Beeld door Kas van Vliet
Mijn favoriete bezigheid tijdens het kauwen op ontbijtgranen is alle snaps van de afgelopen nacht bekijken. In honderd seconden kan ik van verschillende artiesten zien wat ze hebben uitgevreten. Lil’ Kleine is hier natuurlijk de koning in. De ene nacht popt hij flessen op Ibiza, de andere nacht tjapt hij sushi bij Yamazato. Zijn snapchat ademt welvaart en is misschien wel het schoolvoorbeeld van hoe jonge rappers geld maken en uitgeven. Natuurlijk verdienen hij en z’n collega’s geld met muziek, maar het blijft mysterieus hoe ze zo snel zo rijk zijn geworden.
Videos by VICE
Als er iemand veel van de achterkant van de scene weet, is het Koos Groenendijk. Al jaren doet hij het (financiële) management van artiesten als The Opposites, Adje en Great Minds. Hef rapte op het album van Ronnie Flex: ‘Ik zei Koos, ik wil een ton. Hij zei: dat heb je al verdiend, maar je spendt te veel. Laat je money staan als je rente wil.’ Hij lijkt het financiële kompas van de rapgame te zijn. Ik maakte een afspraak met hem om te praten over geld, de gouden tijden van The Opposites en hoe je als rapper nou echt rijk kan worden.
Noisey: Ik val maar met de deur in huis: hoe word je rijk als rapper?
Koos Groenendijk: Doe alles zelf, en zwart. Teken niet bij een label, zoek geen boekingsagent. Probeer om zoveel mogelijk kostenposten weg te snijden. Dan krijg je honderd procent van de inkomsten van YouTube en Spotify. Zorg ervoor dat je heel erg goed uitvoerend kunt optreden. En goede muziek uitbrengen natuurlijk, dat blijft het belangrijkste.
Maar om dit goed te kunnen, moet je zowel een creatief als een zakelijk genie zijn. Die mensen bestaan dus niet. Natuurlijk niet. Anders had ik geen baan, en dan had iemand als Kees geen label. Het is praktisch onmogelijk om alles alleen te doen. En zodra je zwart werkt, kun je ook moeilijk samenwerken met andere partijen die wel een legitieme business willen zijn. Maar lukt het je wel, dan zijn er wel mogelijkheden om financieel onafhankelijk te worden. Tenzij je alles uitgeeft.
Wordt er nou echt veel geld verdiend tegenwoordig?
Online zijn gages voor shows echt ontzettend moeilijk te schatten, dat kan variëren van zevenhonderd tot vijfduizend euro. Maar we hebben met The Opposites ook weleens meegemaakt dat een rijke papa twintigduizend heeft neergeteld voor de verjaardag van z’n dochter. Dat heeft-ie waarschijnlijk toch binnen een dag terugverdiend.
Maar als je een schatting wil maken van de inkomsten van een artiest, kun je gewoon bellen. Ik ben een keer op m’n vingers getikt door Willie Wartaal, en hij gaat boos zijn dat ik dit nu weer vertel, over een toespraak die ik gaf op Buma Rotterdam Beats. Ik moest een lezing geven maar ik was brak, zenuwachtig en wist eigenlijk niet wat ik wilde vertellen. Toen heb ik verteld dat je gewoon kan doen alsof je het Lutjebroekfestival uit Urk bent, en vragen hoeveel het kost om De Jeugd te boeken. Leg hun jaaragenda ernaast, maak een schatting van de onkosten, en je weet wat ze ongeveer verdienen.
Houden rappers veel over van wat ze verdienen?
In Nederland betaal je al snel veel belasting. Als je rond de anderhalve ton verdient, gaat er al 52 procent naar de belastingdienst. Stel, je zet een miljoen per jaar om. Daar gaat dus die belasting vanaf. Dan heb je nog je managementkosten, laten we zeggen: tussen de tien en de twintig procent. Waarschijnlijk was dat miljoen nog meer, maar daarvan is al een deel naar je label gegaan. Dan heb je nog een tourmanager, een dj, noem maar op.
Ik was laatst met Yellow Claw bij Giel Beelen, en daar sprak ik wat jongens van Chef’s Special. Die lachen de hiphopwereld compleet uit als rappers beginnen te klagen over kosten. Want eigenlijk maken rappers nauwelijks kosten. Die gasten van Chef’s Special moeten naar een radio-optreden met twaalf bandleden, geluidsmensen. Rappers komen met een dj die je twaalf knikkers en een fles Hennessy geeft. Rappers weten niets van echte kosten. Laten we zeggen dat The Opposites in de topjaren een prima Mercedes konden kopen van hun gage per festival, en de kosten waren praktisch nul.
Denk je dat het uitgavepatroon van jonge rappers in Nederland een probleem is?
Een gigantisch probleem. Behalve natuurlijk als zij het niet als probleem zien dat ze over vijf jaar geen geld meer hebben. Maar goed, voor wie is dat een probleem? Het mooie aan de mensen in de hiphop is: het zijn allemaal hosselaars. Iedereen heeft keihard gewerkt om te komen waar ze staan. Neem iemand als Boef. Je kunt het niet leuk vinden wat-ie doet, maar hij werkt keihard. Shows, filmen, editen, hij is een volwaardig bedrijf. En dat is van alle tijden. Extince leeft ook nog, Brainpower ook. Die zullen niet veel geld meer verdienen met rap, en waarschijnlijk vroeger ook nooit aan hun pensioen hebben gedacht.
Is er geen langetermijnvisie?
Nee, nul. Die wil is er ook niet. De wil om alles goed te regelen zie ik niet. Begrijpelijk: je bent jong en je hebt veel geld in je zak. Natuurlijk geef je het uit. Ik snap dat, ik heb dat ook gehad toen ik begon. Als mijn vriendin nu tegen mij zegt: ‘Hey Koos, hoe zit het met je pensioen?’ Dan zeg ik: ‘Lieve schat, ik ben bezig met m’n bedrijf. Laat ik eerst maar eens de crèche van m’n kinderen betalen.’
Wat zijn de grootste verschillen als je de game vergelijkt met toen jij begon?
Ik was ongeveer de enige manager met meerdere artiesten, nu zijn er hele kantoren. De game is op dit moment groot genoeg om te zorgen dat meerdere mensen, naast de artiesten, goed kunnen eten.
Hoe verklaar je dat?
Het heeft zich verplaatst van het oude mannengelul over naar de platenwinkel lopen om een cd’tje te kopen naar online. Daar zitten de kids, op Spotify en YouTube. Nou wil ik niet zeggen dat daar per se enorm veel geld zit, dat zal altijd bij de optredens blijven, maar het geeft wel kans voor Broederliefde om veertien weken op nummer één te staan. Zo is er kans om te groeien.
Je organiseert Appelsap, dat ging van kleinschalig naar een enorm ding. Hoe ging die groei?
We programmeren veel meer Nederlandse acts, we staan veel sterker dan vroeger. Ik ga graag naar Splash Festival, en de organisatie daar zegt ook dat in Duitsland geen Amerikaanse acts meer nodig zijn om uit te verkopen. En dat zien we, in mindere mate, ook in Nederland. Duitsland is sowieso ontzettend interessant om naar te kijken vanuit Nederland. De markt is daar nog vele malen groter, en we zien dat daar een aantal jongens écht veel geld verdienen. Ze hebben daar een hele duidelijke toplaag, die je niet ziet in Nederland. En dat vind ik een groot probleem.
Waarom?
Er zijn volgens mij nog geen waardige opvolgers voor De Jeugd en The Opposites. Jongens als Lil’ Kleine, Ronnie Flex en Broederliefde zijn dat nog niet. Kijk, Lil’ Kleine schept op dat hij vierduizend euro verdient met een show. Maar dat zijn wel de gages waar deze generatie nu in blijft hangen. Alle lof voor hem dat hij dat in zo’n korte termijn heeft weten te verdienen, dat is heel knap, maar nu is het tijd voor hem en de industrie om door te stoten.
Hij treedt toch gewoon vaak op?
Ja, en dat gaat altijd ten koste van iets. Van je reputatie, of van je exclusiviteit. De enige reden waarom De Jeugd en The Opposites zo groot zijn geworden, is dat er op een gegeven moment is gezegd: we kunnen niet meer elke discotheek doen. De mensen hebben ons wel gezien nu. Je moet je product speciaal maken. Wij hebben toen besloten om geen clubshows meer te doen. En dan maar hopen dat de festivalgages stijgen. Je moet bereid zijn dat risico te nemen. Alleen dan maak je kans om door te stoten.
En ik hoop zo ontzettend dat er binnenkort iemand bovenuit komt. En niet alleen met records. Ik hoop dat Broederliefde de Popprijs wint volgend jaar. En ik hoop dat ze in een jaar op Lowlands en Pinkpop staan.
Sevn stond dit jaar op Lowlands en Pinkpop.
Ja, oké. Maar hoeveel stelde dat voor? Op Pinkpop was hij gewoon geboekt door Encore, via boekers van de Melkweg, hij stond ergens achteraf in een tentje. Ze dachten: leuk, laten we ook wat hiphop doen op dit blanke festival, want dat is lekker cultureel ondernemen. Nee, ik hoop echt dat ze de 3FM- of Mainstage doen op Pinkpop en de Alpha op Lowlands op de zaterdagavond tussen acht en negen, en die kapot maken. Dan wordt het serieus genomen.
Maar dat mes snijdt aan twee kanten. De artiesten moeten het ook willen. Hoe kan een journalist van NRC of de Volkskrant hiphop serieus nemen als de rappers het behandelen als cashcow? Ze moeten bouwen, en over tien jaar hier nog willen staan.
Ik vind je wel een beetje negatief. Ik had verwacht dat de game er veel beter voor zou staan.
Ja, maar dat komt omdat niemand een fuck geeft om de toekomst. Ik zie ook wel dat alles groeit. Het gaat beter dan ooit in de muziek, en niet alleen met rap. Het is prachtig. Nederlandse producers doen het bijvoorbeeld ontzettend goed internationaal. Spanker produceert drie tracks voor M.I.A., Boaz werkt met Major Lazer. Er is zoveel positief nieuws, maar de industrie moet wel in z’n geheel groeien en volwassen worden.
Je hebt het gevoel dat hiphop achterblijft?
Ja, natuurlijk. Er zijn maar twee platenlabels echt aan, dat zegt genoeg. Er is veel potentie, en het gaat goed, maar ik weet niet of het nog verder gaat groeien.
Wat moet er dan verbeteren?
De muziek.
Want het Broederliefde album is niet goed genoeg?
Jawel, het is een heel goed album. Maar het moet nog beter. Zij moeten niet nu denken: oh, we hebben het kunstje geflikt, dit is wat we doen. Kijk naar Gers: Ik Neem Je Mee. Daarna kwam Bagagedrager, z’n tweede grote hit. Oké, dan denk je: dit is project een, wat ga ik nu doen? Ik ga het over een andere boeg gooien, ik wil vernieuwing opzoeken. Maar nee, hij brengt Louise uit. Zelfde producer, zelfde compositie. Het kunstje werkt, dus waarom doen we het niet nog een keer? En ik zie dit nu ook bij Lil’ Kleine. Luister naar die tracks! Vakantie is precies hetzelfde als Niet Omdat Het Moet.
Ik was twee weken op vakantie in Amerika met het hele Opposites-team, en toen zette Twan Eind Twintig op, het verlengstuk van het album Begin Twintig. Ik dacht gelijk: dit moeten we uitbrengen, dit is wat onze fans willen horen. Maar wij hebben er toen uiteindelijk voor gekozen om ons te richten op de mensen die ons eerste album niet wilden horen. Want als ze hetzelfde voorgeschoteld krijgen, gaan ze het de tweede keer ook niet goed vinden. Je moet ontwikkelen. En dat is eng. Het is eng om nieuwe shit te doen. Maar je moet evolueren, anders kom je niet verder.
Aanstaande vrijdag, tijdens ADE Beats, organiseert Noisey een talkshow met kopstukken uit de muziekindustrie over de razendsnelle groei van hiphop. Volgende week publiceren we nog veel meer artikelen over dit onderwerp, dus hou ons in de gaten.
