Exposities binnenharken, geld verdienen en inspiratie vinden is allemaal zo makkelijk niet in een wereld waarin meer kunstenaars afstuderen dan er nodig lijken te zijn. Veel kersverse kunstenaars rollen na hun afstuderen dan ook een donkere periode in: het zwarte gat. Thera Clazing weet hier alles van. Een paar jaar geleden verliet ze vol goede moed de kunstacademie, maar het duurde niet lang voordat ze uit ellende haar schilderijen in de fik stak. Als ik Thera spreek, vertelt ze dat ze eigenlijk weer diep in het gat is beland – alles wat ze maakt lijkt ze stom te vinden – maar ondanks dat doet ze vol energie haar verhaal:
“Op mijn verjaardagsfeestje gaf ik een speech naast het enorme schilderij waar ik maanden aan gewerkt had. Ik zei: ‘nou, jongens, dit is het zwarte gat waar ik het afgelopen jaar in heb gezeten. Ik ga er niet terug in, dus ik ga het nu verbranden’. Iedereen schreeuwde dat ik dat niet kon doen en dat het zo mooi was. Dus schreeuwde ik terug: ‘koop het dan!’ Maar niemand wilde het.
Videos by VICE
Dit gebeurde bijna twee jaar geleden na een heftige periode. Nadat ik was afgestudeerd aan de kunstacademie maakte ik meteen een enorme sprong. Ik kreeg een mailtje van Kunsthal Rotterdam met de boodschap dat ik daar een werk mocht maken. Dat was erg leuk en daar heb ik mezelf echt overtroffen. Het project duurde zes weken en was fysiek heel zwaar, bijna topsport. Daarna had ik vijf dagen vrij, voordat ik weer aan zo’n project begon waarbij ik de expositieruimte Moira in Utrecht helemaal heb beschilderd.
Door alle projecten die ik deed, ben ik wel over al mijn grenzen heen gegaan en uiteindelijk ben ik mezelf uit het oog verloren. Op een gegeven moment had ik geen geld meer en heb ik mijn huis opgezegd. Ik voelde me daar toch al niet meer prettig, dus bedacht ik om in mijn atelier te gaan wonen. Dat was in de zomer. Ik deed er in het begin heel onverschillig over. Ook al vertelden anderen dat het een slecht idee was, leek het mij juist een supergoed plan – het kostte maar honderdvijftig euro in de maand. Naarmate de zomer voorbij ging – het werd herfst, het werd koud, ik had geen verwarming – ging ik wel diep het gat in. Het ging toen echt niet goed met me. Dat kwam vooral door de kou, stress, onrust en omdat ik me ‘s nachts niet veilig voelde in het aftandse pand. Er zaten ook allemaal gaten in de muren en er kwamen muizen naar binnen. Het was echt verschrikkelijk, maar toch heb ik het nog tot december volgehouden.
Terwijl ik in het atelier woonde ben ik aan een enorm werk begonnen. Omdat ik geen geld had deed ik dat op een oud vel papier, wat ik opnieuw aan elkaar had geplakt. Ik heb hier heel lang aan gewerkt en op een gegeven moment was het op allerlei manieren eindeloos: het werk ging in de diepte, in de verte, in de hoogte, tot in het oneindige door. Het was letterlijk het zwarte gat dat ik voelde, dat ik daar aan het schilderen was, en ik woonde er ook nog eens middenin. De compositie zat wel degelijk goed in elkaar, maar verder was het hele papier doorgewerkt – er zat zoveel verf op – dat het werk helemaal niet meer deed wat het moest doen. Ik voelde heel erg de strijd die er in het werk zat. Het grappige was, dat er toch stukken in dat ding zaten die ik wel vet vond. Voordat ik het schilderij verbrandde, heb ik precies die delen er nog uitgesneden met een stanleymes. Vrienden die een stuk wilden mochten dat ook doen. Het werd een soort ritueel, waarin er even aandacht was voor een minder leuke periode en we gezamenlijk iets los konden laten. Ik heb er geen spijt van gehad en ik ben van plan om het binnenkort weer te doen. Ik weet nog niet precies wat – ik wil geen bestaand schilderij gebruiken – maar ik denk dat ik een zelfportret ga maken om dit jaar op mijn verjaardag te verbranden. Het moet een ritueel worden om afscheid te nemen van het jaar 2017, maar ook om afscheid te nemen van een deel van mezelf.
Mijn werk is altijd heel persoonlijk en daardoor best heftig om te maken. Soms zou ik heel graag iets luchtigs willen schilderen, maar dat lukt me nooit. Het lijkt dan net alsof ik niet kundig ben. Ik denk dat kunstenaars die luchtiger werk maken, minder last hebben van het zwarte gat. Als je zoals ik heel diep gaat in jezelf, dan kom je ook makkelijker uit bij enorme dieptes in je hoofd.
Laatst heb ik een schilderij gemaakt waar ik heel blij mee ben en ik moet echt zorgen dat het ergens komt te hangen. Want als je geen waardering krijgt – in exposure of geld – zak je langzaam steeds dieper weg in dat slijk. Geld en kunst gaan eigenlijk ook helemaal niet samen. Als je keihard werkt, maar een hele tijd niets verdient met je bedrijf – en als allemaal mensen om je heen wel geld verdienen – dan kun je je soms best waardeloos voelen. Kunst heeft natuurlijk de functie dat het gevoelens en gedachten kan overbrengen en het mensen weet te raken. Toch vind ik het soms nog lastig om in te zien hoe de bizarre manier van denken van een kunstenaar, en het werk dat daaruit voortkomt, van toegevoegde waarde kan zijn in de maatschappij.
Sinds ik een nieuw huis en atelier heb gaat alles wel een stuk beter. Het hoort er ook gewoon bij dat je tijden lang moet ploeteren en heel veel nietszeggende tekeningen en schilderijen moet maken, totdat je het opeens weer te pakken hebt. Als je dan weer een moment ervaart waarin je jezelf compleet overstijgt, dan voel je weer waarom je doet wat je doet. Dan weet je weer waarom je verdomme kunstenaar bent geworden! Uiteindelijk is de drang om te creëren gewoon veel sterker dan al het andere. Het is pure noodzaak: ik kan niet anders en ik wil niet anders. Het is wat me gelukkiger maakt dan wat dan ook, ook al maakt het me tegelijkertijd kapot. Voor een kunstenaar is maken net zo van belang als ademen, daar stop je ook niet mee.”
Meer werk van Thera Clazing is te vinden op haar website .
