Afgelopen maand voelde ik me nogal gestrest. Ik moest mijn appartement uit, mijn laptop had het vlak voor een belangrijke deadline begeven, mijn banksaldo kleurde steeds donkerder rood – en dan heb ik het nog niet eens gehad over wat je in het nieuws langs ziet komen. Ik voelde me een langzaam gegaard stuk vlees, met een verschrikkelijk ranzige marinade eroverheen.
Ik ging hiermee om zoals ik dat eigenlijk altijd doe: kettingroken, weinig praten, veel nutteloze tijd doorbrengen op mijn telefoon, en uit mijn slaapkamerraam staren als een tiener die net ruzie heeft gehad met zijn ouders. En toen raadde een vriend me iets nieuws aan: helende frequenties. Je vindt ze gewoon op YouTube, en er bestaan honderden van. Stuk voor stuk beweren ze je allerlei positief klinkende effecten op te leveren: van “DNA-herstel” en het “reinigen van infecties” tot iets dat “de wondertoon” wordt genoemd.
Videos by VICE
Een frequentie is in feite het aantal trillingen dat een geluidsgolf per seconde vormt. Deze geluidsgolven worden gemeten in hertz (Hz). Helende frequenties bevinden zich binnen een specifiek aantal hertz en werden al door Gregoriaanse monniken gebruikt voor hun meditatiesessies. Jaden Smith maakte zelfs een heel album rond dit concept. Maar met die informatie hoef je nu verder niets te doen – het enige wat je moet weten, is dat er op het internet muziek staat die gemaakt is om je te genezen.
Om me wat beter te voelen, besloot ik op een avond op bed te gaan liggen, onder de zachte gloed van een roze Himalayazoutlamp, en een uur of twee aan een stuk door naar deze helende frequenties te luisteren. Ik begon uiteraard met de wondertoon van 432 Hz. In het begin voelde ik me een beetje onrustig, en moest ik me verzetten tegen de drang om op mijn telefoon te kijken of wat te snacken te pakken. Maar na een tijdje gaf ik mezelf helemaal over aan het zachte, meeslepende geluid. Langzaam maar zeker begon de stress van de afgelopen dagen af te nemen. Tegen de tijd dat ik opstond was de spanning zo goed als weg. Mijn benen waren in spaghettislierten veranderd.
Je minder gestrest voelen is natuurlijk niet hetzelfde als genezen worden. Misschien waren het dan ook niet de helende frequenties die me een beter gevoel gaven, maar kwam dat doordat ik eindelijk eens ergens de tijd voor nam en het rustig aan deed. En toch is het idee dat muziek (of geluid) je kan helen helemaal zo gek nog niet. Het is wel een ingewikkelde kwestie, die verder gaat dan helende frequenties en waar wetenschappers, psychologen en therapeuten het vandaag de dag nog steeds niet over eens zijn.
Shanna Lee, die als levenscoach werkt in Californië, zegt dat frequenties een fundamenteel onderdeel zijn van de manier waarop we ons leven leiden, en geluid ons dus enorm kan helpen. “Er werken verschillende energieën op ons lichaam in, waaronder frequenties,” legt ze me uit via FaceTime. “Er zijn twee frequenties waar het lichaam heel goed mee resoneert: 432 Hz en 444 Hz. En er zijn ook frequenties – zoals 396, 417, 528, 639, 741, 852 – die hele andere dingen doen. 396 is bijvoorbeeld erg geschikt als je last hebt van afgevlakte emoties of in de rouw bent, en 639 is van invloed op onze band met anderen.”
Klinkt best aantrekkelijk, maar ik ben ook sceptisch. Wat zegt de wetenschap hier eigenlijk over? “De wetenschappelijke gemeenschap begint zich er nu pas echt mee bezig te houden,” antwoordt Lee. Ze wijst op een onderzoek uit 2013 naar ‘niet-auditieve’ cellen in het lichaam, dat erop wijst dat “muziek of geluid van invloed kan zijn op fysiologische en pathofysiologische processen”. “In feite veranderen deze niet-auditieve cellen dus de vloeistofdruk op basis van geluidsgolven,” zegt ze. “Vanuit wetenschappelijk oogpunt was dat echt een doorbraak op dit gebied.”
Als je bedenkt dat water een goede geleider van geluid is, en tevens het hoofdbestanddeel van cellen en lichaamsvloeistoffen, is het waarschijnlijk dat we inderdaad fysiek beïnvloed worden door geluid. “In 2016 werd er een ander onderzoek uitgevoerd, waarin ze keken hoe muziek de levensvatbaarheid en motiliteit van niet-auditieve cellen verandert,” gaat Lee verder. “Het bleek dat dissonante geluiden cellen kunnen laten sterven en resonerende geluiden, zoals 432 Hz, juist een positieve invloed op onze cellen kunnen hebben.”
Niet iedereen die met ‘helende’ of ‘therapeutische’ geluiden werkt is het met Lee eens. Lyz Cooper bijvoorbeeld, die al bijna 25 jaar The British Academy of Sound Therapy runt. Zij gebruikte tot zes of zeven jaar geleden ook helende frequenties om cliënten te helpen, maar liet deze methode uiteindelijk steeds meer los omdat ze het te twijfelachtig vond. “Er is momenteel nog niet veel bewijs dat deze frequenties daadwerkelijk helend zijn,” zegt ze aan de telefoon. “Wat we wel kunnen bewijzen, is hoe onze emoties en brein reageren op geluid. Daarom richt ons onderzoek zich nu meer op geluidspsychologie.”
Wat dat inhoudt? “Lage tonen werken over het algemeen ontspannend, terwijl hoge tonen juist stimuleren,” legt Cooper uit. “Dus als je iemand met angstgevoelens wil helpen, kun je bepaalde technieken en lage tonen hanteren om diegene te laten ontspannen. Dat hoge tonen ons juist energie geven, komt doordat ze onze aandacht vragen. Bij dieren werkt dat net zo, als ze ergens voor op de vlucht moeten. Wanneer jij je teen stoot, roep je ook ‘auw’ in een wat hogere toon. Dan gebruik je dus die oerprogrammering.”
Uiteindelijk doet het er misschien ook niet eens toe of je gelooft in helende frequenties of de oerprogrammering van onze hersenen. Het gaat erom of je je ergens beter door voelt. Dat iets nog niet wetenschappelijk onderbouwd is, wil immers niet automatisch zeggen dat het niet later alsnog aangetoond kan worden. “Er bestaan behoorlijk wat pseudowetenschappen,” vat Cooper samen. “Daarom is het belangrijk om verschillende benaderingen te hebben en ruimdenkend te zijn, en tegelijkertijd met beide benen op de grond te blijven staan.”
Als therapeutisch hulpmiddel heeft muziek in ieder geval grote voordelen, vertelt Grace Meadows. Zij is muziektherapeut in het Chelsea and Westminster-ziekenhuis en werkt als programmadirecteur voor Music for Dementia 2020, een campagne om mensen met dementie te helpen met muziek. “Je kunt natuurlijk niet zomaar een hersenverlamming genezen met muziek, maar wel zo iemand helpen om een betere kwaliteit van leven te krijgen,” zegt ze aan de telefoon. “Zodat ze beter motorisch functioneren, meer zelfvertrouwen krijgen en een sterker zelfbeeld hebben, wat ze op emotioneel vlak ook meer kracht geeft.”
In tegenstelling tot Cooper en Lee, focust Meadows zich in haar werk minder op het directe, fysieke effect van muziek zelf, en meer op hoe het maken van muziek. “Mensen zien muziektherapie vaak als een non-verbaal equivalent van gesprekstherapie, dat vooral bedoeld is voor cliënten die daar niet goed mee overweg kunnen,” gaat Meadows verder. “Maar het kan ook een geschikt alternatief zijn voor allerlei andere therapieën. Kinderen met een lichamelijke beperking kunnen het bijvoorbeeld gebruiken om met een fysiotherapeut aan hun motoriek te werken. Samen kunnen ze een programma opstellen waarin ze de kinderen met specifieke bewegingen en muziek helpen om de oefeningen te doen,” legt ze uit.
De vraag of muziek ons kan helen, is zowel met ‘ja’, ‘nee’ als ‘misschien’ te beantwoorden. Je kunt natuurlijk moeilijk hard maken dat je van terminale kanker geneest wanneer je een filmpje met de titel “DNA-reparatie” uit je speakers laat galmen. Maar muziek kan wel degelijk een positief effect op het lichaam hebben – of dat nu in meditatieve zin is, of door middel van muziektherapie. Hoewel ik er nog niet echt van overtuigd ben dat helende frequenties mijn lichaamscellen fundamenteel kunnen veranderen, geloof ik het ook niet níet. Als ik me binnenkort weer eens rot voel, kruip ik misschien wel in bed met een wondertoon op de achtergrond. De wonderen zijn de wereld immers nog lang niet uit.
