Drie vrouwen uit het Belgische nachtleven over de toekomst van de clubscene

Het is alweer een tijdje geleden dat we voet hebben gezet in een club. Maar dat het nachtleven stilstaat, wil niet zeggen dat we het niet meer hoeven te hebben over de problemen die zich daar afspelen. Want ook op de dansvloer heerst nog altijd veel seksisme en racisme – en dat blijft ook zo, als we er niks aan doen. De vraag is alleen: wat precies?

VICE vroeg drie vrouwen die zich inzetten voor een inclusievere uitgaansscene wat er precies moet veranderen als de clubs weer opengaan. 

Sara Dziri (29), dj, producer en oprichter van Not Your Techno

VICE: Dag Sara, waar houdt Not Your Techno zich mee bezig?
Sara Dziri: Ik probeer meer diversiteit in de elektronische scene te brengen, op een intersectionele manier. Mijn project is gewijd aan vrouwen, mensen van kleur en queers. De naam is een knipoog naar de I Love Techno-feesten, die nogal mainstream zijn. Not Your Techno probeert het omgekeerde te zijn. We proberen een andere boodschap te brengen, zowel qua line-ups als sound. Techno is niet enkel voor witte mannen; het is een mix van invloeden en helaas wordt er nauwelijks over de zwarte roots gesproken. 

Als producer, dj en sound designer wil ik de grens tussen westerse muziek en wat ook wel "wereldmuziek" wordt genoemd laten vervagen. Zelf word ik vaak omschreven als producer van housemuziek met Arabische invloeden. Dat is aan de ene kant lekker simpel, maar het bevestigt wel het idee dat techno iets westers is en wij er een andere cultuur aan toevoegen. Terwijl je het ook totaal anders in kan delen, zonder meteen afkomst erbij te betrekken. Want eigenlijk combineer ik gewoon verschillende elementen binnen de elektronische muziek.

Wat zijn de meest in het oog springende problemen in de Belgische clubscene?
Er wordt meer over diversiteit gesproken en mensen worden zich steeds bewuster van deze problematiek. Dat is een goed begin, maar het probleem wordt nog niet echt aangepakt. En we zijn wat genderproblematiek betreft best een progressief land, maar dat vertaalt zich nog niet helemaal terug in het nachtleven. Dat komt waarschijnlijk doordat elektronische muziek heel internationaal georiënteerd is. We beschouwen onszelf als een open gemeenschap – een soort parallel universum, ver van het alledaagse leven, waar alles mogelijk is en alles is toegestaan. Maar dat wordt nogal tegengesproken door de terugkerende problemen met intimidaties.

Wat zouden mogelijke oplossingen kunnen zijn?
Er zou een herkenbaar en betrouwbaar persoon op elke dansvloer moeten zijn, tot wie bezoekers zich kunnen wenden als iemand zich misdraagt. En qua organisatie gaat het ook om de line-ups, en hoe en door wie die worden samengesteld. Ook in de boekingskantoren is er weinig diversiteit. Wanneer een artiest geboekt wordt, is dat vaak omdat er iemand achter zit die hem of haar wil "verkopen" aan een promotor. Als de agentschappen en hun aanbod diverser worden en de promotors daarvoor openstaan, zal er zeker iets veranderen.

Hoe komt het dat er zo'n diversiteitsprobleem is?
Mensen associëren het nachtleven wel met vrijheid, maar dat heeft vooral te maken met het idee dat je je kunt laten gaan, en niks met inclusiviteit. Dat geeft een vals gevoel van openheid en gelijkheid. De ware oorsprong van techno is vandaag de dag onzichtbaar geworden – techno is witgewassen. Het komt oorspronkelijk uit Detroit, maar witte mensen hebben het zich toegeëigend toen het populair werd in Berlijn. Vervolgens zijn ook zij er vooral rijk van geworden.

Dan is er nog de kwestie dat niet iedereen zich vertegenwoordigt voelt. Als mensen zich herkennen in de muziek, artiesten en organisatoren, zal dat te merken zijn aan het publiek. Als we meer vrouwen of mensen van kleur in het publiek willen, moeten we er ook meer op het podium zetten, en achter de coulissen. Het is niet gek dat mensen zich niet op hun gemak voelen als er niemand is die op ze lijkt.

Noemi Cano (31), oprichter van Missfitte

VICE: Hoi Noemi, wat doe je precies met Missfitte?
Noemi Cano: Ik miste in Brussel een ruimte die speciaal is bedoeld voor queer vrouwen in de elektronische muziekscene. Daarom besloot ik die zelf te creëren. Er zijn nog steeds te weinig vrouwelijke artiesten in de scene – niet alleen in het publiek, maar ook in de programmering.

Evenementen van Missfitte zijn soms ook gemengd. De uitdaging zit hem erin dat ik de deuren soms moet openzetten voor een zeer divers publiek – en dus ook voor mensen die het idee erachter niet begrijpen. Inmiddels heb ik het ontwikkeld tot iets exclusievers en intiemers.

Hoe ziet wat jou betreft de ideale toekomst voor het Belgische nachtleven eruit?
Minder grote evenementen die vooral draaien om geld en en dure headliners, waarbij geluidskwaliteit en veiligheid van ondergeschikt belang zijn. Ik zou graag meer aandacht zien voor lokale artiesten. Ik hoop dat we onze prioriteiten verleggen en werken aan dingen als scenografie en belichting, om echtere ervaringen te creëren. En bovenal hoop ik dat we meer intieme feestjes zullen blijven organiseren waar mensen in alle rust naartoe kunnen komen. Plekken waar een samenhorigheidsgevoel heerst, en men zorg draagt voor anderen. 

Wat is de grootste uitdaging voor de queergemeenschap in de uitgaanswereld?
Dat is nog altijd veiligheid. Ons voordeel is dat wij controle hebben over wie er naar onze feesten komt – zo kunnen we iedereen beschermen, in tegenstelling tot grote clubs die het niet gewend zijn om queerfeesten te organiseren.

Het is moeilijk om een evenement te organiseren dat helemaal veilig is. Daarmee heb je het over het karakter van het evenement, maar ook over de mensen op de vloer, die bezoekers op de gedragsregels moeten wijzen en moeten ingrijpen wanneer er problemen zijn. Kiezen wie wel en niet binnenkomt doe je op ervaring en gevoel. En je moet luisteren naar het publiek en de feedback.

Ik hoop dat deze periode ervoor heeft gezorgd dat festivalorganisatoren en clubmanagers artiesten uit minder zichtbare gemeenschappen hebben kunnen ontdekken. Hopelijk zullen ze ons in het programma opnemen, en ook echt erin integreren – dus niet als een soort excuus, een vinkje dat je af kunt kruisen.

Gelukkig is er al een sterke samenwerking tussen verschillende queerconcepten, en ik zou graag nog meer vooruitgang boeken op dit gebied. Wij hebben een structuur nodig die fondsen samenbrengt, samenwerkingsvoordelen creëert en waarin wij afspreken om niet met elkaar te concurreren, door bijvoorbeeld niet tegelijkertijd evenementen te organiseren.

Ik hoop dat we niet teruggaan naar het oude normaal, maar dat we een nieuw normaal creëren waarin we rekening houden met minderheden. Want oké, iedereen heeft het zwaar gehad, maar het was nog erger voor degenen die al gemarginaliseerd waren. De afwezigheid van het nachtleven heeft een groot effect op de geestelijke gezondheid van queers die daarin juist een ontsnappingsruimte hadden gevonden. Het is een plek van vrijheid met mensen die elkaar begrijpen, al is het maar voor een paar uur.

Maja-Ajmia Zellama (26), oprichter van Bledarte

VICE: Hey Maja, waar werk je aan met Bledarte?
Maja-Ajmia: Het is ons doel om een ruimte voor emancipatie te creëren voor jongeren met een migratieachtergrond, met activiteiten rond kunst en cultuur. We behandelen vaak gevoelige onderwerpen, zoals politiegeweld. 

Wij bestaan uit een groep tweetalige vrouwen van kleur van zeer verschillende achtergronden. Doordat onze kringen vermengd zijn hebben we een heel divers publiek, zoals je dat zelden ziet in Brussel. Vanaf het eerste evenement kon je jongeren met voguers zien dansen. Daarnaast zijn onze evenementen erg familiegericht, zelfs onze zussen en broers komen langs – er wordt niet veel geflirt bij Bledarte. Driekwart van het publiek kennen we ook persoonlijk. Als er problemen zijn, weten de mensen dat ze bij ons terecht kunnen.

Wat is het probleem in het Belgische nachtleven?
Te veel opmerkingen, racisme en vooroordelen op basis van uiterlijk. Mijn neef werd ooit geweigerd op een Bledartefeest in de Beursschouwburg, ook al was het personeel op de hoogte. Maar in alle uitgaansmilieus zijn er dingen die niet goed gaan. Als je vrouw, homo of buurtjongere bent, of een niet-westerse achtergrond hebt, loop je altijd risico’s tijdens het uitgaan, zowel in de club als wanneer je buiten op de taxi wacht. Bledarte zien we niet als een veilige plek, omdat we daar simpelweg niet in geloven. Je bent veilig als je met een groep van tien bekenden bent, maar hoe meer erbij komen hoe ingewikkelder het wordt, vooral ’s nachts. Aan de andere kant zijn we wel veel veiliger dan andere plaatsen, en daarom willen we niet te veel groeien. Hoe succesvoller je wordt, hoe groter de kans dat je klootzakken aantrekt.

Hoe zouden we racisme in het uitgaansleven aan kunnen pakken?
We hebben meer plekken nodig die voor iedereen toegankelijk zijn. Als we ons eigen pand zouden hebben, zouden dit soort problemen minder vaak voorkomen. Maar daar heb je geld voor nodig. Om een veiliger nachtleven te hebben, moeten de juiste mensen meer geld krijgen. In Brussel is er niet genoeg "voor ons door ons". 

De enige plaatsen waar alle Arabieren en zwarte mensen écht worden getolereerd zijn de shishabars, maar de prijzen zijn daar exorbitant hoog. Daarom wilden we ook Bledarte oprichten: we wilden naar leuke feestjes gaan zonder meteen heel veel geld uit te hoeven geven. Als je niet in een bepaald hokje past, is het moeilijk om in het uitgaansleven een plek te vinden die bij jou en je imago aansluit. Het is heel belangrijk om de nachtwereld te dekoloniseren en veiliger te maken. 

Wat hoop je dat de toekomst brengt voor de scene?
Ik hoop dat het afgelopen jaar – zonder nachtleven – mensen aan het denken heeft gezet, we samen op een respectvolle manier kunnen feesten, en we een vredige sfeer creëren. Daarnaast hoop ik meer lokale artiesten op het podium te zien, om mensen samen te brengen en een gevoel van gemeenschappelijke trots te geven. De energie zal anders zijn. Er moeten meer vrouwen in het nachtleven komen, zonder dat het meteen een ‘ladies night’ wordt. Vrouwen boeken moet normaal zijn – en niet omdat ze vrouw zijn, maar vanwege de muziek of kunst die ze maken.

Volg live de Womxn representation in the Belgian electronic music scene deze vrijdag om 19u, met Not Your Techno, MISSFITTE en de C12.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.