Laten we eerlijk zijn, er is weinig zo heerlijk als op een festival je hoofd in een snoeihard pompende speaker stoppen, je ogen sluiten en je lichaam laten doorzeven met geluidstrillingen die ieder botje in je lichaam laten schudden. Daarom zijn mensen die dit genot willen verpesten, door over het onderwerp ‘gehoorbeschadiging’ te zeuren, ook zulke rotmensen – misschien nog wel erger dan iedereen die over de hoeveelheid suiker in je heerlijke blikje cola begint. Daarnaast staat fatsoenlijke gehoorbescherming op de ladder van verstandige maar niet zo stoere dingen ergens tussen fietsen met een helm en stoppen met drinken, al komt daar langzaam verandering in.
Praten over gehoorbeschadiging is saaier dan dromen over een gasrekening, en waarschijnlijk precies om die reden is tinnitus (beter bekend als oorsuizen of ‘die ver-schrikkelijke kutpiep in je oren’) uitgegroeid tot een ontzettend groot probleem. In Nederland lopen nu 2 miljoen mensen rond met tinnitus. In Europa zijn dat er 70 miljoen, en de Wereldgezondheidsorganisatie waarschuwde vorig jaar dat wereldwijd 1,1 miljard jongeren risico lopen op blijvende gehoorbeschadiging. Dat is vijftien procent van de wereldbevolking, die over een paar jaar gezamenlijk kan meehummen met een wereldwijde zoem.
Videos by VICE
Hoe je leven eruitziet als je eenmaal tinnitus hebt verschilt per geval. Sommige tinnituspatiënten horen alleen een zoem als ze stil in bed liggen, voor anderen is de piep zo intens dat ze er (soms heftige) mentale problemen door krijgen. Hoewel er wetenschappelijk geen causaal verband bestaat, lijkt de hopeloosheid van tinnitus in extreme gevallen zelfs mensen tot zelfmoord te hebben gedreven. Dus: waar blijft de oplossing? Ik vroeg het professor Pim van Dijk en professor Jan de Laat, respectievelijk hoogleraar audiologie aan het UMCG en audioloog aan het LUMC. Helaas lieten ze weinig van mijn optimisme over.
Laten we beginnen met het goede nieuws. De bekendste oorzaak van tinnitus is hard geluid, maar de aandoening is meer dan alleen een probleem voor gare huisfeest-dj’s, EDM-tieners en die ene guy met een Wacken-shirt, -geur en -paardenstaart. Je kunt namelijk ook prima tinnitus oplopen door dingen als gehoorverlies (een haast onvermijdelijke klacht als je ouder wordt), hoofdtrauma, emotionele stress, infecties, aangeboren afwijkingen, auto-immuunziekten en zelfs door de bijwerking van medicijnen als antidepressiva, antibiotica, chemo, paracetamol en ibuprofen, al geldt dat zeker voor die laatste twee middelen alleen als je er extreem veel van gebruikt.
“Tinnitus zit niet alleen in je oren, maar vooral in je hersenen.”
Dan de vraag: wat te doen als je de tinnitus je te grazen neemt? Het antwoord op die vraag is van een somber kaliber. Er is nog geen operatie, medicijn of behandeling die tinnitus compleet kan oplossen. “Je kunt niets repareren,” vertelt de Laat. “Cellen in het binnenoor of kapotte trilharen kunnen we nog niet vervangen. Stamceltechnieken zullen misschien ooit uitkomst bieden, maar dat gaat nog zeker een generatie duren.” Bovendien is het probleem nog veel groter dan alleen twee kapotte oren. “Tinnitus zit niet alleen in je oren, maar vooral in je hersenen,” legt van Dijk uit. “Hoe meer onderzoek we doen naar welke hersengebieden erbij betrokken zijn, hoe complexer tinnitus lijkt te worden. We weten überhaupt nog steeds niet goed waarom de een tinnitus krijgt en de ander niet.”
Toch betekent het niet dat de situatie voor de huidige tinnituslijders helemaal hopeloos is. Je kunt de boel niet herstellen, maar je kunt wel de gevolgen verminderen. “Stress, als gevolg van tinnitus, is vaak een groot deel van het probleem – in sommige gevallen zelfs tachtig procent,” aldus de Laat. “Als je dat wegneemt, met bijvoorbeeld medicatie, cognitieve therapie of psychologische hulp, los je misschien de tinnitus niet op, maar heeft de patiënt er bijna geen last meer van.”
Hoewel voorkomen natuurlijk beter is dan genezen, zit er in het geval van tinnitus vaak niets anders op dan het opdweilen van de problemen. Van Dijk bevestigt dit. “We behandelen voornamelijk de gevolgen van tinnitus. Hoe we dat doen verschilt per persoon, afhankelijk van wat de oorzaak is en wat een oplossing lijkt te bieden. Stel je hebt tinnitus als gevolg van gehoorverlies, dan kan een gehoortoestel het probleem verminderen. Maar dat werkt niet altijd. Er zijn ook mensen die compensatietechnieken prettig vinden, zoals geluidstherapie of een maskeerder die een afleidend geluid produceert.” De piep kan dus zo vervelend zijn dat sommige mensen het prettiger vinden om een apparaatje in hun oor te dragen dat een “maskerend geluid” maakt, om maar niet steeds die piep te hoeven horen.
“Aan het eind van het onderzoek liep de helft van de proefpersonen – tweehonderd man – met tinnitus rond.”
In het buitenland zijn de technieken om tinnitus aan te pakken overigens al iets verder ontwikkeld dan bij ons. Zo wordt acute tinnitus in landen als Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk sinds een decennium behandeld met infuustherapie, al lijkt het erop dat die behandeling alleen werkt als hij binnen twee maanden na het oplopen van de schade wordt uitgevoerd. In sommige klinieken in de Amerikaanse stad Detroit, maar ook in België, implementeren dokters een elektrode die elektrische schokjes afgeeft onder de schedel, zodat het overactieve deel van de hersenen dat is betrokken bij tinnitus wordt onderdrukt. En twee Amerikaanse wetenschappers wisten in 2011 al met zenuwstimulatie een groepje ratten volledig te genezen van tinnitus. Toen diezelfde methode vervolgens op tien mensen werd toegepast, viel het resultaat echter tegen. Slechts vier van de deelnemers aan het onderzoek ervoeren een verlichting van de klachten, en bij geen van hen werden de klachten helemaal weggenomen.
Volgens professor van Dijk zal tinnitus ooit op te lossen zijn, maar tot die tijd kunnen de dokters en professoren zich hooguit richten op hoe leven met tinnitus zo aangenaam mogelijk kan worden gemaakt. En natuurlijk hoe voorkomen kan worden dat mensen het oplopen.
Jan de Laat publiceerde vorig jaar een onderzoek waarin hij vier jaar lang vierhonderd jongeren die naar harde muziek luisterden volgde, om eventuele gehoorbeschadiging te kunnen meten. Aan het eind van het onderzoek liep de helft van de proefpersonen – tweehonderd man – met tinnitus rond. Een van de conclusies van het onderzoek was bovendien dat de jongeren zich weliswaar meer bewust waren van de risico’s van de blootstelling aan hard geluid, maar dat ze – het blijven immers jongeren – daar niet zo veel om geven.
Volgens De Laat is het onvermijdelijk dat er vroeg of laat wetten tegen hard geluid ingevoerd zullen worden, om grootschalige gehoorschade onder de bevolking te voorkomen. Een woordvoerder van het Ministerie van Volksgezondheid spreekt dat echter tegen. Het ministerie is niet van plan zo’n wet in te voeren, maar maakt wel afspraken met festivalorganisaties om gehoorschade te voorkomen of beperken; er wordt daarbij gesproken over het geluidsvolume, het aanbieden van oordoppen en het verspreiden van informatie over gehoorschade onder de bezoekers van festivals.
Mocht je geen zin hebben in een loei-irritante suis of piep in je oor, dan zit er dus niks anders op dan het genot van een allesvernietigende bas door je tedere lichaam aan de wilgen te hangen. “Het beste wat je kan doen is oordoppen dragen en een paar meter van de geluidsboxen gaan staan,” vertelt van Dijk. “Dan doe je in principe alles wat je kan doen en is een festival helemaal prima.”
Dit artikel verscheen eerder in onze Festival Guide, en op VICE.com.
