De mens is op de maan geland, heeft de bodem van oceaan bereikt en is naar de meest afgelegen plekjes op de Noord- en Zuidpool afgereisd. En nu hebben wetenschappers ook een heel ander soort grens overgestoken: die van lucide dromen.
Een internationaal team van onderzoekers wist in realtime gesprekken te voeren met mensen die midden in hun lucide droom zaten, een fenomeen dat ook wel “interactief dromen” wordt genoemd. Dat staat in een onderzoek dat onlangs in Current Biology werd gepubliceerd.
Videos by VICE
De deelnemers waren in staat om correct antwoord te geven op vragen als eenvoudige rekensommetjes, terwijl ze diep in hun remslaap zaten. In het onderzoek staat dat dit een “relatief onontgonnen communicatiekanaal” is, dat het mogelijk zou kunnen maken om “op een nieuwe manier empirisch onderzoek naar dromen” te doen.
“Er was al onderzoek gedaan naar hoe lucide dromers buiten hun dromen communiceren en in hoeverre ze bepaalde taken kunnen onthouden,” zegt Karen Konkoly, een promovendus aan de Northwestern-universiteit en een van de auteurs van dit onderzoek. “Maar er was nog weinig onderzoek naar hoe stimuli daadwerkelijk in lucide dromen terechtkomen.”
“Ze interpreteerden onze zinnen vaak precies zoals we ze bedoeld hadden,” voegt ze eraan toe.
Konkoly en haar collega’s lieten 36 mensen in slaap vallen in laboratoria in de Verenigde Staten, Frankrijk, Duitsland en Nederland. Het was de bedoeling dat ze een lucide droom kregen, oftewel dat ze zich ervan bewust waren dat ze aan het dromen waren. Er waren veel ervaren lucide dromers bij het onderzoek betrokken, onder wie iemand met narcolepsie, maar ook mensen die er veel minder bekend mee waren.
De onderzoekers controleerden of de deelnemers in hun remslaap zaten door elektrodes naast hun ogen, op hun hoofd en bij hun kin te plaatsen. Door dingen als hersengolven en oogbolbewegingen te meten, kan je namelijk bepalen of iemand in deze diepe slaapstand terecht is gekomen.
Sommige deelnemers kregen de vraag om te bevestigen dat ze in een droom zaten – ze hadden van tevoren afgesproken dat ze daar met een bepaalde oogbeweging op moesten reageren, van links naar rechts. Dat was samen met hun gezichtsbewegingen de manier om te communiceren tijdens de slaapsessies.
De onderzoekers vroegen een negentienjarige Amerikaanse deelnemer bijvoorbeeld om uit te rekenen hoeveel acht min zes is, en hij communiceerde het getal ‘twee’ door met zijn ogen twee keer van links naar rechts te bewegen. Toen de onderzoekers het nog een keer vroegen, gaf hij opnieuw het juiste antwoord.
Ongeveer 18 procent van de vragen werd op net zo’n heldere en accurate manier beantwoord. Bij 17 procent werd het antwoord niet duidelijk genoeg gecommuniceerd, 3 procent van de vragen werd incorrect beantwoord en bij 60 procent werd überhaupt geen antwoord gegeven.
“Het is geweldig dat we daadwerkelijk antwoord kregen op sommige vragen,” zegt Konkoly. “Bij dit soort experimenten word je meteen beloond. Je hoeft niet te wachten totdat je je gegevens hebt geanalyseerd of iets in die trant. Je kunt het resultaat meteen zien, terwijl de deelnemers nog liggen te slapen.”
Veel deelnemers konden zich de interacties met de onderzoekers nog prima herinneren toen ze weer wakker werden. Sommigen gaven aan dat het was alsof er een voiceover of radiostem aan het woord was geweest, die duidelijk geen deel uitmaakte van hun droom.
We zijn allemaal weleens wakker geworden uit een levendige droom, waarna we ons alleen maar losse flarden kunnen herinneren die snel weer uit ons brein wegsijpelen – net zolang totdat we ons er niks meer van kunnen herinneren. Om maar te zeggen: we vinden het vaak erg lastig om dromen goed te reconstrueren als we eenmaal wakker zijn. Wat dat betreft is het niet gek dat sommige participanten zich zelfs hele andere vragen dachten te kunnen herinneren dan ze daadwerkelijk hadden gekregen.
Het team wil op dit onderzoek voortborduren door meer van dit soort experimenten uit te voeren. “We willen deze procedure nu optimaliseren,” zegt Konkoly. “Hoe kun je dit vaker laten gebeuren? Hoe kunnen we mensen meer lucide dromen laten krijgen? Hoe kunnen we betrouwbaarder communiceren?”
“We hebben een hoop verschillende ideeën,” zegt ze ten slotte. “En we hebben veel zin om ze uit te testen.”
Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.
