreef dat Russische vrouwen – net zoals beren – “een galopperend paard kunnen stoppen en een brandend huis in zouden kunnen gaan.” Dus, als je het op deze vage seksistische manier wil bekijken, klopt deze match misschien toch.
De ondertitels van de foto’s op het account zijn heel intiem en bijna absurd. “Soms doen we onze ogen open en zijn we zo dankbaar dat we zo hecht zijn, zo dichtbij elkaar. En zoveel samen. Berigite en ik waarderen elkaar,” is een van de ondertitels. “Als Stepan een mens was geweest zou hij de beste echtgenoot en familieman zijn,” is zelfs een opmerking onder een van de foto’s. Een foto van alleen Stepan krijgt zo’n 2800 likes, en zo’n 4000 als Stepan er met een model op staat. De comments zijn voornamelijk positief en variëren van “schitterend, zoveel tedere momenten” tot “deze beer lijkt gedrogeerd.”
De liefde tussen een beer en vrouw is al eerder van cultureel belang geweest. Een controversiële roman met de naam Bear uit 1976, geschreven door de Canadese Marian Engel, gaat over een vrouwelijke boekenwurm die verliefd wordt op een beer en seks met hem heeft. Het boek won de Governors General’s prijs, de belangrijkste Canadese prijs voor de schrijfkunst, met Mordecai Richler, Margaret Laurence en Alice Munro in de jury. In een ander universum zouden Marian en Stepan het perfecte promotiemateriaal voor dit boek zijn geweest. Als je erover kan fantaseren, zorgt het internet er wel voor dat je het ook kan zien.
