In 2016 kocht het Guggenheim in New York het kunstwerk Can’t Help Myself, een robotarm die zo geprogrammeerd is dat hij een bloedachtige substantie om zich heen schoonmaakt, en daar eigenlijk nooit mee ophoudt. De vloeistof blijft namelijk maar over de vloer stromen, waardoor de robot vrij letterlijk dweilt met de kraan open.
Sun Yuan en Peng Yu, de Chinese kunstenaars die hierachter zaten, wilden de ingewikkelde relatie laten zien tussen mens en technologie. Het was dan wel een machine, die gewoon doet waarvoor hij geprogrammeerd is, maar je als toeschouwer projecteerde je er toch menselijke eigenschappen op – het was een beetje een zielige robot die zijn tijd zat te verknoeien.
Videos by VICE
Er wordt weleens gevreesd dat robots op een dag onze banen gaan overnemen. De automatisering heeft dan ook al op veel plekken toegeslagen, van fabrieken tot warenhuizen. De Parijse pizzaketen Pazzi sluit naadloos aan op die trend: de eigenaren hebben een mechanische robotarm, die eruitziet alsof-ie rechtstreeks uit een autofabriek komt, ‘aangesteld’ om pizza’s te bakken.
Deze pizzarobot zit achter een transparante muur en kan drie pizza’s tegelijkertijd bakken. Qua choreografie ziet het eruit als een geöliede machine: de robot pakt een balletje deeg, rolt er een rode deegroller overheen, gooit er een goede klodder saus op en schuift hem in de oven. Als de pizza klaar is, legt de robot ‘m in een pizzadoos, die hij vervolgens door een openingetje schuift waar klanten hun bestelling kunnen ophalen. De bestellingen gaan via zelfbediening, dus al met al is het proces volledig geautomatiseerd. Maar wel onder toeziend oog van menselijke werknemers.
De robot kan meer dan alleen pizza bakken. Terwijl hij het deeg kneedt, kan hij ook meebewegen op de muziek die in het restaurant wordt afgespeeld. “We hebben het wat overgenomen van showcooking,” zegt Sébastien Roverso, mede-oprichter van Pazzi. Hij verwijst naar restaurants zoals de Amerikaans-Japanse keten Benihana, waar koks op spectaculaire wijze gerechten klaarmaken onder toeziend oog van hun gasten. “Gewoon omdat het leuk is om naar te kijken – veel ingewikkelder is het niet.”
Juliette Lansoy, die namens IProject de software van de robot voor haar rekening nam, legt uit hoe de robot werkt. “In de arm zitten 120 bewegende deeltjes en 200 sensoren,” zegt ze. “Eigenlijk kunnen er een ontelbare hoeveelheid dingen misgaan. En bij dit soort modellen is het zo dat als één ding niet werkt, de rest ook stopt.”
De pizzabakker is niet de eerste robot die voedsel bereidt. Miso Robotics, dat zich in dit vakgebied gespecialiseerd heeft, kwam in 2018 bijvoorbeeld met Flippy, die nu 150 burgers per uur bakt voor de Californische fastfoodketen CaliBurger. En eerder dit jaar was er in Spanje een robot die paella maakte, wat tot best veel opschudding leidde onder Spaanse koks, die het als bedreigend voor hun tradities beschouwden.
Ook in het Chinese Guangzhou en Berlijn zijn restaurants opgedoken zonder keukenpersoneel. Maar het bekendste voorbeeld is misschien wel de robot Spyce, die onder begeleiding van sterrenchef Daniel Boulud in minder dan vijf minuten volledige, gezonde maaltijden klaarmaakt. De robot werd uitgevonden door hongerige en arme studenten van het Massachusetts Institute of Technology, en was in eerste instantie gestationeerd in het eetcafé van de universiteit.
Pazzi zegt zelf de eerste robotische pizzabakker ter wereld te hebben uitgevonden – de eigenaren werken er al sinds 2012 aan. Maar mijn Italiaanse collega Andrea Strafile, die wel vaker oog heeft voor de verfijnde dingen in het leven, heeft ook weleens een pizza geproefd bij Mr. Go, de eerste geautomatiseerde pizza-automaat in Rome. Laten we het erop houden dat hij daarvan niet onder de indruk was.
Een ander, minder succesvol experiment met pizzarobots was dat van het Amerikaanse productiebedrijf Zume, dat in 2018 wilde gaan rondrijden met wagens waarin onderweg pizza’s werden gebakken. Maar daar werd al snel een streep door gezet. Dus wie echt als eerste op het idee van de pizzarobot kwam, zullen we nooit weten, maar dat maakt ook niet uit – waar het om gaat is dat we pas aan het begin van diens ontwikkeling staan.
Technologie mag dan deel uitmaken van ons dagelijks leven, maar bij machines in restaurants gaan we er vaak van uit dat het de kwaliteit van het voedsel niet ten goede komt en het alleen om kostenbesparing draait. Maar volgens Roverso onderscheidt zijn pizza zich van andere, omdat hij verse ingrediënten gebruikt en het recept heeft samengesteld met de hulp van de onvolprezen meesterbakker Thierry Graffagnino. “Als we niet zulke geweldige pizza’s hadden willen maken, hadden we een stuk sneller kunnen zijn,” zegt hij.
Ik besloot de proef op de som te nemen en bestelde een pizza margherita en een quattro formaggi. Ze vielen niet tegen, want de bodems waren lekker dun en knapperig. Tegelijkertijd deden de texturen me wel denken aan een diepvriespizza die je in je eigen keuken opwarmt, en ze misten wat van de spontaniteit die je in traditionele pizzeria’s wel hebt.
“We willen geen vervanging zijn van echte pizzeria’s,” zegt Roverso. “We willen gewoon de eerste zijn die in deze niche stapt.” Echte pizza-maestro’s zullen altijd de strijd blijven winnen, maar pizzarobots kunnen voor fastfoodketens wel degelijk handig zijn – ze zijn goedkoop en snel, twee fundamenten van de takeaway-wereld. Pazzi zit in een van de duurste wijken van Parijs en is niet duur, dus wat dat betreft hebben ze een gat in de markt gevonden.
Voorstanders van horeca-robots geloven er ook niet in dat robots de menselijke creativiteit ooit zullen vervangen, maar alleen de arbeidsintensieve delen van het proces voor hun rekening zullen nemen. “Uiteindelijk is het vooral een assistent,” zei Enrique Lillo van br5, het bedrijf achter de paellarobot, in een interview met The Guardian. “Het is een beetje zoals jus-d’orange-machines. Dat zijn ook gewoon robots, alleen staat niemand daar echt bij stil. Of koffieautomaten. Niemand zegt daar ooit over: “O jee! Ze nemen onze banen in!”
Mocht je je nog steeds bedreigd voelen door de automatisering, dan hoef je je wat deze pizzarobot betreft niet al te veel zorgen te maken. Ook zijn eerste weken waren niet makkelijk, en hij heeft nog steeds af en toe een onderhoudsbeurt nodig. Deze mechanische bakker houdt zich met hele andere dingen bezig dan de wereld veroveren – hij wil het vooral langer volhouden dan die van Zume.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Frankrijk.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.
