Lichaam, dans en psychedelica: dit is de nieuwe film van Grace Ndiritu

Deze zomer staan de evenementen die we het afgelopen jaar zo hard gemist hebben eindelijk weer op de agenda. De Belgische organisatie Horst, bekend van het muziekfestival in september, begint haar artistieke programma met een expo op ASIAT, de voormalige militaire site in Vilvoorde. Met het lichaam als hoofdthema van de expo stelt de Brits-Keniaanse kunstenares Grace Ndiritu haar tweede film voor: ‘Becoming Plant’. De film volgt zes dansers die deelnemen aan een therapeutisch en psychedelisch experiment. 

Al meer dan twintig jaar probeert Grace Ndiritu een antwoord te formuleren op vraagstukken over care en samenleven. Dat doet ze via geëngageerde projecten, literaire essays en sjamanistische performances. Nadat Ndiritu zich had toegelegd op het bestuderen van onderzoek naar de voordelen van psychedelica in een therapeutische setting, stelde ze zes dansers de vraag of zij voor haar film een (veilige) paddo-trip wilden beleven op Horst-terrein. Met deze lichamen, trippend en daarna dansend op de soundtrack van Jeff Mills, stelt ‘Becoming Plant’ de mogelijke therapeutische effecten van psychedelica ter discussie, om een nieuwe waarneming van de wereld mogelijk te maken. 

De film Becoming Plant is te zien op de Horst expo, van 11 juli tot 11 september.

VICE: Hey Grace, hoe ben je begonnen met je project ‘Becoming Plant’?
Grace Ndiritu: Ik doe al heel lang onderzoek naar inheemse stammen en heb ook zelf in hippie- en spirituele gemeenschappen geleefd. In 2012 besloot ik alles in Londen achter te laten en de wildernis in te trekken. Ik zou alleen terugkeren naar de stad als dat echt nodig was. Dat moment was beslissend voor mij. Ik heb zes jaar als nomade geleefd, tot ik naar België kwam om mijn kledingmerk COVERSLUT© op te richten. Becoming Plant is een voortzetting van mijn werk als beeldend kunstenaar, maar ook van mijn onderzoek naar levensstijlen en mijn eigen ervaringen. 

Welke stappen heb je ondernomen om deze film te maken? 
Eerst werkte ik samen met Art F.eks, een organisatie in Denemarken; daarna ontmoette ik de Deense psychiater Birgit Bundesen via het Rønnebæksholm Museum, zij werkt met mensen met psychoses. Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in het gebruik van psychedelica in psychiatrische klinische tests. De psilocybine in hallucinogene paddestoelen wordt bijvoorbeeld gebruikt om depressie en angst te behandelen. Deze voordelen werden ontdekt in de jaren 1960 in de Verenigde Staten, maar de drugs werden toen illegaal en alle onderzoek werd stopgezet - tot 15 jaar geleden. Birgit was ook geïnteresseerd in dit onderwerp, dus interviewde ik haar over de effecten van psilocybine en over gezondheid in het algemeen. Dit interview is de basis voor de soundtrack van de film. 

Nadien heb ik Evelyn Simons gecontacteerd, de curator van de Horst expo, om een kader voor dit project te vinden. Ze had deelgenomen aan een van mijn vorige projecten en had meteen interesse. Zij werd de hoofdproducent van de film. Ik vond een choreograaf (Ezra Fieremans) en ontmoette dansers die al een gelijkaardige ervaring beleefd hadden. Ik keek naar hun psychologische profielen en hield ook rekening met hun emotionele en fysieke stabiliteit - het gaat dus niet om personen die we moesten ‘genezen’ met paddo’s. Ik wilde dat deze ervaring zou lijken op een klinische proef die veilig wordt uitgevoerd, zoals artsen dit soort tests in ziekenhuizen doen. 

Horst nam het initiatief om Jeff Mills bij het project te betrekken. Hoe was het om met hem samen te werken? 
Dat was uiteraard een hele eer, het heeft de film een flinke boost gegeven. Hij is enorm professioneel, precies en gul. Er was geen specifiek script, dus ik gaf hem gewoon wat trefwoorden en filmische ideeën. Hij geloofde in mijn visie en creëerde twaalf nummers waaruit ik kon kiezen. Er zijn verschillende geluiden in de film die, vermengd met de stem van de psychiater, verschillende sferen creëren. Soms die van een videoclip, soms eerder van een Hitchcock-film. De muziek evolueert doorheen de film en versterkt de visuele ervaring. 

Het lichaam is het hoofdthema van de tentoonstelling. Hoe heb je dit thema geïnterpreteerd? Gezien het jaar dat we achter de rug hebben...
Ik vind vooral het lichaam als groep interessant, het politieke lichaam. Hoe functioneren en denken wij als collectief? Voor mij was het belangrijk dat die collectiviteit duidelijk naar voren kwam in de film, door middel van lichamen die bewegen in tijd en ruimte en zo een harmonieus geheel vormen.

Gemeenschap komt vaak aan bod in je werk, welke dimensie neemt dat hier aan? 
Als je in een gemeenschap leeft, kun je sommige dingen niet controleren. Als je paddo’s neemt in groep, is dat precies hetzelfde. Je kunt een veilige omgeving creëren, maar je kunt niet bepalen wat iedereen zal zien en hoe ze zich zullen voelen. Iedereen zal zijn eigen ervaring hebben binnen de groep. De film belichaamt deze spanning tussen individuele dynamiek en groepsdynamiek, en hoe die twee kunnen samenwerken. 

Waarom heb je dans erin verwerkt?  
Dans is een manier om een band te scheppen binnen een gemeenschap. Aangezien Horst in de eerste plaats een muziekfestival is, legde ik automatisch de link met de clubcultuur. Vanaf het begin zag ik lichamen voor me die een abstract geheel vormen van bewegingen die doen denken aan dansen in een club, het soort dansen dat iedereen kan. En ik wilde ook de geschiedenis van Jeff Mills eren, die in grote clubs heeft gespeeld.

In het eerste deel van de film dansen de lichamen samen, maar is er nog steeds een vorm van individualiteit. Naarmate de scènes vorderen, wordt het geheel meer een eenheid, een groep. In het tweede deel is er een passage die deze eenheid belichaamt, met bewegingen ontleend aan de choreografie van de videoclip voor Janet Jackson's Rhythm Nation en aan heilige dansen geschreven door de Armeense heilige George Gurdjieff. Deze bewegingen zijn heel precies en ritmisch, als een spirituele verbinding.  

Healing en care staan centraal in je werk. Hoe stel je die begrippen ter discussie?
Er zijn twee soorten genezing: individuele genezing - genezing van je eigen geest of lichaam - en genezing in relatie tot de buitenwereld - met mensen, de natuur, de maatschappij. Mijn werk gaat over de noodzaak om als individu te genezen, maar nog belangrijker is de noodzaak om de maatschappij waarin we leven te genezen. Ik heb het begrip genezing vaak in twijfel getrokken, dat zie je bijvoorbeeld in mijn project Healing The Museum waarmee ik in 2012 begon. Ik had het gevoel dat musea op sterven na dood waren omdat ze volledig los stonden van wat er zich afspeelde in de echte wereld. Daarom wilde ik niet-rationele methoden, zoals het sjamanisme, integreren in deze instellingen. Met behulp van sjamanendrums bezorgden we het publiek een meditatieve ervaring. Becoming Plant is een soort van volgende stap, want deze keer gebruikte ik medicinale planten om de dansers door een psychedelische ervaring te loodsen. 

Dus lichamelijke expressie is volgens jou zowel een vorm van genezing als een vorm van protest?
Beweging is een manier om zowel met jezelf als met anderen in contact te komen. De term danstherapie bijvoorbeeld, verwijst naar de therapeutische methoden waarin dans een essentiële rol speelt. Lichamelijke expressie kan deel uitmaken van een genezingsproces, op dezelfde manier waarop je niet kunt protesteren zonder het lichaam. Wanneer een groep mensen de straat op gaat om te protesteren, is dat ook een soort van choreografie. 

Zeggen deze film en de onderwerpen die erin aan bod komen iets over de manier waarop jij onze samenleving ziet?
Door de pandemie zijn meer mensen geïnteresseerd geraakt in de gemeenschap, zorg en spiritualiteit. Bepaalde aspecten van onze samenleving worden nu in twijfel getrokken. Nu het een en ander duidelijk is geworden, valt het nog af te wachten of men er aandacht aan zal blijven schenken, of we snel zullen terugkeren naar de kapitalistische context waarin we zijn grootgebracht. Ik denk dat psychedelica in een therapeutische context een belangrijk instrument kunnen zijn om ervoor te zorgen dat mensen dingen op een andere manier gaan zien, en hun relatie met anderen en de wereld gaan veranderen. 

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.