Ordners en multomappen zijn normaal gesproken erg handig om een beetje orde te scheppen in onze complexe wereld. De ordner van Romar de Bonte lijkt in eerste instantie iets minder geschikt, aangezien-ie zo groot is dat er geen enkel A4’tje door de ringband past. Maar wat erin staat is dan weer wél erg praktisch: de titel van deze map is namelijk Things you need to understand everything. Stevig ondergoed bijvoorbeeld, of een klassieke notarislamp.
Hoewel die naam anders doet vermoeden, gaat zijn werk niet over hoe je alles kunt begrijpen, maar juist over ons onvermogen om dingen te snappen. Een paar jaar geleden wilde de kunstenaar nog filosofie studeren, om “het meest fundamentele van het bestaan te ontdekken”, zoals hij het zelf formuleert. Maar omdat hij al snel inzag dat dat niet zou lukken, besloot hij daar toch vanaf te zien.
Videos by VICE
Dat deze ontdekkingstocht mislukte, betekende voor hem niet dat hij er helemaal niets meer mee kon. Hij ging naar de kunstacademie, vertelt hij me terwijl we in de exporuimte van ArtEZ in Arnhem staan, waar hij dit jaar aan afstudeert. Want juist in deze zoektocht vond hij een aanknopingspunt om kunst mee te maken. “Hoe maak ik kunst vanaf het punt dat dingen niet meer te begrijpen zijn, of dat je dingen niet meer in taal kunt formuleren?”
Zijn kunstenaarschap is een manier om met dat onvermogen om te gaan, en dat zo concreet mogelijk te maken. Zoals met een levensgrote ordner. “Omdat ik nooit tot de kern van mijn onderzoek kan komen laat ik alle bijzaken bij elkaar een soort beeld vormen van die hoofdzaak,” licht hij toe. “Zo’n ringband voelt voor mij als bijzaak. Maar het is wel een band die de kennis bij elkaar houdt.”
Die kennis gaat dus over dingen die je zogenaamd nodig hebt om de wereld te kunnen begrijpen, zoals een notarislamp. Dat object doet hem denken aan plekken waar veel kennis verzameld is, zoals een bibliotheek. “Het is een heel pragmatisch ding, en dat vind ik een fijne tegenhanger voor dat ondoorgrondelijke.”
Iets verderop staat een zwaailicht voor een politieauto, met daarop de tekst “Most problems in philosophy are lingual confusions.” Voor dit werk reed hij door Arnhem terwijl hij met een megafoon een essay voorlas over taal, en hoe dat een barrière kan vormen om dingen te doorgronden. “Ik was dus niet een antwoord aan het verkondigen zoals mensen dat meestal doen door een megafoon, maar gaf juist gestalte aan het niet kunnen formuleren van een antwoord.”
Een voorbeeld van dat onvermogen vond Romar terug in het verhaal van filosoof Ludwig Wittgenstein. Die wilde een boek schrijven over hoe zinloos het is om eindeloos alles te bevragen, omdat onze taal en logica toch ontoereikend zijn. Hij faalt er precies om die reden in om uit te leggen waarom dat zo is. Daar herkent de kunstenaar zich wel in. “Wittgenstein kon maar niet begrijpen waarom hij dingen niet kon begrijpen. Dat is precies waarom ik mijn doel ook nooit ga bereiken. Maar dat is dan ook niet mijn doel.”
Zelf krijg ik daar een beetje een ‘de vinger die naar de maan wijst is niet de maan-gevoel’ bij. Zijn werk verwijst naar een antwoord dat we niet kunnen begrijpen, maar is nooit het antwoord zelf. Dat antwoord zullen we namelijk toch nooit kunnen bevatten. Dat klinkt misschien pessimistisch, maar zo ziet Romar dat zelf niet. “Het gaat niet om het vinden van een antwoord, maar om de poging. Die zal nooit slagen en daardoor kan ik er ook eeuwig uit putten. Ik blijf benieuwd naar datgene dat ik nog niet weet of ken en dat daagt me uit om er beter werk over te maken.”
Ik vind het een nobel streven, al hoop ik stiekem dat hij het antwoord toch nog eens per ongeluk gaat vinden. Tot die tijd kijk ik graag naar gigantische ordners waar we lekker pseudo-intellectueel over kunnen doen, terwijl het eigenlijk onze pet compleet te boven gaat.
Je kunt Romar de Bonte volgen zijn Instagram account. Zijn werk kan je zien van 4 tot en met 8 juli tijdens de afstudeershow ‘Liberty’ van ArtEZ Art & Design in Arnhem.
