Al Capone na een arrestatie in Chicago, in de jaren dertig. Foto via Wikimedia Commons
De Italiaans-Amerikaanse maffia speelt een grote rol in onze populaire cultuur. Hollywoodfilms, boeken, realitytelevisie, videospelletjes — we lijken maar niet genoeg te kunnen krijgen van de maffia. Van Lucky Luciano tot The Godfather, van John Gotti tot The Sopranos: feit en fictie zijn flink met elkaar vermengd om mensen over de hele wereld te vermaken.
Goodfellas, één van de grootste Amerikaanse maffiafilms, vierde vorig jaar zijn vijfentwintigste verjaardag — en blijft zelfs nu nog het nieuws halen.
Natuurlijk is de maffia niet meer wat het ooit geweest is; een machtsstructuur die in staat is politici te beïnvloeden en historische overvallen te plegen op de grootste en belangrijkste transportcentra. Maar de FBI blijft volhouden dat La Cosa Nostra — de groep die aanvankelijk werd aangestuurd door Siciliaanse immigranten en waar in de media het vaakst over bericht wordt — de “voornaamste dreiging vanuit de georganiseerde misdaad voor de Amerikaanse samenleving” is. De FBI schat dat verschillende Italiaanse maffiagroeperingen samen meer dan drieduizend leden hebben, die verspreid zijn over het land: het grootste gedeelte daarvan zit in New York, het zuiden van New Jersey en Philadelphia.
Een recente zaak in New Jersey toonde het uithoudingsvermogen van de maffia aan, toen de procureur-generaal van de staat, John J. Hoffman, naar buiten bracht dat zijn onderzoek naar de maffiafamilie Lucchese “onthulde dat de traditionele, georganiseerde misdaad een bijtende aanwezigheid blijft hebben in de Verenigde Staten, en nog steeds enorme geldbedragen binnenhaalt door middel van criminele ondernemingen.”
VICE sprak met John Alite en Louis Ferrante, die vroeger beiden werkzaam waren voor de maffiafamilie Gambino, en La Cosa Nostra-experts Christian Cipollini en Scott Burnstein over hun visies op de huidige positie van de maffia.
VICE: Hoe staat het er nu voor met de maffia in Amerika?
John Alite: We gaan nu terug bij hoe het vroeger was: de maffia blijft ondergronds en houdt zich stil, maar groeit ondertussen wel. Ze verdienen geld en blijven onder de radar.
Scott Burnstein: De Amerikaanse maffia bestaat nog steeds, maar is niet meer zo winstgevend als vroeger. Serieuze maffiapraktijken vinden ook nu nog plaats, alleen zijn ze tegenwoordig niet meer zo “geolied”: er zijn geen hoge, politieke machten meer mee gemoeid en de maffia maakt niet meer zo’n groot deel uit van de infrastructuur van de VS als in de jaren vijftig, zestig en zeventig, het gouden tijdperk van de georganiseerde misdaad. Traditionele broedplaatsen van de zware misdaad, zoals New York, Chicago, Detroit, Boston, Providence, Philadelphia en New Jersey, functioneren nog steeds op een consistent niveau (alhoewel daar op sommige plaatsen wel een stokje voor gestoken is door justitie), terwijl de maffia in andere steden met een rijke maffiageschiedenis, zoals Cleveland, Milwaukee, Kansas City, St. Louis, LA, Pittsburgh, Buffalo, New Orleans en Tampa Bay helemaal verdwenen is, of dat snel zal zijn.
De macht in de maffia wordt niet meer van generatie op generatie doorgegeven, zoals vroeger wel het geval was, en veel mensen die deel uitmaken van de maffia willen hun zonen geen deel meer laten uitmaken van het “familiebedrijf”, in tegenstelling tot de hoogtijdagen van de georganiseerde misdaad.
Wat zijn de oorzaken van het verval van de maffia?
Louis Ferrante: De wereld is veranderd. Op een gegeven moment konden Italiaanse immigranten maar op een paar manieren geld verdienen om hun families te onderhouden. Tegenwoordig hebben Italianen dezelfde kansen om hogerop te komen als iedereen.
Christian Cipollini: Dingen veranderen, het komt en gaat. De maffia in de Verenigde Staten was lang een bloeiende organisatie, die zich aanpaste en meer dan een eeuw wist te overleven. De ondergang was onvermijdelijk, wanneer je kijkt naar epische verhalen in de geschiedenis over imperia die opkomen en uiteindelijk altijd weer in elkaar storten. De Amerikaanse maffia had veel van haar vooruitgang te danken aan de hulp van politici, het aanbod van smokkelwaar en alom aanwezige vuile zaakjes. Naarmate de tijd vorderde waren er minder mensen die smeergeld aannamen, jongere en slimmere organisaties deden het beter in de drugshandel en veel van de criminele zaakjes die door de maffia werden gedomineerd bestaan gewoon niet meer. Dan was er natuurlijk nog de dodelijke invloed van RICO [Racketeer Influenced and Corrupt Organizations Act, een wet die georganiseerde misdaad streng straft] en het feit dat loyaliteit tegenwoordig gewoon een woord is, in plaats van een eed.
Een lid van de maffia dat mogelijk decennialang achter tralies verdwijnt of zich aansluit bij een andere groep vormt helemaal geen dilemma meer — ze trekken hun mond open, en komen daarmee weg.
Kan de maffia op de één of andere manier haar oude glans terugkrijgen?
John Alite: Er is nog steeds sprake van een bepaalde macht, als je kijkt naar de winstgevende capaciteit van dezelfde industrieën als vroeger, maar door alle nieuwe technologieën durft de maffia niet meer zo gewelddadig te zijn.
Scott Burnstein: Nee, ze zullen nooit meer de status krijgen die ze in het midden van de twintigste eeuw hadden. De moderne rechtshandhaving en het Amerikaanse rechtsstelsel hebben de boel te goed onder controle. Ook staat er niet meer zoveel “talent” op als decennia geleden. Ze zullen nooit ophouden te bestaan, maar de status van vroeger zullen ze niet meer bereiken.
De FBI beweert vaak dat de maffia door toedoen van RICO-rechtszaken ontmanteld is. Hoe zien jullie dat?
Louis Ferrante: Dat is deels waar, ja. Daardoor zijn wel veel mensen zich af gaan vragen: is dit het eigenlijk wel waard? Maar de rechtshandhaving heeft nog nooit helemaal begrepen hoe de zaakjes in elkaar steken, en de maffia op die manier kunnen stoppen. Daarnaast is gokken legaal. Alcohol is legaal. En vrijwel iedereen kan tegenwoordig een lening bij de bank krijgen. Gewone mensen hebben geen behoefte meer aan de maffia. En zonder vraag is het bestaan van de organisatie overbodig.
Christian Cipollini: Ik geloof inderdaad dat RICO een grote klap is geweest voor de georganiseerde misdaad in z’n geheel, toen de wet eenmaal fatsoenlijk en met regelmaat gehanteerd werd. Sommige mensen realiseren zich misschien niet dat RICO al in 1970 in het leven werd geroepen, toen het Congres groen licht gaf voor de wet, maar regelmatig en effectief gebruik van het instrument vond eigenlijk pas plaats in de jaren tachtig. En wat betreft de overheid als de oorzaak van het verval van de maffia — er was sprake van nog andere, onvermijdelijke factoren. Ja, de RICO-wetgeving had grote gevolgen voor de maffia, maar dat had het onderlinge gebrek aan vertrouwen ook, net als het ontbreken van een goed georganiseerde hiërarchie, de opheffing van criminele zaakjes die ooit lucratief waren, insiders die getuigenissen aflegden aan de staat, en de groei van andere criminele organisaties die zich beter wisten aan te passen.
Zullen er ooit nog echte Dons of godfathers opstaan, zoals John Gotti of Lucky Luciano?
John Alite: Als ik heel eerlijk ben, denk ik dat John Gotti Sr. het ergste is dat de maffia ooit overkomen is. Het publiek begrijpt niet hoeveel schade hij heeft aangericht door zijn arrogante houding. Leden van de maffia begrijpen dat wel! Zeker nu, als je er op terug kunt kijken. Maar gasten zoals Lucky waren geweldig, ze waren heel effectief. Hij begreep ook hoe je met de politiek moest omgaan. Je moet je aanpassen aan de situatie en Gotti deed dat nooit. Zijn ondergang en die van de maffia waren te wijten aan zijn ego, dat altijd prioriteit had. Dit hele gebeuren had veel groter moeten zijn dan het ego van één man.
Scott Burnstein: Ja, er bestaat er nu ook nog eentje, zijn naam is ‘Skinny Joey’ Merlino. Hij is de leider van de maffia in Philadelphia en is, naar mijn mening, een icoon van de onderwereld dat je wel in hetzelfde rijtje kunt zetten met de meest dynamische, dapperste en ambitieuze maffiabazen ooit.
Waarom denken jullie dat onze populaire cultuur zo’n fascinatie heeft met maffiaverhalen?
Louis Ferrante: Mijn losbandige jaren zorgden ervoor dat ik me heel vrij voelde, zo vrij heb ik me nooit meer gevoeld. Ik denk dat iedereen ergens wel zou willen doen en laten waar-ie zin in heeft. Stel je voor dat iemand je vandaag op je werk irriteert, en jij zou zo iemand dan gewoon een klap met je pistool kunnen geven. Veel mensen vinden het leuk om over dat soort dingen te fantaseren.
Christian Cipollini: Het geromantiseerde beeld van de gangstercultuur zal ons als samenleving altijd blijven intrigeren. Op zo’n indirecte manier verhalen beleven, of dat nou fictie of non-fictie is, over mensen die er hun eigen regels op nahouden of enorm veel aanzien hebben — het werkt een soort van betoverend, en het zorgt ervoor dat het een onweerstaanbaar deel van onze popcultuur uitmaakt. Er lijkt een eindeloze nieuwsgierigheid te zijn naar hoe het leven in de onderwereld zou zijn. Het tegenovergestelde van je dagelijkse leventje, je baas kunnen vertellen dat-ie een eind kan oprotten, nooit rekeningen betalen; het enige waar je je mee bezighoudt is lekker dineren met een wijntje erbij, in je mooiste kleding, terwijl je je geld telt en je iemand misschien wel een schop onder z’n hol geeft, zonder dat er consequenties zijn — het lijkt allemaal heel aantrekkelijk als je eens een slechte dag hebt.
Verhalen over de maffia, of over vogelvrije figuren in het algemeen, lijken in die behoefte te voorzien, denk ik — maar dat geromantiseerde beeld is ook niets meer dan dat, een beeld. Degenen die er ervaring mee hebben weten dat verhalen in de onderwereld maar zelden goed afgelopen, en dan heb ik het nog niet eens over al die andere mogelijke scenario’s gehad, zoals de gevangenis, de dood, paranoia en verslaving.
Volg Seth Ferranti op Twitter.
