Hoe het is om een “empath” te zijn

Illustraties door Joel Benjamin

Als je een artikel over zogenaamde “empaths” opzoekt, zal je zien dat het meestal duizenden keren is geliket en honderden keren is gedeeld op Facebook, en er in de reacties tientallen mensen claimen dat ze zelf ook empaths zijn. Onder stukken met titels als “30 reasons you could be an empath” of “6 grounding tips for empaths and highly sensitives” betreuren mensen het feit dat ze als een empath geboren zijn, verwelkomen ze anderen die pas net hebben ontdekt dat ze een empath zijn, of merken ze op dat “een van de moeilijkste dingen aan een empath zijn is erachter komen dat lang niet iedereen zo is”. Maar wat is een empath, en waarom zijn zoveel mensen ervan overtuigd dat zij er eentje zijn?

In het kort komt het erop neer dat empaths denken dat ze de emoties en sensaties van andere mensen kunnen voelen alsof het hun eigen gevoelens zijn. Veel mensen zullen zich nooit realiseren dat ze een empath zijn, omdat ze het moeilijk vinden om onderscheid te maken tussen hun eigen fysieke kwaaltjes of gedachten en gevoelens, en die van een ander. Als je er niet goed mee om weet te gaan, wordt je leven onbewust beïnvloed door de wensen, verlangens, gedachten, en stemmingen van anderen.

Caroline van Kimmenade, die cursussen geeft voor empaths die hun krachten willen begrijpen en ermee om leren gaan, vergelijkt deze overdracht van energie met een wat alledaagsere gebeurtenis. “Het is net als een voetbalwedstrijd waarbij iedereen in de stemming komt en begint te scanderen en de wave begint te doen, en dan wordt je meegezogen in het groepsgevoel en ga je zonder dat je het merkt meedoen,” legt ze uit. “Dat is iets dat ons allemaal weleens gebeurt, maar dat betekent niet dat je een empath bent. Maar dat is wel hoe het is om een empath te zijn, maar dan keer tien, en toegepast op alles en iedereen. Empaths zitten constant vast in een gigantisch voetbalstadion en reageren op de dingen die aan alle kanten om hen heen gebeuren.”

Toen de 29-jarige Siobhan uit Las Vegas jonger was, kreeg ze vaak rare pijntjes en lichamelijke klachten die ze niet kon verklaren. Ze werd gediagnosticeerd met depressie en een angststoornis, en had verschrikkelijke paniekaanvallen. Haar stemmingswisselingen waren zo ernstig dat een arts dacht dat ze bipolair was. Maar zij was ervan overtuigd dat dit geen psychische stoornis was, maar dat deze stemmingswisselingen en pijntjes waren gelinkt aan andere mensen. “Als ik nek- of schouderpijn kreeg, wist ik dat er iemand gestrest was. Dan stuurde ik een paar vrienden een sms’je om erachter te komen waar het vandaan kwam, en dan zei iemand waar ik close mee ben dat hij of zij zich afschuwelijk voelde. Als mijn man zich ergens zorgen over maakte, kon ik dat altijd fysiek voelen. Dan ging ik naar hem toe en vroeg ik wat er aan de hand was, en na een beetje aandringen gaf hij dan toe dat er iets mis was.”

Op een dag las ze een artikel online – “31 traits that show you’re an empath” – en herkende ze zichzelf er volledig in. “Ik kon me vinden in bijna alle kenmerken. Het was zo fijn om te ontdekken dat ik niet altijd zomaar chagrijnig of krengerig ben, maar dat er een reden voor is – dat ik de energie van andere mensen oppik.”

Elk artikel over empaths zal je vertellen dat het anders is dan medelijden of medeleven voelen voor iemand voelen die lijdt. Als een empath voel je dingen net zo sterk als wanneer ze je zelf overkomen. Totale vreemden zullen de neiging voelen om met empaths te praten over hun persoonlijke problemen, alsof ze op een onbewust niveau weten dat de empath zal luisteren met begrip en compassie. Het kan erg vermoeiend zijn, zeggen de zelfbenoemde empaths.

Sommige mensen geloven dat er paar verschillende soorten empaths te onderscheiden zijn binnen de bredere definitie. Emotionele empaths voelen emoties aan. Voor hen zou een bezoekje aan een afgeladen IKEA op koopzondag bijvoorbeeld erg overweldigend zijn. Een fysieke empath voelt de fysieke klachten van andere mensen aan. In een ziekenhuis, of als ze bij een zieke op bezoek zijn, kunnen ze misselijk worden of hoofdpijn krijgen, of iets dergelijks. Dierlijke empaths pikken de emoties van dieren op, en voelen zich gevangen of gestrest als ze in de buurt van een dierentuin komen. Als je een globale empath bent, sta je open voor de gevoelens van mensen over de hele wereld, in plaats van een specifiek persoon. Zelfs als je het nieuws niet kijkt, voel je de gevolgen van een grote ramp – een aardbeving in een ander land kan ervoor zorgen dat jij je eenzaam of angstig voelt. Een aarde-empath voelt emoties of sensaties die te maken hebben met de energie van de planeet. Als er een enorme aardbeving aan zit te komen, zullen zij dat van tevoren aanvoelen en spierspasmen, hoofdpijn of stress krijgen, die verdwijnt nadat de gebeurtenis heeft plaatsgevonden. De meeste empaths zijn emotionele of fysieke empaths, maar ze kunnen ook een mix zijn van meerdere of alle verschillende soorten.

Met al die potentiële triggers is de moderne wereld een behoorlijke uitdaging voor een empath. Vix Maxwell (36 jaar) werkte als lerares in Londen toen ze zich realiseerde dat ze een empath was. De energie van zowel haar baan als de stad was moeilijk om mee om te gaan. “Ik zat de hele dag in de lerarenkamer omringd door mensen die zaten te klagen, en je kan niet meegaan in zo’n gesprek zonder dat je zelf ook in die energie belandt. Ik merkte een enorm verschil in mijn stemming zodra ik op werk aankwam, en wanneer ik weer wegging. Maar ik vond de energie van de kinderen lang niet zo zwaar als die van de volwassenen waarmee ik werkte. Ik begon me af te vragen of ik een gespleten persoonlijkheid had, omdat ik zo vrolijk en gelukkig was op het ene moment, en in andere situaties of met bepaalde mensen het tegenovergestelde was.”

Ze deed wat research naar empaths en ontdekte manieren die haar hielpen om te dealen met haar omgeving. “Voordat ik de school instapte bleef ik even in de auto zitten, en dan visualiseerde ik mezelf in een beschermende bubbel en zei ik: ‘Mijn energie is beschermd, niets kan binnendringen dat niet van mij is.’ Dat maakte zoveel verschil. En als ik gedurende de dag de energie van te veel mensen begon te voelen dan ging ik even naar de wc, en zei ik tegen mezelf ‘ik ben beschermd, ik ben beschermd’ en dat hielp echt.”

Uiteindelijk nam ze ontslag bij de school. “Zodra ik me begon te realiseren wat mijn energie was en wat de energie was van anderen – en de mijne begon te beschermen – kon ik eindelijk voelen wat ik zelf wilde. Ik begon een blog over energie en doe nu tarotlezingen.” Ze vertrok ook uit Londen en ging in een rustigere stad wonen. “De metro is de ergste nachtmerrie van een empath,” lacht ze. “Het is serieus een van de redenen dat ik er weg moest. Als ik nu naar Londen moet voor werk, probeer ik witte lichten of hartjes boven iedereens hoofd te visualiseren om ze liefde te sturen, en mezelf eraan te herinneren dat mensen allemaal met elkaar verbonden zijn en we allemaal in hetzelfde schuitje zitten.”

Het lastigste deel van dit hele proces, zegt Caroline, is om erachter te komen of je nou echt een empath bent of niet. “Sommige mensen zijn gewoon zelf heel erg emotioneel, of hebben veel trauma waarmee ze moeten dealen. Je kan al snel het gevoel krijgen dat deze overweldigende emoties niet de jouwe zijn, omdat we in een wereld leven waarin we leren om afstand te nemen van onze emoties.” Ze raadt aan om te testen of je je aanzienlijk anders voelt in de buurt van een heel negatief persoon, of iemand met extreme ideeën. “Soms doe ik een energiereiniging met iemand, en als iemand een empath is dan merk ik vaak dat er allemaal energie van andere mensen in hun systeem zit, en dat is een duidelijke aanwijzing.”

De vrouwen zeggen dat het voor hen een opluchting was om te ontdekken dat ze empaths zijn, omdat ze nu ook de middelen hebben om ermee om te gaan. “Als je opgroeit als een empath, kan je soms een gevoel van eigen identiteit missen, dus als je meditatie en shielding (zoals de bubbelvisualisatie) doet, dan begin je jezelf beter te begrijpen en ontdek je wat jouw eigen levensdoel is,” legt Siobhan uit. “Ik heb geen last van stemmingswisselingen meer. Mijn man merkt het ook. Ik kan nu mijn eigen emoties en die van anderen afzonderlijk lezen, en letterlijk het verdriet of de irritatie voelen in je aura.” Siobhan probeert met haar verhoogde empathie ook anderen te helpen. “Ik heb er altijd al van gehouden om mensen te masseren en mijn man is altijd dol geweest op mijn massages,” zegt Siobhan. “Dus heb ik me verdiept in reiki en de eerste keer dat ik het probeerde was echt mindblowing. Daarna heb ik twee mensen met hoofdpijn genezen alleen maar door het te visualiseren. Dat was slechts het begin van mijn leerweg, en ik doe het nu al een tijdje.”

Het hele idee van empaths hoort natuurlijk thuis in de wereld van new-agefilosofie. Het is geen diagnose die een dokter kan stellen, en als je een psychiater vertelt dat je de pijn van de wereld voelt, zou hij zich zorgen maken. Caroline is zich hier bewust van. “Er zijn ook veel mensen die gewoon lijden aan een psychische stoornis,” zegt ze. Op haar website vermeldt ze duidelijk dat haar diensten niet bedoeld zijn voor mensen met psychische problemen, en dat ze geen gediplomeerde psychiater of psycholoog is.

Caroline was aan het promoveren toen ze zich realiseerde dat ze een empath was, en was erg bezorgd over wat anderen daarvan zouden vinden. “Ik was zo bang dat mensen zouden denken dat ik gek was. Er was een spirituele workshop waar ik heen ging toen ik nog bij de universiteit werkte. Op een bepaald punt kwam er een gast langs met een camera. Hij zou wat foto’s van onze workshopgroep maken voor de website van het spirituele centrum. Ik rende letterlijk weg en sloot mezelf op in de wc, en weigerde om naar buiten te komen tot ze beloofden dat ik niet op de foto hoefde. Ik was echt bang dat als mensen wisten dat ik met energiereiniging bezig was, ik geloofwaardigheid en respect zou verliezen op mijn werk, dus ik wilde niet dat iemand erachter zou komen.”

Maar dat empaths een new-ageconcept zijn, betekent niet per definitie dat er geen kern van waarheid in kan zitten. Sommige onderzoeken suggereren dat een op de vijf mensen een Hoog-Sensitief Persoon (HSP) is; een klinisch erkende conditie. HSP is geen persoonlijkheidstype, zoals verlegen zijn of juist extrovert – HSP’s hebben een

hypersensitief zenuwsysteem. Naast dat ze snel overweldigd raken door emotionele dingen en enorm veel medeleven hebben, hebben HSP’s ook een verhoogde gevoeligheid voor fysieke dingen zoals licht, geluid en temperatuur. In de empathgemeenschap wordt over het algemeen erkend dat de meeste empaths HSP’s zijn, maar niet alle HSP’s empaths.

Als je het idee hebt dat je jezelf hierin herkent, adviseert Caroline om wat veldonderzoek te doen. “Denk je dat je iets oppikt van iemand anders? Vraag hen er dan voorzichtig naar, zo van: ‘Hé, je ziet een beetje bleek…voel je je wel goed?’ Als je iets voelt en denkt dat het niet uit jezelf komt, en iemand om je heen dan bevestigt dat ze zich inderdaad zo voelen, dan is dat een goede indicatie. Dat helpt ook om jezelf meer serieus te nemen. Jij moet degene zijn die accepteert dat dit echt bestaat – of erachter komen dat het niet zo is en het gewoon je eigen gevoelens zijn. Je moet het testen in de praktijk. Hou je intuïtieve inzichten bij: welk gevoel kreeg je bij iemand, en wat gebeurde er na verloop van tijd met die persoon? Als je dat doet, zal je zien in hoeverre er sprake is van dat je meer voelt dan alleen je eigen gevoelens. Het is moeilijk om als rationeel en nuchter westers mens je open te stellen voor dit idee, en vaak is er ook veel angst. Maar je hoeft niet meer bang te zijn.”

Lees ook:

Ik zei gemene dingen tegen een appel om te zien of hij sneller zou rotten
Ik probeerde te trippen door mijn adem in te houden