De Oekraïense dance-scene beukt keihard door

De afgelopen jaren kwam Kyiv bekend te staan als “het nieuwe Berlijn”. De bruisende, progressieve dance-scene trok veel rave-toeristen naar de Oekraïense hoofdstad. De Russische inval en de daarop volgende oorlog liet vrijwel niets heel van deze culturele uitwisseling. In oktober vierde de bekendste club, Closer, haar verjaardag, waarbij voor het eerst sinds het begin van de invasie een aantal buitenlandse acts op bezoek kwam, maar verder zijn de Oekraïners op elkaar aangewezen waar het feesten betreft. Volgens lokale dj’s en promotors is dat niet alleen een slechte ontwikkeling. We spraken er een aantal over het belang van feesten in oorlogstijd en over het organiseren van raves terwijl de stroom steeds uitvalt en er wekelijks beschietingen zijn.

Harry Pledov was één van de eersten in Oekraïne die weer grootschalige culturele evenementen begon te organiseren. Als ik hem spreek, eind vorig jaar, is hij in Berlijn. Daar zal hij een festival organiseren op 25 februari, rond de dag dat het een jaar geleden is dat Rusland binnenviel. “Wij zijn onderdeel van een cultureel front,” zegt hij. “In het begin van de oorlog ben ik bezig geweest met de productie van kogelvrije vesten, maar nu ben ik weer terug bij mijn oorspronkelijke werk. In mei vorig jaar organiseerde ik het eerste grote festival sinds het begin van de inval. Het heette ‘Art is a weapon’ (net als het aanstaande Berlijnse festival, red.). Het was interdisciplinair, met kunst, muziek, theater en film en er was vooral werk van jonge Oekraïense kunstenaars te zien. Dat waren nog niet echt feesten, daar zouden we veel haat door hebben gekregen. En ik zou er ook nog niet klaar voor zijn geweest. Nu de oorlog langer duurt, begrijpt iedereen het belang van feesten. We gaan ook weer naar de bioscoop en naar restaurants. We moeten blijven herinneren hoe het normale leven voelt.” 

In de zomer hield hij met zijn label Polygon, en twee andere organisaties, SVYST en Grvgrv, voor het eerst een groot festival met elektronische muziek, voornamelijk bass- en experimentele muziek: Brudniy Pes (Vieze Hond). En hoewel er afgelopen oud-en-nieuw een groot nachtelijk feest in een sanatorium werd gehouden waarbij mensen in slaapzakken konden overnachten, vond het Brudniy Pes-festival overdag plaats. Vanwege de oorlog is er een avondklok. “Het was enorm, er waren tweeënhalf duizend mensen. Er waren B-boys en professionele graffiti-spuiters. Nu houden we kleinere feesten voor vijf- à zeshonderd mensen. Het is moeilijker geworden om feesten te organiseren, want soms valt de stroom wel veertig tot zestig uur uit. En heel veel verhuurbedrijven zijn er niet meer, je kunt bijvoorbeeld moeilijk aan lichten komen.” Al het geld dat met Pledovs feesten wordt verdient gaat naar het leger, maar hij benadrukt dat dit soort feesten ook los daarvan heel belangrijk zijn tijdens de oorlog. “Ze geven mensen energie. Die energie kunnen ze dan bijvoorbeeld steken in het vrijwilligen. Er komen ook veel soldaten naar onze feesten. Sommigen van hen zijn dj en die mogen dan bij ons draaien.”

Volgens Pledov heeft de oorlog een enorme boost gegeven aan de Oekraïense elektronische muziek-scene. “Internationale dj’s durven niet meer te komen vanwege de beschietingen en we hebben alle Russische cultuur geschrapt. Alle liedjes, alle video’s, alle films. Die waren altijd populair, en je ziet ze nog steeds wel terugkomen in de statistieken van YouTube en Spotify. Maar wij zien het als onze missie om dat gat te vullen met Oekraïense cultuur. En dat willen we ook aan de wereld laten zien.” Met zijn label brengt Pledov dan ook binnenkort een compilatie getiteld “Volunteers” uit. Daarmee wil hij elektronische muziek van hedendaagse Oekraïense artiesten onder de aandacht te brengen. Maar ook meer traditionele cultuur wordt krijgt van Harry een podium: de aankondigingen van één van de feesten die hij mede organiseerde werden gedaan door een gigantisch koor van Oekraïense zangers in traditionele kledij. 

Naast Oekraïenser is de scene ook minder commercieel geworden. Er wordt veel samengewerkt door verschillende organisaties om zoveel mogelijk feesten te geven. Pledov werkt bijvoorbeeld veel samen met Ruslan Pylypenko alias RUSIIICK. Voor de oorlog zat hij vooral in rockbands, totdat Pledov hem vroeg om een keer te MC’en, en inmiddels heeft hij ook een eigen party-organisatie. “We hebben bijvoorbeeld een keer samen een feest georganiseerd met dansers uit de straatcultuur, en klassieke Oekraïense dansers, in traditionele kostuums.” De toegangsprijzen zijn laag. “Ons tweedaagse festival van de zomer kostte omgerekend vijf euro. Niemand weet wanneer de oorlog eindigt, dus we kunnen niet de hele tijd thuis bang zitten zijn.” 

Ruslan zegt dat de dance-scene naast bovendien minder escapistisch is geworden. Er worden volgens hem geen drugs en veel minder drank gebruikt. “Ik zie dat iedereen nuchter is. Je hebt maar vijf uur om te feesten, je ontmoet wat vrienden en luistert muziek, en dan is het feest voorbij. Dan moet je naar huis. En je moet ook gefocust zijn, want er zijn ook steeds beschietingen.” De muziek is daarbij ook veranderd. “De UK-sound is populair. Techno is er ook wel, maar er zijn bijna geen grote feesten. Mensen willen wat nieuws. UK is meer uplifting. En de feesten zijn als een hardcorepunk-concert. Zonder gitaren, maar met moshpits.” 

Die smaakverandering is ook opgemerkt door Ihor Zadorozhny, één van de dj’s die onder andere op Pledov’s feesten draait. “Voor de oorlog luisterden de meeste mensen naar techhouse en techno. Maar alle beroemde dj's die die genres draaiden, gingen weg toen de oorlog begon.” Ihor draaide veel breakbeat en drum ‘n’ bass, en kon veel meer gaan optreden. “Eerst was het mijn hobby, nu begrijp ik dat het mijn leven moet worden. Wij nemen de plek in van de beroemdheden, want wij zijn hier gebleven en doen ons werk. Daarom houden mensen nu van breakbeat en drum ‘n’ bass: wij geven ze wat ze nodig hebben, op het moment dat ze het nodig hebben. Het klinkt ook als de oorlog. Ik draai veel neurofunk en hard drum ‘n’ bass: daar zitten metaalgeluiden in, machines en explosies.” Volgens Ihor willen mensen tijdens de feesten niet ontsnappen aan de oorlog, maar er juist op reflecteren. “Techno geeft hen die verantwoordelijkheid niet.” 

Ihor herkent de adrenalinekicks die zijn favoriete muziek hem geeft van het slagveld. “Ik heb veertien jaar in het leger gezeten, en een militaire opleiding gedaan. Mijn hele leven ben ik voorbereid op oorlog, ik ken alle wapens, ik weet alles over de tactieken. Ik houd ervan, het is een soort extreme sport.” Hij werd aan het begin van de oorlog ook opgeroepen om Irpin te verdedigen. Het werd één van de hevigste grondgevechten, en Oekraïne won uiteindelijk. “Dat was een erg serieuze slag, met mijnen en artillerie,” zegt hij. Toen hij bij thuiskomst hoorde dat zijn vrouw zwanger was, besloot hij zijn militaire carrière alsnog op te geven. Nu runt hij, naast zijn dj-werk, een humanitaire NGO. Volgens Ihor gaat de oorlog zich voorlopig nog voortslepen, zegt hij desgevraagd. “Niemand gaat verbaasd zijn als het nog tien jaar duurt. Toen ik in 2014 terugkwam van de slag om het vliegveld van Donetsk vroeg een verslaggever van de Oekraïense televisie me dit ook. Toen zei ik acht jaar, maar het is alleen maar erger geworden.” De muziekscene zal dus voorlopig ook op deze voet door blijven gaan. “En na de oorlog hebben we wel wat jaren nodig om de overwinning te vieren.”