De 50 momenten die Europa het afgelopen decennium hebben gevormd

In de reeks ‘50 MOMENTS‘ blikken we aan het einde van dit decennium terug op de vijftig momenten die Europa hebben gevormd tussen 2010 en 2019.

Toen dit decennium begon, waren er genoeg redenen om aan te nemen dat we een periode vol welvaart en samenhorigheid in zouden gaan. De jaren nul waren immers begonnen met de Irakoorlog en LimeWire, en geëindigd met Barack Obama en de iPhone. Die boodschap van hoop en verandering verspreidde zich door heel Europa, en we zouden er met zijn allen voor gaan zorgen dat onze planeet niet totaal naar de klote ging door klimaatverandering, geldzucht of oorlog.

Maar op een bepaald punt veranderde dat. Het is lastig om precies te zeggen wanneer, maar ergens in de afgelopen tien jaar vielen al die beloftes in het water. De open communicatie waar we zoveel waarde aan hadden gehecht werden ineens gebruikt om verkiezingen mee te beïnvloeden, en de deur te openen voor extreemrechtse, machtsbeluste populisten die vraagtekens zetten bij wie zich Europeaan mag noemen en wie niet.

Toch is het waardevol om terug te blikken op hoe we op dit punt zijn beland, al is het maar om nogmaals stil te staan bij alle mensen die zijn omgekomen bij terreuraanslagen, zoals die in het theater Bataclan, op het eiland Utøya en in Brussel. Het is misschien makkelijk om te denken dat de wereld er niet beter op is geworden in de afgelopen tien jaar. Maar het is ook belangrijk om te onthouden dat de generatie van jonge mensen die is opgegroeid tussen de onverdraagzaamheid en terreur, is blijven strijden voor het klimaat, de positie van migranten en het recht van mensen om zelf te bepalen wie ze zijn en van wie ze houden.

Dit is onze terugblik in vijftig momenten – verkiezingen, activisten, marsen, octopus Paul – die Europa de afgelopen tien jaar hebben gevormd.

Nadat de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull uitbarstte in 2010 kwam er naar schatting 250 miljoen kubieke meter vulkanisch afval in de lucht, en schoot er een aswolk naar boven tot negen kilometer hoogte. Die wolk bereikte ook het Europese vasteland, met als gevolg dat het luchtverkeer in meerdere landen (waaronder België) moest worden stilgelegd. De laatste keer dat de Europese luchthavens zo lang gesloten waren was tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Tussen 14 en 20 april werden er 107.000 vluchten geannuleerd, en waren 10 miljoen passagiers de dupe. Voor sommige mensen betekende het dat ze hun paasvakantie even moesten uitstellen, maar voor bijvoorbeeld de 200 Bengalezen die naar Londen wilden afreizen maar nog niet het juiste visum hadden, betekende het dat ze al die tijd vastzaten op een Belgisch vliegveld. Een beetje zoals Tom Hanks in The Terminal, dus eigenlijk.

Toen premier David Cameron in 2010 aankondigde dat het collegegeld in het Verenigd Koninkrijk omhoog zou gaan, gingen in Londen zo’n 50 duizend studenten de straat op. Een paar honderd mensen hielden ook nog het hoofdkwartier van de Conservatives bezet, waarna er door het hele land nog meer soortgelijke acties plaatsvonden.

Ook in Nederland gingen in december 2010 een paar duizend studenten de straat op om te demonstreren tegen bezuinigingen in het onderwijs en lagere studiebeurzen. Ondanks regelmatige protesten in de jaren erna – met als hoogtepunt de bezetting van het Maagdenhuis in 2015 – is studeren in Nederland nu duurder dan ooit. Met als gevolg dat er sindsdien zowat elk academisch jaar zo’n 4000 Nederlandse studenten in België aan het studeren zijn.

Kun jij je de tijd herinneren voordat The Voice bestond? Toen die ronddraaiende rode stoelen nog helemaal geen ding waren, en Koen Wauters nog niet met collega-jurylid Natalia zat te kibbelen?

De talentenjacht, die in 2010 voor het eerst op de Nederlandse televisie werd uitgezonden, is bedacht door John de Mol. Het houdt in dat vier bekende artiesten ‘blind’ audities moeten beoordelen, waarbij ze met hun rug naar de deelnemers toe gedraaid zitten en ze dus alleen maar kunnen horen. Niet veel later groeide het uit tot succesvol tv-format dat wereldwijd in 145 landen verscheen. Volgens Wikipedia zijn er, als je ze allemaal bij elkaar optelt, over de hele wereld 416 winnaars uitgeroepen. Winnaars zoals… je weet wel, die ene. Toch? Of nee wacht, die was van X Factor.

Maar ach, volgens de Quote 500 heeft John de Mol inmiddels een vermogen van 2,7 miljard euro, dus hij slaapt verder vast wel oké.

In 2010 zijn de gevolgen van de Griekse staatsschuldencrisis in heel Europa voelbaar. Overheden worstelen met groeiende schulden en tekorten, en ook de banksector wordt hard getroffen.

Vóór de wereldwijde economische crisis had Griekenland nog best een prima economie. Maar doordat de overheid steeds meer geld uitgaf om inkomenskloven te dichten, werd de staatsschuld groter en groter. In mei 2010 besloten de EU en het IMF een lening van 110 miljard Euro te verstrekken, die binnen drie jaar afgelost moest worden. Er volgden een hoop rellen en demonstraties. Achteraf gezien bleek dit het startschot te zijn van wat later de Eurocrisis zou worden, waarbij ook Ierland, Spanje, Portugal en Cyprus de pineut waren.

Oké, technisch gezien was Spanje de winnaar van het wereldkampioenschap voetbal van 2010 in Zuid-Afrika, maar de échte held van het toernooi was natuurlijk iemand anders. Een koppotige met een voorspellende gave, een orakel. Maar bovenal: een octopus. Zijn naam was Paul.

Het dier was twee jaar eerder gevangen bij de Britse kust, en verhuisde vervolgens naar het Sea Life Centre in Oberhausen, waar hij uiteindelijk de winnaars van alle acht wedstrijden van het Duitse elftal wist te voorspellen – en nadat Duitsland was uitgeschakeld ook nog de finale tussen Spanje en Nederland. Paul kreeg voorafgaand aan elke wedstrijd twee bakken in zijn aquarium, met op ieder de vlag van een van de twee landen. De bak waarin hij zou zwemmen, zou ook het land zijn dat zou winnen.

Of Paul uiteindelijk gestikt is in een vuvuzela of gewoon aan ouderdom is gestorven weten we niet, maar zijn dood werd in oktober 2010 bevestigd door het personeel van zijn zeeaquarium. Daar heeft het dier ook een gedenkteken gekregen.

Het is bijna niet te doen om de woorden ‘Silvio’ en ‘Berlusconi’ te zeggen en daarna niet ook de woorden ‘bunga bunga’ uit te spreken. De beruchte ex-premier van Italië – de langst aangebleven leider sinds Mussolini – lijkt onaantastbaar te zijn, en dat komt waarschijnlijk vooral doordat hij dat ook daadwerkelijk is.

De gebruinde leider heeft de schandalen aaneen geregen, maar niets kan hem om laten vallen. Er waren seksfeestjes, en een rechtszaak (ook wel bekend als de Rubygate) waarin hij beschuldigd werd van seks met een minderjarige sekswerker. Er waren meer racistische uitspraken en ongepaste ‘blunders’ (zoals ze in de pers meestal werden genoemd) dan je kunt tellen. Maar hier is er in ieder geval eentje: hij rechtvaardige zijn seksuele uitspattingen een keer door te zeggen dat “het beter is om van mooie meisjes te houden dan om gay te zijn”.

Met dat soort dingen komt hij dus gewoon weg. Hoe? Misschien scheelt het dat hij de meerderheid van de Italiaanse media in zijn greep heeft. Toen zijn premierschap stopte in 2011 werd dat ontvangen met gejuich en gefeest – een gepaster afscheid had Meneer Bunga Bunga eigenlijk niet kunnen krijgen.

Sinds het nummer Anarchy in the UK van de Sex Pistols uitkwam in 1976, is het woord ‘anarchie’ nooit meer zo vrijelijk gebruikt in het Verenigd Koninkrijk als nu. Het beschreef de burgerlijke woede die losbarstte nadat politieagenten in augustus 2011 een jonge, zwarte man genaamd Mark Duggan doodschoten, omdat hij een aanslag zou willen plegen. In de vier dagen hierna ontstond er chaos door het hele land, werd er flink gereld, geplunderd en brand gesticht en vielen er nog vijf doden. Het was zelfs zo erg dat de arme David Cameron zijn dure vakantie moest inkorten om te komen kijken waar al dit gedoe nu weer vandaan kwam.

De rellen vormden het beginpunt van een reeks woedende demonstraties van mensen die hun rechten verpletterd hadden zien worden door het gewicht van conservatieve bezuinigingen, in de nasleep van de financiële crisis. Het zette de toon voor een collectieve ergernis die negen jaar later nog altijd bestaat.

Het is best moeilijk om je voor te stellen, maar de zin “tot de dood ons scheidt” was tot 2011 letterlijk een wet in het zeer katholieke Malta. Laat dat even bezinken. Je kon alleen onder een huwelijk uitkomen door dood te gaan.

Het besluit om echtscheidingen te legaliseren ging via onze favoriete democratische uitvinding: het referendum. Dat ging er dus best makkelijk doorheen, zou je zeggen.

Wel, niet echt eigenlijk. Na een nogal verhitte, openbare discussie – waarbij de bisschop ja-stemmers waarschuwde dat ze geen toegang tot de communie meer zouden krijgen – wonnen de voorstanders van de legalisatie met 53 procent van de stemmen. Niet bepaald overtuigend dus. Maar het was wel genoeg om van Malta het laatste Europese land te maken dat scheidingen legaliseert, als je Vaticaanstad niet meerekent althans. Wereldwijd is scheiden verder alleen in de Filipijnen nog verboden. Eindelijk hebben de Maltezen de vrijheid om hun leven een nieuwe wending te geven in plaats van te lijden onder een levenslange binding – net als de miljarden andere heidenen op deze wereld.

In wat de geschiedenisboeken in zou gaan als een van de meest koelbloedige terroristische aanslagen in de recente geschiedenis vermoordde de extreemrechtse nationalist Anders Behring Breivik 77 mensen binnen 48 uur in Noorwegen. Het begon met een autobom in Oslo, waarbij 8 mensen overleden, en eindigde op het eiland Utøya, waar een jongerenkamp was opgezet en 69 doden vielen, voornamelijk kinderen.

Op de dag van de aanslag had hij een online manifest gepubliceerd waarin hij zijn motieven kenbaar maakte. Het was een beangstigende herinnering aan wat er kan gebeuren als islamofobie en vrouwenhaat totaal uit de hand lopen, en dwong media om ook witte extremisten het label ‘terrorist’ te geven. Toen er acht jaar later 51 mensen werden neergeschoten in een moskee in Christchurch in Nieuw-Zeeland, gaf de Australische dader aan dat hij door Breivik was geïnspireerd.

Volgens de Mayakalender zou de wereld eindigen in 2012, maar we hebben het lekker overleefd met z’n allen! HOERA!

De Russische, feministische punkrockband Pussy Riot werd opgericht in 2011, en een jaar later kregen ze wereldwijde aandacht vanwege een protestactie in de Christus Verlosserkathedraal in Moskou. Drie leden deden hun winterjassen uit, trokken gekleurde bivakmutsen aan en zetten Punk Prayer in, een nummer waarin ze het autoritaire bewind van Vladimir Poetin en zijn banden met de orthodoxe kerk bekritiseerden.

De Russische autoriteiten konden de actie niet zo waarderen. Nog geen twee weken later werden de activisten beschuldigd van hooliganisme op grond van religieuze haat, gearresteerd en in voorlopige hechtenis genomen. Wereldberoemde artiesten als Sting, Madonna en de Red Hot Chilli Peppers riepen op om ze vrij te laten. Toch belandden de drie uiteindelijk in de gevangenis, en werden andere bandleden daarna meerdere keren fysiek aangevallen. De kenmerkende outfits van Pussy Riot zijn inmiddels uitgegroeid tot internationaal symbool voor politieke protesten.

In de categorie ‘mannen die er hun werk van hebben gemaakt om de misstappen van prominente figuren te onthullen maar vervolgens zelf ook niet helemaal koosjer blijken te zijn’, mag Julian Assange niet ontbreken. Hij is het gezicht van WikiLeaks, een controversiële website waarop klokkenluiders anoniem misstanden aan de kaak konden stellen.

Assange kwam vooral in de schijnwerpers nadat bekend werd dat oud-soldaat Chelsea Manning geheime overheidsinformatie over Irak en Afghanistan had gelekt, waarvoor ze vervolgens werd veroordeeld. Maar in 2010 werd hij zelf het mikpunt, nadat Zweden een arrestatiebevel tegen hem had afgevaardigd omdat hij twee vrouwen zou hebben verkracht en mishandeld. Zelf beweerde Assange onschuldig te zijn, en dat het een list was van de Amerikanen. Er ontstond een vreemd kat-en-muisspel, waarna hij zich in 2012 vrijwillig opsloot in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen, waar hij zeven jaar lang verbleef als politieke vluchteling.

In april dit jaar trok Ecuador het asielrecht in, en werd Assange gearresteerd. Hij belandde in de Belmarsh-gevangenis in Londen, en hij is er zo slecht aan toe dat artsen waarschuwen dat zijn leven in gevaar is.

Soms vraag je je weleens af waarom iemand precies de Nobelprijs voor de Vrede heeft gewonnen. Bij Malala Yousafzai en Nelson Mandela is dat duidelijk, maar Barack Obama was bijvoorbeeld ondertussen wel de president die de meeste drone-aanvallen liet uitvoeren, en de Myanmarese leider Aung San Suu Kyi komt binnenkort voor een rechtszaak naar Den Haag om haar land te verdedigen tegen aantijgingen van een ‘genocide’ op de Rohingya.

Maar los daarvan is het noemenswaardig dat de EU de prijs ontving in 2012, al is het maar om even te reflecteren. Europa is eeuwenlang het toneel geweest van conflicten en oorlogen, maar de relaties tussen EU-lidstaten zijn inmiddels beter dan ooit. En natuurlijk zijn sommige in de laatste jaren nog altijd verantwoordelijk geweest voor een aantal oorlogen hier en daar, maar het is in ieder geval wel iets… verder weg?

Gelukkig is er ook goed nieuws. Mensen hebben hun hersens ook gebruikt om iets heel ingewikkelds uit te pluizen, in plaats van elkaar pijn te doen. Namelijk: door het higgsdeeltje te ontdekken, iets wat heel lastig is om uit te leggen en waarmee dan ook alleen heel slimme wetenschappers zich bezighouden.

O, je wil wel weten wat het is? Vooruit dan. Volgens de officiële definitie is het higgsdeeltje, dat ook wel het Godsdeeltje of het higgsboson wordt genoemd, een “subatomair deeltje waarvan het bestaan wordt voorspeld door de theorie die zwakke en elektromagnetische interacties met elkaar verenigde”. Je weet wel. De ontdekking was hoe dan ook een ontzettend belangrijk moment omdat we de structuur van materie daardoor beter kunnen begrijpen – ook wel bekend als ‘alles’. En wetenschappers zijn er al een hele lange tijd mee bezig, en dat doe je natuurlijk niet als de mensheid er verder helemaal niks aan heeft.

Nadat er op 13 maart 2013 witte rook uit de Sixtijnse Kapel in Rome was gekomen, het teken dat er een nieuwe paus is gekozen, bleek de keuze in meerdere opzichten een primeur te zijn. Het was Jorge Mario Bergoglio, de toenmalige aartsbisschop van Buenos Aires die als paus door het leven zou gaan als Franciscus. Hij was de eerste jezuïet, de eerste uit Latijns-Amerika én de eerste van het zuidelijk halfrond. En los daarvan was hij ook de eerste niet-Europeaan in 1300 jaar. Achteraf gezien was dit misschien wel het teken dat de katholieke kerk het over een andere boeg zou gooien.

De spirituele leider heeft een progressievere koers ingeslagen, door erop aan te dringen dat er actie ondernomen moet worden tegen klimaatverandering, we met kernwapens moeten stoppen en op een modernere manier moeten aankijken tegen anticonceptie en homoseksualiteit. Los daarvan blijft de 82-jarige man erbij dat abortus plegen is “alsof je een huurmoordenaar inhuurt”, maar goed, het is een begin.

Van wielrenner Lance Armstrong dachten mensen al jaren dat hij stiekem valsspeelde, maar pas in 2013 gaf hij – in een pittig interview met Oprah Winfrey – toe dat hij prestatiebevorderende, verboden middelen had gebruikt.

Nadat Armstrong op zijn 25ste van teelbalkanker was genezen, en hij vervolgens een record zette door zeven keer op rij de Tour de France te winnen, groeide hij uit tot internationale held. Maar nadat hij “ja” had geantwoord op de vraag of hij doping had gebruikt, werden alle onderscheidingen die hij na augustus 1998 had gewonnen geschrapt. Een harde les dus. Alhoewel: een paar jaar later vertelde hij aan de BBC dat als het nu weer 1995 zou zijn, hij “het waarschijnlijk weer zou doen”.

Je zou hem de grootste valsspeler van de sportwereld kunnen noemen, ware het niet dat in 2018 heel Rusland werd uitgesloten van deelname aan de Winterspelen in Zuid-Korea omdat ze de antidopingregels aan hun laars hadden gelapt.

Met ingang van nieuwjaarsdag 2014 kregen de Bulgaren en Roemenen het recht op vrij werkverkeer binnen Europa, wat betekende dat ze vanaf dat moment vrij waren om in andere EU-lidstaten te leven en te werken. Volgens voorspellingen zouden er daardoor 50.000 Roemenen en Bulgaren per jaar verhuizen. Maar in tegenstelling tot de ‘invasie’ die door sommigen werd gevreesd, bleken er in de eerste week bijvoorbeeld slechts enkele tientallen mensen de bus naar Nederland te hebben genomen.

Uiteindelijk kwamen er wel degelijk behoorlijk veel migranten vanuit Roemenië en Bulgarije naar België. Ook naar Engeland, waar deze ontwikkeling door brexiteers werd gebruikt om voor de Brexit te pleiten. De anti-immigratieretoriek werd steeds heviger – terwijl deze mensen in de tussentijd een stuk meer aan de Britse economie en cultuur hadden bijgedragen dan Nigel Farage.

Tijdens de verkiezingscampagne zinkt PVV-leider Geert Wilders af tot een nieuw dieptepunt, door aan zijn aanhang te vragen of ze méér Marokkanen in Nederland willen, of dat het toch wel een onsje minder kan – waarmee hij het ondertussen heeft over een bevolkingsgroep van bijna 400.000 mensen.

Toen hij vervolgens ook nog beloofde om te “regelen” dat Nederland minder Marokkanen zou krijgen als hij verkozen zou worden, regende het verontwaardigde reacties vanuit de politiek, de media, burgers – overal eigenlijk. Toenmalig RTL-adjunct-hoofdredacteur Pieter Klein schreef in een open brief dat hij nu “écht een grens over was gegaan”, wat de eerste keer in 25 jaar was dat de hoofdredactie van RTL stelling nam. Duizenden mensen dienden klachten in, en Habib el Kaddouri van het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders benadrukte dat de Marokkaanse gemeenschap zich aangevallen voelde. De ophef leidde tot een rechtszaak, en Wilders werd schuldig bevonden voor aanzetten tot discriminatie.

Iedereen heeft weleens een jaar waarin alles fout gaat: je wordt ontslagen, je huis uitgetrapt en ook nog eens gedumpt. Zo was het jaar 2014 ook ongeveer voor Oekraïne.

Het begon eigenlijk al in november 2013, toen de pro-Russische president Viktor Janoekovitsj weigerde een associatieverdrag met de Europese Unie te ratificeren. Na gewelddadige protesten in Kiev vluchtte hij richting Rusland en werd hij uit zijn ambt gezet.

Vervolgens annexeerden Russische soldaten de Krim, dat weliswaar Oekraïens grondgebied is, maar waar voornamelijk Russisch wordt gesproken. Een paar weken later bezetten pro-Russische separatisten ook territorium in het Donetsbekken, een streek in het oosten van Oekraïne, en begon er een oorlog die technisch gezien nog altijd gaande is.

In maart vond er een controversieel referendum plaats over aansluiting bij Rusland in de Krim, en de meerderheid was voor. De internationale gemeenschap erkende dit referendum echter niet, en legde sancties op aan Rusland. Bewoners van de Krim lijken echter nog altijd achter het resultaat te staan.

Op 17 juli 2014 werd vlucht MH17 van Malaysia Airlines van Amsterdam naar Kuala Lumpur door een Russische raket dicht bij de Oekraïense grens uit de lucht geschoten. Alle 298 mensen aan boord kwamen daarbij om het leven, waaronder 193 Nederlanders, 43 Maleisiërs en 27 Australiërs. Het is nog steeds de dodelijkste wandaad in de voortdurende oorlog tussen Oekraïne en de separatisten die door Rusland worden gesteund. Het onderzoek naar wat er precies gebeurde was de grootste in zijn soort in de Nederlandse geschiedenis: er waren bijna tweehonderd onderzoekers bij betrokken.

In 2018 kwam uit een gezamenlijk onderzoek van de Nederlandse en Australische regeringen naar voren dat Rusland betrokken was bij de tragedie. In juni 2019 vaardigden de Nederlandse autoriteiten een arrestatiebevel uit voor vier verdachten, waarvan eentje vroeger lid was van de Russische Federale Veiligheidsdienst (FSB). De Russische regering werkt tot op de dag van vandaag niet mee met de arrestaties, waardoor de nabestaanden van de 298 gedode mensen nog steeds geen rechtvaardigheid hebben gekregen.

Ruim voordat de Brexit een feit was, was er al een ander referendum in het Verenigd Koninkrijk om een stukje land van de rest af te scheiden: het Schotse onafhankelijkheidsreferendum in september 2014. Wat ook overeenkwam, was dat er behoorlijk wat politieke campagnes waren die nogal in de soep liepen. Deze mislukte poging om de Schotse vlag te hijsen was daar misschien nog wel de beste metafoor voor. Andere hoogtepunten: Sky News-presentator Kay Burley die eruit floepte dat ze een campagnevoerder een sukkel vond en dit schattigheidsoffensief.

Van de 97 procent van de bevolking die geregistreerd was om te stemmen, kwam er 84,6 procent opdagen. Het nee-kamp won met 55,5 procent van de stemmen. De Tories zagen dat als goed resultaat – nu konden ze hun energie steken in de kwestie of het Verenigd Koninkrijk nu wel of niet in de EU moest blijven. Maar daarover later meer.

Toen Kopenhagen het Eurovisie Songfestival van 2014 organiseerde, was iedereen het er eigenlijk wel over eens dat alleen Conchita Wurst de zangcompetitie kon winnen. Of de Oostenrijkse deelnemer zelf ook had verwacht dat ze zou winnen valt te betwijfelen, als je ziet hoe emotioneel en verrast ze reageerde toen dit inderdaad gebeurde. Haar nummer Rise Like a Phoenix groeide al snel uit tot queer anthem.

Het Songfestival heeft altijd al een hoog lhbt+-gehalte gehad – in 1998 won de Israëlische Dana International, bij geboorte gezien als man maar zich al vanaf jonge leeftijd als vrouw identificerend. Toch vormde de winst van Conchita Wurst een belangrijke mijlpaal voor de Europese queergemeenschap, aangezien 195 miljoen mensen wereldwijd getuige waren van hoe een bebaarde dragqueen de volle twaalf punten kreeg van landen als Slovenië en Italië, maar ook het Verenigd Koninkrijk en Portugal.

Op 7 januari 2015 drongen de broers Chérif en Saïd Kouachi het kantoor binnen van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo in Parijs. Ze schoten twaalf mensen dood, en elf anderen raakten gewond.

Meerdere cartoonisten overleden, waaronder hoofdredacteur Stéphane Charbonnier. De broers, die meerdere wapens bij zich hadden, schoten ook nog buiten een politieagent dood toen ze weg wilden vluchten. In Frankrijk werd het hoogste dreigingsniveau voor terrorisme afgekondigd, en vier dagen na de aanslag kwamen er twee miljoen mensen samen bij een mars in Parijs, waaronder veertig wereldleiders.

Niet alle referenda eindigen in een puinhoop. Op 22 mei 2015 schreef de Ierse bevolking geschiedenis door voor de legalisering van het homohuwelijk te stemmen. 62 procent van de stemmers was voor de legalisering, wat een enorme vooruitgang betekende in het land dat nog steeds onder enorme invloed van de katholieke kerk staat.

“We zijn een klein landje met een grote boodschap,” zei Enda Kenny, die destijds de premier van Ierland was, tegen de wereldpers. De uitslag werd over de hele wereld gevierd, gesteund door beroemdheden als Ian McKellen en Liam Neeson, en kon zelfs op blijdschap rekenen van Piers Morgan, de grootste trol op Twitter. Twee jaar later werd van het momentum gebruik gemaakt voor een ander referendum, wat ertoe leidde dat abortus ook werd gelegaliseerd.

Het was misschien wel een van de grootste middelvingers die een regering van demonstranten heeft gekregen: de Nederlandse staat werd in 2015 voor de rechter gesleept door klimaatorganisatie Urgenda. De rechter bepaalde dat de CO2-emissies met 25 procent moesten worden teruggebracht ten opzichte van het niveau in 1990. Het oorspronkelijke plan van het kabinet om de emissies tot slechts 14 tot 17 procent terug te brengen werd als onwettig verklaard, omdat het onder de norm viel die door de klimaatwetenschap als noodzakelijk wordt gezien voor geïndustrialiseerde landen.

De uitspraak benadrukte dat overheden niet alleen in moreel, maar ook in juridisch opzicht verantwoordelijk zijn voor het bestrijden van klimaatverandering, wat nog eens bevestigd werd toen de uitspraak ook na het hoger beroep van vorig jaar gehandhaafd bleef. Het blijft volgens het Planbureau voor de Leefomgeving nog onzeker of de klimaatdoelen van 2020 wel gehaald kunnen worden, maar dat neemt niet weg dat de zaak mooi liet zien dat actie ondernemen wel degelijk iets voor het klimaat kan betekenen.

Het meest angstaanjagende beeld van de afgelopen tien jaar was voor veel van ons dat van Alan Kurdi, een driejarige jongen uit Syrië die levenloos op een Turks strand lag. Alan was verdronken terwijl zijn moeder, broer en hij probeerden om het Griekse eiland Kos per boot te bereiken. Hij was een van de miljoen vluchtelingen die (vooral vanuit Syrië) naar Europa kwamen in 2015, en een van de bijna 4000 die onderweg overleden. Daarmee vormde 2015 de piek van wat we later de Europese migratiecrisis zouden noemen.

Eerder dit jaar kondigde de Europese Commissie aan dat de crisis officieel was afgelopen. Maar dat neemt niet weg dat er nog steeds veel mensen zijn die hulp nodig hebben – een manier om dat te bieden is door te doneren aan de VN-Vluchtelingenorganisatie, of vrijwilliger worden voor organisaties als Lighthouse Relief.

In hetzelfde jaar dat het monumentale Klimaatakkoord van Parijs werd ondertekend – waarmee wereldleiders besloten om de wereldwijde temperatuurstijging tot 1,5 graden te beperken – haalde de Duitse autofabrikant Volkswagen om tegenovergestelde redenen de krant. Er werd onthuld dat de autofabrikant illegale software gebruikte om de tests van hun dieselmotoren te manipuleren, zodat ze hun daadwerkelijke uitstoot konden verbergen.

De zaak kreeg internationale aandacht en heeft het bedrijf tot nu toe meer dan 30 miljard euro aan boetes en ombouwingen gekost. De voormalige CEO van het bedrijf, Martin Winterkorn, kan een gevangenisstraf van tot tien jaar krijgen wegens fraude. Het schandaal heeft een afschuwelijke impact op het milieu gehad: The Guardian schatte destijds dat het bedrijf verantwoordelijk was voor bijna een miljoen ton extra luchtvervuiling per jaar.

In januari 2013 werd de Griekse antifascistische, linkse rapper Pavlos Fyssas (ook wel bekend als Killah P) vermoord. Giorgos Roupakias, lid van de extreemrechtse politieke partij Gouden Dageraad, gaf later toe dat hij de moord had gepleegd en werd daarvoor veroordeeld. De tragedie wordt over het algemeen gezien als een katalysator die leidde tot de arrestatie van alle 69 leden van Gouden Dageraad, waaronder hun leider Nikolaos Michaloliakos.

Veel leden moesten in 2015 voor de rechter verschijnen met aanklachten van aanvallen op immigranten, lhbt+’ers en linkse mensen. De rechtszaak is nog steeds aan de gang, waarmee pijnlijk duidelijk wordt dat fascisme in Griekenland nog steeds vaak institutioneel wordt beschermd. Maar ook heeft de hele zaak de Griekse antifascistische muziekscene, die zwaar was getroffen door de moord op de rapper, sterker gemaakt.

Jongeren gingen erheen om te dansen, drinken en het meeste uit hun jeugd te halen. Veel van hen kwamen nooit meer naar buiten. Op 30 oktober 2015 kwamen 64 mensen om, door een brand in een nachtclub in Boekarest. Het was de dodelijkste brand in de recente geschiedenis van Roemenië. Het inferno werd veroorzaakt door de pyrotechniek van een live band en raasde razendsnel door de overvolle locatie heen. De jongeren vertrapten elkaar in hun poging om via de enige nooduitgang te ontsnappen.

“Ik lag in een berg mensen,” zei een overlevende tegen VICE. “Ik dacht bij mezelf: wacht, ik ben twintig, wat gebeurt hier? Ik ga dood.”

Dit was geen tragisch ongeluk; het was een vermijdbare ramp. Door de brand werd duidelijk hoe incompetent en corrupt de gezondheids- en veiligheidsautoriteiten waren en hoeveel vergunningen onjuist waren afgegeven. Ook werd duidelijk dat zulke incompetentie en corruptie veel voorkwam in de Roemeense regering. Nadat duizenden mensen demonstreerden in de straten van Boekarest en eisten dat de regering werd opgeschoond, trad premier Victor Ponta af.

Elke Parijzenaar weet precies waar hij was, toen op vrijdag 13 november 2015 een reeks gecoördineerde terroristische aanslagen plaatsvonden in de stad. In één nacht werden 130 mensen vermoord in een van de huiveringwekkendste aanvallen van IS in Europa tot nu toe. De meeste van de gedode mensen waren concertgangers, die naar Eagles of Death Metal gingen in het beroemde Bataclan-theater.

Tijdens het concert gingen drie schutters de zaal binnen en begonnen ze te schieten, waardoor in totaal 90 mensen om het leven kwamen en meer dan 200 gewond raakten. Daarna bliezen twee van de daders zichzelf op, en werd een neergeschoten door de politie. Parijzenaren gebruikten de hashtag #portesouvertes (deuren open) om onderdak te bieden aan de mensen die na de aanslagen te bang waren om naar huis te gaan, en alle Parijse staatsscholen en universiteiten bleven de dag erna dicht. De aanslagen zijn de dodelijkste gebeurtenis in Frankrijk sinds de Tweede Wereldoorlog.

Het onvermijdelijk dat we enorm veel werk moeten verzetten en moeilijke keuzes moeten maken, als we met z’n allen niet levend willen verbranden. En als de aarde het dan nog een eeuw of twee volhoudt, zou het maar zo kunnen dat mensen later terugkijken en beseffen dat het tegengaan van de klimaatverandering begon in een vergaderruimte in een buitenwijk van Parijs.

In december 2015 onderhandelden 195 wereldleiders over een akkoord om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot minder dan 2 graden Celsius. Daarnaast werd overlegd hoe we kunnen werken aan een CO2-neutrale planeet en hoe we de financiering kunnen krijgen om uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Het Akkoord van Parijs was niet perfect. Niets in het akkoord was juridisch bindend en sommige landen hebben het sinds de ondertekening vrijwel volledig genegeerd. In 2017 kondigde de VS aan dat ze zich zouden terugtrekken uit het akkoord. Toch was het een historisch moment. Het toonde aan dat wereldleiders de klimaatverandering serieus nemen en met de ondertekening is een kader gecreëerd voor alle toekomstige overeenkomsten.

Nog meer zinloze moorden – dit keer in Brussel. Drie zelfmoordterroristen bliezen zichzelf op verschillende plekken in de stad op, waarbij 32 mensen omkwamen en 340 gewond raakten. De aanslagen werden opgeëist door IS, wat door velen werd gezien als sterke boodschap dat het Europese netwerk van de terroristische organisatie nog steeds actief was, ondanks de vele onderzoeken van inlichtingendiensten van over het hele continent.

Later bleek uit een gelekt rapport dat het Brusselse district Molenbeek onderdak bood aan 51 groepen met banden met terroristische organisaties. Die informatie bracht de Amerikaanse president Trump ertoe om de stad een “hellhole” te noemen, wat natuurlijk niet zo goed viel. Critici wezen erop dat de Amerikaanse president de Belgische hoofdstad al twintig jaar niet meer had bezocht.

De aanslagen leidden tot meer anti-immigratieretoriek en grotere steun voor extreemrechtse partijen.

De Brexit heeft gezinnen uiteengedreven, een wettelijke patstelling veroorzaakt, tot de opkomst en ondergang van veel politici geleid en mede geleid tot de dood van Labour-parlementslid Jo Cox. Ook bestaat de Britse traditie om niet over politiek te praten sinds het referendum niet meer – wat misschien wel het enige positieve aan deze hele puinhoop is.

In juni 2016 koos 52 procent van de stemmers in Groot-Brittannië ervoor om de Europese Unie te verlaten. De uitslag ‘Leave’ was onverwachts en de tactieken van het campagneteam erachter zijn inmiddels in diskrediet gebracht. Sinds de uitslag zijn de Britse parlementsleden het nergens meer over eens. De politieke impasse, in combinatie met de invloed van UKIP en hun leider Nigel Farage, heeft geleid tot woede. Er zijn veel haatmisdrijven en de steun voor extreemrechtse groeperingen neemt toe – om nog maar te zwijgen over de andere miljoenen deprimerende gevolgen. De hele wereld lacht Groot-Brittannië uit en het lijkt erop dat dit alles niet snel zal veranderen.

De afgelopen jaren heeft Frankrijk zich meerdere keren bemoeid met de kleding van moslimvrouwen. In 2004 werden alle religieuze kledingstukken verboden op Franse scholen – waaronder de boerka, de hijab en de niqab – en in 2011 werd het in het hele land een verbod op gezichtsbedekkende kleding ingevoerd. En in 2016, een paar maanden na de aanslag in Nice, besloot de burgemeester van Cannes David Lisnard om ook de boerkini te verbieden. In de media werd er destijds op gewezen dat de boerkini technisch gezien gewoon een legaal kledingstuk is, aangezien het gezicht onbedekt blijft. Lisnard noemde de boerkini daarentegen een “symbool van extremisme”.

Het verbod werd datzelfde jaar nog teruggedraaid omdat het in zou druisen tegen burgerlijke vrijheden, maar toen hadden twintig Franse dorpen het inmiddels al overgenomen, en had een moslimvrouw 490 euro aan ‘schoonmaakkosten’ moeten betalen omdat ze in een privézwembad in haar boerkini had gezwommen. Dat klinkt vrij belachelijk, en dat komt waarschijnlijk doordat het dat ook is.

3 oktober 2016 is bekend komen te staan als Zwarte Maandag, omdat tienduizenden Poolse vrouwen zich in het zwart hulden, wegbleven van werk en school en massaal de straten op gingen. Ze demonstreerden tegen de plannen van de overheid om abortus volledig illegaal te maken – ook als je zwanger wordt na een verkrachting. De vrouwen droegen borden waar teksten als “Mijn baarmoeder, mijn mening” op stonden, en een van de demonstranten zei in Warschau tegen VICE: “Ik wil niet in een land wonen waar de overheid haar neus in mijn broek steekt.”

De actie was te krachtig om te negeren. Hoewel Polen nog steeds een paar van de strengste abortuswetten van Europa heeft, trok het parlement de nieuwe wetsvoorstellen onmiddellijk in.

Op 22 mei 2017 stierven 22 onschuldige mensen – waaronder 7 kinderen – toen een zelfmoordterrorist zichzelf opblies tijdens een concert van Ariana Grande in de Manchester Arena. Nog veel meer mensen raakten gewond, zoals Martin Hibbert en zijn 15-jarige dochter, die allebei verlamd raakten.

“Alles schudde en dreunde,” zei Hibbert destijds. “En toen was er geschreeuw. Ineens waren we niet meer bij een concert, maar in de hel.”

Twaalf dagen later vond er in Londen een tweede terroristische aanslag plaats. Drie terroristen reden met een busje in op mensen op de London Bridge en staken daarna nog mensen neer op de Borough Market. In totaal kwamen er acht mensen om het leven voordat de terroristen door de politie werden doodgeschoten.

Slechts een dag na de verwoestende aanslag in Londen kwamen meer dan 55.000 mensen bij elkaar in het cricketstadion in Manchester voor One Love, een benefietconcert dat deels georganiseerd werd door Ariana Grande zelf.

Jarenlang heeft het voor nachtmerries gezorgd: naar het buitenland gaan, vergeten om je mobiele data uit te zetten en dan een monsterlijke rekening op je bordje krijgen. Elke zomer stonden de lokale kranten vol verhalen over vakantiegangers die gebruind en wel weer thuiskwamen en ontdekten dat ze een paar duizend euro naar hun provider moesten overmaken.

De Europese Unie heeft dat veranderd. In juni 2017 werden alle roamingtarieven afgeschaft voor EU-burgers die binnen de grenzen van de Unie reizen. Waar je ook bent in de 28 landen – je betaalt nu hetzelfde voor bellen, sms’en en internetten als je thuis zou doen.

Het kostte 10 jaar aan onderhandelingen om de wetgeving te realiseren, en heeft in één klap het leven van miljoenen EU-burgers gemakkelijker (en goedkoper) gemaakt. Twee jaar later beschouwt Brussel de wet nog steeds als een van hun “grootste en meest tastbare successen.”

Het is een van de beroemdste straten van Europa: een met bomen bezaaide boulevard met zonovergoten cafés, winkels, theaters en straatartiesten, die naar de glinsterende Middellandse Zee leidt.

Maar op 17 augustus 2017 werd Las Ramblas in Barcelona opgeschrikt toen een IS-terrorist met een bestelbus op de voetgangers inreed. Er kwamen 15 mensen om het leven en er raakten 131 gewond. Later werden er 6 extremisten, die in verband waren gebracht met de aanslag, doodgeschoten door de politie.

“Ik zal het beeld van al die dode lichamen nooit meer uit mijn gedachten kunnen krijgen,” vertelde een hotelmedewerker tegen VICE. Maar Barcelona weigerde zich te laten terroriseren door terroristen – net zoals Parijs, Nice, Brussel en Manchester zich niet lieten kisten.

Binnen een paar uur na de aanslag hadden honderden inwoners van de stad al bloed gedoneerd aan de ziekenhuizen. En de volgende dag verzamelden duizenden mensen zich op Las Ramblas om “No tinc por” te zingen, wat “Ik ben niet bang” betekent.

Begin oktober 2017 gingen 2,2 miljoen Catalanen naar de stembus om te stemmen over de onafhankelijkheid van de regio. Ze hadden alleen niet verwacht dat ze te maken zouden krijgen met politiegeweld. Agenten probeerden de Catalanen er met gummiknuppels van te weerhouden om hun stem uit te brengen in het referendum dat de Spaanse regering en rechtbanken als ongrondwettelijk hadden bestempeld. Door het politiegeweld raakten meer dan 800 mensen gewond. “Toen ik de wrede beelden zag, ben ik direct naar het dichtstbijzijnde stembureau gegaan,” zei een vrouw destijds tegen VICE. “Ik was eerst helemaal geen separatist, maar nu wel.”

Toen de stemmen waren geteld, bleek dat 90 procent van de stemmers voor de Catalaanse onafhankelijkheid van Spanje was. Madrid had daar geen boodschap aan en gooide negen organisatoren van het referendum wegens opruiing in de gevangenis. Twee jaar later is het nog steeds niet duidelijk hoe het verder moet met de Catalaanse onafhankelijkheidskwestie.

Daphne Caruana Galizia was een Maltese journalist die verslag deed van corruptie, witwaspraktijken, vriendjespolitiek, georganiseerde misdaad en allerlei andere dingen waarmee ze machtige mannen in verlegenheid bracht.

Zoals bij wel meer van haar collega’s, werden haar verhalen vaak afgedaan als nepnieuws. Ze werd geïntimideerd door rechtszaken, arrestaties, pogingen om haar huis in de fik te steken en de moord op drie van haar huisdieren. Maar ze werd pas echt het zwijgen opgelegd nadat er een bom onder haar auto was geplaatst, op 16 oktober 2017.

Een onderzoek van de EU en de lokale autoriteiten leidde later tot de arrestatie van drie huurmoordenaars, een zakenman en – wat recenter – drie regeringsleden. Premier Joseph Muscat kondigde onlangs zijn vertrek aan, met een nationale, politieke crisis tot gevolg.

De dood van Daphne Caruana Galizia herinnert ons eraan hoe makkelijk het kan zijn de publieke opinie op te zetten tegen kritische journalisten. Wat misschien ook meteen het grootste wapenfeit is dat Donald Trump tot dusver voor elkaar heeft gekregen.

Mensen kennen de Engelse stad Salisbury vooral vanwege de kathedraal en Stonehenge, dat er vlakbij ligt, maar in maart 2018 werd de stad het toneel van een poging tot moord en een internationale diplomatieke rel.

Sergej Skripal, een voormalige Russische geheim agent die in dienst was van de Britse inlichtingendienst, werd samen met zijn dochter Joelia bewusteloos aangetroffen op een bankje. Vlak daarvoor waren ze vergiftigd met het zenuwgas novitsjok, toen ze ergens vlakbij Italiaans hadden gegeten. Twee Russische mannen werden aangewezen als daders, al beweerden ze op de Russische tv-zender Russia Today dat ze gewoon op vakantie in Salisbury waren en dat ze hun vliegtickets ook al lang geleden hadden geboekt.

In werkelijkheid hadden ze dat pas op de dag van vertrek gedaan, onthulde het onderzoekscollectief Bellingcat, dat vermoedt dat ze wel degelijk banden hadden met de Russische geheime dienst.

Op Internationale Vrouwendag gingen ongeveer 5,3 miljoen vrouwen in heel Spanje de straat op om te demonstreren tegen de loonkloof, genderdiscriminatie en huiselijk geweld. Het werd de eerste “feministische staking” van het land genoemd.

In elke grote stad vonden demonstraties plaats. De demonstranten eisten dat er een einde werd gemaakt aan de cultuur van ‘machista’ – mannelijk seksisme – in het land. “Als wij stoppen, stopt de wereld,” was de officiële slogan.

Het is moeilijk te zeggen hoeveel er uiteindelijk is bereikt. Dingen als de loonkloof, genderdiscriminatie en geweld tegen vrouwen komen nog steeds overal voor in Spanje – net als in de rest van de wereld. Maar door de demonstraties is wel duidelijk geworden dat er verandering nodig is. “We hebben miljoenen barrières doorbroken,” zei demonstrant Marta Llucia tegen Little Black Book. “Vrouwen zijn zich meer dan ooit gaan verenigen.”

Als Fransen demonstreren, doen ze dat niet halfslachtig.

Wat begon als een online petitie tegen te hoge brandstofprijzen, leidde uiteindelijk op 17 november 2018 tot geweld. Demonstranten gingen de straten van Parijs op om hun klachten over structurele problemen te uiten.

Auto’s werden in brand gestoken en winkels vernield en geplunderd. De demonstranten kregen de naam ‘gilets jaunes’ vanwege de gele hesjes die ze droegen. Ze vochten met de politie, die met traangas sproeide. De acht weekenden daarna leidden tot miljoenen euro’s schade en meer dan 3000 arrestaties. Tien mensen werden gedood.

Een jaar later is het nog steeds onrustig. Er zijn bijna elke week nog demonstraties, ondanks verschillende beleidsmaatregelen die zijn genomen om de beweging tegemoet te komen – waaronder het verlagen van de brandstofbelasting.

Toen Greta Thunberg 15 jaar was, besloot ze iets te ondernemen tegen het probleem waarmee de mensheid al langer mee worstelt dan dat zij bestaat: dat de planeet letterlijk doodgaat door klimaatverandering.

De Zweedse zag in dat dit niet andermans probleem was, en besloot er iets aan te doen. In augustus 2018 spijbelde ze op een vrijdag van school om voor het Zweedse parlement te demonstreren. Dat deed ze daarna elke week opnieuw.

“Het is mijn morele verantwoordelijkheid,” zei ze over haar actie.

Gelukkig was ze niet lang alleen. Miljoenen scholieren over de hele wereld raakten geïnspireerd door haar en spijbelen nu ongeveer een vrijdag per maand om te eisen dat volwassenen het niet langer verkloten en iets ondernemen tegen de klimaatverandering.

Ongeveer 73 jaar nadat Benito Mussolini werd doodgeschoten en opgehangen op een plein in Milaan, wendde Italië zich tot het populisme. Op 1 januari 2018 verviervoudigde Lego Nord, de partij van Matteo Salvini, qua aantal stemmen. Hij werd de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken en het hoofd van een coalitie met de populistische Vijfsterrenbeweging (M5S).

Salvini is anti-immigratie, anti-homohuwelijk en anti-EU – tot weerzin van de gematigden. Hij verbood alle schepen met vluchtelingen aan boord om Italiaanse wateren te betreden. “Ik ben ervan overtuigd,” zei hij tegen de Italianen, “dat er voortdurend wordt gepoogd om ons etnisch te vervangen.”

Maar de extreemrechtse leider overspeelde zijn hand. In augustus verliet zijn partij de coalitie in een poging vervroegde verkiezingen af te dwingen. Dat mislukte. Premier Giuseppe Conte zei gedag tegen de Lega en vormde in plaats van hen een centrumlinkse coalitie.

De moed van kapitein Carola Rackete komt misschien wel het best naar voren in haar inmiddels beroemde gesprek met de Italiaanse kustwacht.

In juni 2019 dobberde haar boot al twee weken op de Middellandse Zee met 42 vluchtelingen aan boord, die ze van een vlot had gered. De gezondheid aan boord ging rap achteruit en naderde een crisispunt. Maar Matteo Salvini, de extreemrechtse Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken, weigerde het schip toe te laten tot de Italiaanse wateren.

“Goedemiddag, meneer,” zei Rackete per radio tegen de kustwacht. “Ik moet u meedelen dat ik nu Italiaanse wateren moet betreden. Ik kan de veiligheid van deze mensen niet meer garanderen.” Toen ze als antwoord te horen kreeg dat er een blokkade zou worden opgeworpen, reageerde ze slechts: “Ik schat dat ik over ongeveer twee uur in de haven zal zijn.”

Kapitein Rackete, een 31-jarige Duitse humanitaire hulpverlener, wist zich langs de blokkade van de marine van Italië te manoeuvreren, haar schip in de haven aan te meren en de levens van 42 mensen te redden. Daarna werd ze gearresteerd.

Hoewel ze later werd vrijgelaten, kwam ze door haar actie meteen symbool te staan voor een beter Europa: moedig, tolerant en nul fucks gevend om Matteo Salvini.

Toen de Roemeense scholiere Alexandra Măceșanu tijdens het liften werd ontvoerd, lukte het haar om drie keer de politie te bellen. “Kom alsjeblieft snel, ik ben zo bang!” zei de vijftienjarige, waarna ze ook vertelde dat ze was verkracht en uitlegde waar ze zich bevond.

Pas 19 uur later kwam de politie aan op de locatie. Tegen de tijd dat ze op actie waren overgegaan, was Alexandra al dood. Ze was het tweede slachtoffer van de 65-jarige Gheorghe Dincă, die later toegaf ook een andere tiener te hebben omgebracht in de stad Caracal.

Er volgden massale demonstraties op de nalatigheid van de politie. Het hoofd van de politie werd samen met een aantal andere hoge officieren ontslagen, en de minister van Buitenlandse Zaken nam zelf ontslag. Veel Roemenen zijn nog altijd boos: er heerst een sterke overtuiging dat de Roemeense politie simpelweg niet bekwaam genoeg is.

Nog nooit eerder in de geschiedenis was er beweging die vanaf het begin zo breed en omvangrijk was. In maart 2019 spijbelden miljoenen scholieren in meer dan 80 landen op een vrijdag van school om te demonstreren tegen klimaatverandering – geïnspireerd door Greta Thunberg.

Van Australië tot Oostenrijk en van India tot Italië verzamelden de scholieren zich in grote steden. Ze hadden één eenvoudige eis: dat ze niet een planeet erven die milieutechnisch gezien helemaal op z’n gat ligt.

“Niemand is hier omdat ze zo graag willen demonstreren,” zei een 14-jarige in The Independent. “Maar wat heeft het voor zin om lessen te volgen, als we geen toekomst meer hebben?”

Overheden beginnen het daar langzaam mee eens te worden. Nu de demonstraties steeds regelmatiger voorkomen, worden er steeds meer groene beleidsmaatregelen genomen. Overheden zijn nog niet helemaal overstag, maar het suggereert op z’n minst dat deze fundamentele crisis eindelijk serieus wordt genomen.

Het was de grootste bilaterale handelsovereenkomst waarover ooit was onderhandeld: een deal ter waarde van 310 miljard dollar (281 miljard euro) tussen de twee grootste economieën van de planeet.

De voorstanders van het Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag tussen de EU en de VS zeiden dat het de economie een boost zou geven, miljoenen banen zou opleveren en de arbeidsomstandigheden zouden verbeteren als de twee markten voor elkaar zouden worden opengesteld. Tegenstanders zeiden juist dat het een schimmige machtsgreep was van bedrijven om openbare diensten te privatiseren en soevereine staten te overtroeven.

Maar uiteindelijk deed het er allemaal niet meer toe, want nadat er vier jaar vooral veel gepraat was, kondigde de toenmalige Duitse vicekanselier Sigmar Gabriel aan dat de deal “de facto dood” was in augustus 2016. De complexiteit en de onvermijdelijk partijdige cultuur van de onderhandelingen hadden, zo leek het, zelfs de knapste economische koppen ter wereld in verwarring gebracht. In 2019 verklaarde de Europese Commissie dat TTIP “verouderd en irrelevant” was geworden.

Sportieve vrouwen zijn op tv of in films lange tijd in beeld gebracht vanuit het idee dat ze ook nog een beetje sexy moeten zijn – zie bijvoorbeeld Charlie’s Angels en Tomb Raider. Maar de tijden veranderen. Terwijl Frankrijk nog nagalmde van de winst van het mannenteam op het WK voetbal, organiseerde het een jaar later zelf het vrouwelijke equivalent van dit toernooi, wat zowel binnen als buiten het veld een mijlpaal was.

Met 1,12 miljard kijkers wereldwijd werd dit toernooi het best bekeken Wereldkampioenschap voetbal voor vrouwen ooit. Daarnaast zagen 5,5 miljoen Nederlanders hoe de Oranje leeuwinnen uiteindelijk de finale verloren van de Verenigde Staten, wat neerkwam op 88 procent van alle Nederlanders die op dat moment überhaupt tv keken. Ook in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en China werden kijkcijferrecords verbroken.

Vrouwenvoetbal wint dus aan populariteit, maar er valt ook nog genoeg te winnen. De loonkloof is nog altijd erg groot: het prijzengeld voor de vrouwen mag dan verdubbeld zijn naar 30 miljoen dollar (zo’n 26,4 miljoen euro), maar dat is niets meer dan een leuke bonus als je het afzet tegen de 400 miljoen dollar die de mannen een jaar eerder op mochten strijken.

Krijg elke zaterdag de 10 beste VICE-verhalen van de week via mail: schrijf je nu in voor onze newsletter.

Volg VICE België ook op Instagram.

Bekijk ook: