Afgelopen jaar werd er in Nederland een verkiezing gehouden voor een nieuw non-binair voornaamswoord, georganiseerd door Transgender Netwerk Nederland. Uit alle stemmen kwam ‘hen’ als winnaar uit de bus. De verkiezing werd in het leven geroepen om personen die zich als non-binair identificeren, en zich niet thuis voelen in het hokje van man of vrouw, zichtbaarheid te geven. Het kan namelijk bijzonder pijnlijk zijn als er over hen wordt gepraat als een ‘hij’ of een ‘zij’. Ze voelen zich vaak miskend en lijken niet mee te tellen.
Het invoeren van ‘hen’ is er nooit van gekomen. Mensen bleken het lastig te vinden om dit woord als non-binair voornaamwoord te accepteren, omdat het al ‘in gebruik’ is en het daardoor verwarrend zou zijn voor de spreker. Maar is er een alternatief?
Videos by VICE
Om te beginnen is de Nederlandse taal over het algemeen behoorlijk binair – zo is er geen onzijdig voornaamwoord in ons woordenboek terug te vinden. Bij onze Engelse buren ligt het iets makkelijker: daar is het gebruikelijk dat ‘they’ of ‘their’ wordt gebruikt als er in de derde persoon wordt gepraat over iemand die zich niet als man of vrouw identificeert. Hoewel dit misschien vaak voor verwarring zorgt – omdat de woorden normaal gesproken worden gebruikt als een meervoudsvorm – wordt deze neutrale manier van iemand omschrijven wel degelijk omarmd door, onder andere, academici. Dit moet ook mogelijk zijn voor het Nederlands, toch?
Een ander woord dat gebruikt zou kunnen worden als we het hebben over genderneutrale personen, is het woord ‘die’ en ‘diens’. Hoewel dat ook al lang gebruikt wordt, kunnen mensen er misschien makkelijker aan wennen. Een voorbeeld: ‘die heeft mij gister geholpen’, of ‘bij die ben ik gister langs geweest.’ Hier is het gelijk duidelijk dat het om één persoon gaat, en heb je dus niet het probleem dat mensen verward raken omdat ‘hen’ vaak in meervoudsvorm wordt gebruikt.
Ik leg het voor aan een vriend die zich als non-binair identificeert. Die vindt het goed dat erover wordt gepraat, maar meent dat het ook weer niet zo moet zijn dat er nog weer een hokje wordt gecreëerd voor genderneutrale mensen – dit geeft alleen maar weer een reden om een non-binair persoon als de ‘ander’ te bestempelen. Hoewel het misschien een utopisch idee lijkt, zou die graag een wereld willen zien waarbij “hij en zij compleet overbodig wordt, en iedereen met een genderneutraal voornaamwoord wordt aangesproken. We moeten naar een wereld die inclusief is. Iedereen is immers mens.” Dit idee zou ook goed zijn voor het Burgerlijk Wetboek van Nederland, bijvoorbeeld, waar nog steeds slechts wordt gesproken van een ‘hij’.
Hoewel er vorig jaar dus veel over werd gepraat, mede dankzij de verkiezing van het Transgender Netwerk Nederland, zien we helaas weer een stagnatie in de discussie. Dit is zonde, als er een aspect van taal duidelijk is, is het dat taal constant aan verandering onderhevig is. Daarom moet mensen misschien gewoon even wennen aan het idee van een non-binair voornaamwoord, en het opnemen in hun vocabulaire. Dat is de enige manier om voor vooruitgang te zorgen. Inmiddels weten we dat het genderspectrum veel breder is dan alleen man en vrouw. Het zou mooi zijn als dit ook vertegenwoordigd wordt in onze taal.
Credits
Tekst Jasper Lavèn
