Tussen de typemachines en legerhelmen van een kringloopwinkel in Amsterdam-Noord ligt een grote gele envelop met ruim dertig röntgenfoto’s van een vrouw uit Antwerpen. Het medisch dossier is voorzien van een doktersbrief en adresgegevens. “Ja, gek genoeg wel”, antwoordt de jonge verkoper als ik vraag of de foto’s te koop zijn. Hij weet niet hoe het dossier bij hem terecht is gekomen en te zien aan de manier waarop hij zijn schouders optrekt lijkt het hem ook weinig uit te maken. Ik ben daarentegen wel mateloos gefascineerd door dit soort unieke items die je af en toe in een kringloopwinkel vindt.
Elke dag worden er enorme hoeveelheden spullen bij kringloopwinkels afgeleverd of door de kringloopmedewerkers opgehaald, om vervolgens met een beetje geluk een tweede leven te krijgen. En veel van die spullen dragen een verhaal met zich mee. Elk vrolijk gekleurd theekopje is ooit van iemand geweest. Soms wordt zelfs de gehele inboedel van een overledene via een zogenaamde ontruiming aan een kringloopwinkel geschonken. Niet gek dat kringloopeigenaren zo nu en dan bijzondere voorwerpen aantreffen.
Videos by VICE
Ik belde met drie van hen om te vragen wat het meest memorabele item is dat ze ooit in hun winkel zijn tegengekomen.
Maia Hekkert (27): een mensenschedel
Stichting kringloopwinkel Twello tussen Apeldoorn en Deventer is een echt familiebedrijf. Vanaf haar veertiende helpt Maia al in de zaak, waar ook haar ouders, broer en zus werken. “Ik heb in al die jaren heel veel spullen zien langskomen, maar als je zoiets tegenkomt schrik je,” vertelt Maia. In een van de dozen vindt een medewerker van de kringloopwinkel een mensenschedel. “Gewoon tussen de kopjes en borden, alsof het de normaalste zaak van de wereld was. Niemand had gezien wie de doos had ingeleverd, er hingen toen nog geen camera’s op die plek.”
Omdat ze niet weten of het om een echte schedel gaat, bellen ze de politie. Die heeft zoiets ook nog nooit meegemaakt. De schedel wordt meegenomen voor forensisch onderzoek en blijkt inderdaad echt. “Natuurlijk ga je speculeren over de oorsprong van zo’n schedel. Collega’s hadden het over lesmateriaal, maar er werd ook over moord gesproken. Het lijkt me gek om iemand om te leggen en de resten daarna aan een kringloopwinkel te geven, maar wie weet.” Later laat de politie aan De Stentor weten dat het om een schedel gaat die decennia eerder uit Nieuw-Guinea is meegenomen.
Er worden vaker gekke dingen gevonden. “Een sok met daarin vijfhonderd euro bijvoorbeeld,” legt Maia uit. “Het idee dat een oudere vrouw het geld misschien voor een speciale gelegenheid bewaarde, ontroert me. We hadden de sok bijna weggegooid. Er zijn heel veel dingen waarvan wij de waarde niet kennen en daarom moet je als kringloopmedewerker alert zijn. Je weet nooit van tevoren wat je binnenkrijgt. Dat maakt het werk zo interessant.”
“Mijn kijk op spullen is in al in die jaren ook veranderd. Ik ben me heel bewust van het verhaal achter een voorwerp.” Soms staan er naamkaartjes in de kleding die Maia binnenkrijgt: een procedure van verzorgingstehuizen om de was van bewoners uit elkaar te houden. “Maar als ik met zo’n etiketje in mijn handen sta, krijg ik een gek gevoel. Die naam was echt iemands moeder of broer. Het is bizar wat voor waarde een kledingstuk ineens krijgt als er een naam instaat.”
Sophie van IJken (27): een afgeknipte staart
Toen Sophie ruim een jaar geleden startte met De Buurtkringloop in de Amsterdamse Indische Buurt, had ze nooit gedacht dat ze ooit met een lang stuk mensenhaar in haar handen zou staan. “Bizar hè! Ik dacht gelijk: O my god, wat is het en hoe komt het hier?” Samen met een aantal vrijwilligers bekijkt ze de paardenstaart die ze in een tas vindt. “Ik kan moeilijk inschatten hoe oud de paardenstaart was, maar het zag er redelijk vers uit,” zegt Sophie. “Dat klinkt wel een beetje goor, he?”
Wat te doen met een paardenstaart? “Je legt het niet voor drie euro in de winkel. Dat kan gewoon niet. Ik heb nog contact gehad met organisaties die pruiken maken van gedoneerd haar. Dit haar was onbruikbaar, want geverfd.” Uiteindelijk gooit ze de staart weg. “Jammer, want iemand heeft het waarschijnlijk afgeknipt met de beste bedoelingen.”
Sophie houdt ervan om te fantaseren over de producten die ze binnenkrijgt. Ze verzint er een geschiedenis bij. “Een paar weken geleden kwam er een jonge gast zes op maat gemaakte pakken doneren. Hij vond het lastig, omdat ze van zijn opa waren. Ook zijn vader had de pakken nog gedragen. Later zag ik dat er een vintage pak van Louis Vuitton bij zat. Ik zie dan helemaal voor me hoe zestig jaar geleden een chique opa in zo’n vet kostuum rondliep. Waar zou dat pak allemaal geweest zijn, snap je?”
“Het is bijzonder om mensen gerust te stellen. Ze zeggen vaak niet dat ze moeite hebben om afstand te doen van dierbare spullen, maar je merkt het aan ze.” Vorige week kwam er nog een vrouw tassen vol jaren kleren uit de jaren zeventig brengen bij Sophie. “Ik zag gelijk dat ze vroeger zelf een hippie was. Daarom vond ze het lastig denk ik. Het mooie is dat ik precies weet welke meiden die kleren weer kopen. Het verleden maar ook de toekomst van een voorwerp of kledingstuk glijdt zo even door mijn vingers”
Lex Gorsselink (62): een geladen pistool en een volle urn
“Moet je nou kijken joh,” roept Lex van Kringloop Saartje in Wieringerwerf als hij een pistool uit een tas vist. In de veronderstelling dat het een speelgoedpistool is, wordt het wapen doorgegeven aan collega’s. “Iedereen heeft het wel in zijn handen gehad,” vertelt Lex lachend. “Het lijkt wel een echte, zeiden we.” Uiteindelijk wordt toch de politie gebeld. Een motoragent komt het wapen ophalen en bevestigt dat het inderdaad echt is.
“Een uur later werd ik gebeld door die agent. Wat we met het pistool hadden gedaan? Alleen in onze handen gehad, zei ik. Het pistool bleek op scherp te staan en er zat zelfs een kogel in. Dat was wel even spannend achteraf.” De oorspronkelijke eigenaar van het wapen is niet meer te achterhalen. “Er zijn zo veel mensen die spullen brengen, dat is niet bij te houden.”
Soms worden zelfs alle spullen van een overledene gedoneerd. Het verdriet is zo groot dat een herinnering aan het verlies te pijnlijk is. Dan maar naar de kringloop. “Het is altijd even slikken als je ziet dat voorwerpen veel voor iemand betekenen. Ik verkoop die spullen nooit meteen. Ik wacht tot ik zeker weet dat mensen niet terugkomen om de voorwerpen weer terug te halen.”
“Die urn was wel een hele drastische manier om van een overledene af te komen,” lacht Lex. Zijn collega’s vonden de urn toen hij op vakantie was. “Wat ze met de as hebben gedaan weet ik geeneens, maar ik weet wel dat ze een hele mooie vaas hebben verkocht.” Het komt blijkbaar vaker voor dat er een ‘vaas’ binnenkomt die verdacht zwaar is. “Als je ‘m omkeert kan de as er zo uitschieten. Dat is best even schrikken. ‘O god, daar gaat oma’, grappen we dan tegen elkaar. Dat moet ook kunnen, die humor.”
“Ik heb veel met de dood te maken gehad. Het loopt als een rode draad door mijn leven,” besluit Lex. “Het verlies van dierbare is in de kringloopwinkel ook een onderwerp van gesprek. Het is net een bruine kroeg, mensen willen niet alleen hun spullen maar ook hun verhaal kwijt. Ik luister naar verhalen over de dood en geef daarna de voorwerpen een nieuw leven.”
