Eind september en begin oktober dit jaar gingen duizenden mannen en vrouwen in grote Poolse steden de straat op om te demonstreren tegen een wetsvoorstel voor een abortusverbod. Het is in Polen al verboden om abortus te plegen, maar er zijn nog uitzonderingen op die regel — bijvoorbeeld wanneer de vrouw verkracht is, haar gezondheid gevaar loopt door de zwangerschap, of als er iets ernstig mis is met de foetus. De wetswijziging zou ook in deze gevallen een abortus verbieden.
Na deze nationale protesten werd het wetsvoorstel afgekeurd. Maar een week later zwoer Jarosław Kaczyński — voorzitter van de Poolse partij Recht en Rechtvaardigheid — dat zijn partij “zou blijven strijden totdat zelfs bij zwangerschappen waarbij het kind zeker zal sterven of misvormd is, vrouwen toch bevallen zodat het kind gedoopt en begraven kan worden.” Dit leidde tot een nieuwe ronde van protest op 23 en 24 oktober.
Videos by VICE
Volgens recent onderzoek van het CBOS heeft één op de vier Poolse vrouwen ooit een abortus laten plegen. De onderzoekers gaven wel aan dat de meerderheid van de ondervraagde vrouwen dit had gedaan toen het nog legaal was — vóór het zogeheten “Abortus Compromis” uit 1993.
Omdat abortus verboden is in het land en er op het onderwerp een flinke taboe rust, is het vrijwel onmogelijk om aan harde cijfers te komen als het gaat om abortussen in Polen. Maar hoe is om één van de vrouwen te zijn waar deze statistieken over gaan? Ik sprak een meisje dat een paar jaar geleden een illegale abortuskliniek in Polen bezocht. Ze was bereid om mij anoniem te vertellen hoe het was om illegale hulp te moeten zoeken om haar ongewenste zwangerschap te beëindigen.
VICE: Hoi, kan je me vertellen hoe je leven er toen uitzag?
Ik studeerde, en werkte in een winkel waar ik 1000 Poolse zloty (ongeveer 220 euro) per maand verdiende. Dat was niet genoeg om van te leven, maar mijn moeder betaalde mijn huur. Ik woonde samen met mijn toenmalige vriendje. Hij was muzikant en was vaak weg op tour. Het was geen gezonde relatie. Mijn vriend was Frans en voelde zich niet op zijn gemak bij mijn vrienden. Hij had geen zin om te integreren of zijn best te doen erbij te horen. Hij was ook extreem jaloers en had er een hekel aan als ik de deur uitging. Eerlijk gezegd heb ik geen idee waarom ik in zo’n gedoemde relatie bleef.
Hoe kwam je erachter dat je zwanger was?
Ik had de pil niet kunnen halen, dus vroeg ik mijn vriend een condoom te gebruiken. Hij was net terug van een tour met zijn band en hij dacht dat ik het met een condoom wilde doen omdat ik was vreemdgegaan. Ik ontkende dat, maar hij haalde me over om seks zonder een condoom te hebben om aan hem te bewijzen dat ik hem trouw was gebleven. Ik was zo depressief en emotioneel verdoofd dat ik uiteindelijk toegaf.
Na een paar weken deed ik een zwangerschapstest en was het resultaat positief. Het deed hem niets, hij gaf mij de schuld en zei dat ik het maar moest regelen.
Op het moment zelf voelde het alsof er geen veilige uitweg was — ik maakte me zorgen of ik wel iemand kon vinden die me kon helpen of me geld kon lenen
Je besloot toen naar een kliniek te gaan. Waarom?
Op Women on Web las ik over een abortuspil, maar ik kende niemand die daar ervaring mee had. Ik hoorde dat als de pillen naar je opgestuurd worden, ze in beslag kunnen worden genomen en dan kun je in de problemen raken. Dat leek me geen goed idee. Een jaar eerder zat een vriendin van me in een soortgelijke situatie en toen was ze naar een kliniek geweest, dus zij gaf me de contactgegevens van de dokter die haar had behandeld.
Hoe was die eerste afspraak met de dokter?
Ik had mijn eerste afspraak op klaarlichte dag bij een privékliniek in hartje Warschau. Ik was toen vier weken zwanger. Voor wat ik verdiende was de behandeling ongelofelijk duur; het zou me 3650 zloty (ongeveer 840 euro) kosten, wat bijna vier keer mijn maandsalaris was.
De kliniek was schoon en elegant, er waren geen kleerhangers of vies verband te zien of zoiets. Ik werd onderzocht door een aardige, vrouwelijke dokter en voerde een standaardgesprekje met haar over mijn zwangerschap, wat niet in mijn medisch dossier werd gezet. Aan het einde van de afspraak vroeg ze of ik het wilde “houden zoals het was.” Ik zei dat ik dat niet wilde. Toen maakten we een afspraak voor de week daarop, in een andere kliniek.
Hoe was de behandeling zelf?
Ik werd behandeld door drie dokters: een anesthesioloog, een chirurg-gynaecoloog en de vrouw die me tijdens mijn eerste afspraak had onderzocht. Ik zat in de wachtkamer naast een zichtbaar zwangere vrouw die wachtte op haar controle. In het kantoor van de dokter kreeg ik een ziekenhuishemd aan, werd ik verdoofd en raakte ik buiten bewustzijn. Ik werd zo’n twee uur later wakker en pakte de bus naar huis toen ik me wat beter voelde. In de bus begon ik te bloeden — toen ik thuis kwam zat mijn rokje onder het bloed.
Was je gewaarschuwd dat dit kon gebeuren?
Nee. De dokter had me haar nummer gegeven en gezegd dat ik kon bellen als er zich problemen voordeden. Ik was hevig aan het bloeden en het stopte ‘s nachts niet, dus belde ik uiteindelijk de dokter en kreeg een gratis vervolgafspraak. Ze gaf me een soort injectie, maar het bloeden stopte pas na drie dagen.
Wat vonden de mensen in je omgeving van de abortus?
Toen ik thuiskwam van de behandeling keek mijn vriend niet eens op van zijn computer, dus ik wist dat ik de juiste beslissing had gemaakt. Hij vertrok een maand later. Op financieel gebied steunde hij me totaal niet — ik had het geld voor de abortus geleend van een vriendin en moest haar de daaropvolgende maanden terugbetalen.
Het enige wat mijn moeder zei toen ik het haar vertelde, was: “Waarom doe je me dit aan?” Ze is gelovig, maar misschien was ze ook bezorgd dat ze ervoor moest gaan betalen. We hebben er nooit meer over gepraat. Al mijn vrienden steunden me daarentegen wel.
Denk je dat het illegale aspect ervan de manier waarop mensen in Polen tegen abortus aankijken bepaalt? Denk je bijvoorbeeld dat je moeder anders had gereageerd wanneer het legaal was geweest?
Het strafbaar stellen van abortus heeft zeker een negatieve impact gehad op hoe niet-religieuze mensen er tegenaan kijken. Het feit dat het strafbaar is vormt een flink obstakel voor veel mensen.
Hoe gaat het nu met je? Heeft de abortus op de lange termijn nog emotioneel effect op je gehad?
Ik heb niks overgehouden aan de behandeling zelf— behalve de schuld die ik moest terugbetalen, wat wel een tijdje een last was. De manier waarop mijn vriend en mijn moeder me erna behandelden heeft meer effect op me gehad. Op het moment zelf voelde het alsof er geen veilige uitweg was — ik maakte me zorgen of ik wel iemand kon vinden die me kon helpen of me geld kon lenen. Dat was emotioneel gezien wel zwaar. En dergelijke procedures zouden nooit hoeven gebeuren als de morning-afterpil hier zonder doktersrecept verkrijgbaar was.
