Ik was net klaar met mijn studie toen smartphones opkwamen en ik hield mezelf voor dat ik daar niet aan moest beginnen. Ik heb het niet nodig en ik raak eraan verslaafd, dacht ik. Toen ik eindelijk mijn eerste smartphone kocht, hanteerde ik nog wat simpele regels. Niet meer dan vijf keer per dag Facebook, Twitter en Whatsapp checken, niet in de trein gebruiken en zeker niet in bed. Dat hield ik niet lang vol. Nu is het eerste wat ik doe als ik opsta mijn telefoon checken. Ook als ik werk, ligt mijn telefoon op mijn bureau. Als ik artikelen schrijf, neem ik mezelf voor om een paar uur niet op social media te kijken. Dat lukt bijna nooit.
Waarom ben ik niet wat sterker? Zo moeilijk is het toch niet om een paar uur geconcentreerd te werken? Maar smartphones, social media en andere online platforms zijn dan ook echt verslavend, vinden Tristan Harris en James Williams. Zodra je een like of een nieuw bericht krijgt, word je beloond, waardoor je steeds weer opnieuw wilt kijken. Dit gaat ten koste van onze aandacht voor dingen die belangrijk zijn. Niet alleen je werk, maar ook je relaties met andere mensen of een unieke gebeurtenis. Kortom, de kwaliteit van ons leven staat op het spel.
Videos by VICE
Harris en Williams kunnen het weten, ze werkten zelf ooit bij Google. Na hun vertrek richtten ze Time Well Spent op, een beweging die het beloningssysteem van online media vergelijkt met een gokautomaat. Time Well Spent wil techbedrijven ervan overtuigen hun businessmodel aan te passen zodat we niet meer voortdurend worden afgeleid.
James Williams – die inmiddels aan de Universiteit van Oxford werkt aan een promotieonderzoek naar dit verdienmodel, dat hij de aandachtseconomie noemt – spreekt zaterdag op het Brainwash Festival. Ik spreek Williams via Skype en vraag hem hoe hij techbedrijven wil overtuigen van een andere aanpak.
VICE Money: Ik vind het soms heerlijk om door Facebook te scrollen. Wat is er volgens jou zo erg aan die afleiding?
James Williams: Afleiding kan welkom zijn als je naar iets toe wordt geleid dat je interessant vindt. Maar ik heb het over negatieve afleiding, die je weerhoudt van doelen die je wil bereiken, of het leven dat je graag wilt lijden.
Warenhuizen en kledingwinkels proberen door billboards en reclames op televisie ook te zorgen dat we blijven kijken en terugkomen om dingen te kopen. Wat is het verschil met de techbedrijven van nu?
Televisiereclames en billboards waren altijd plaatsgebonden. Je zet een televisie bijvoorbeeld gewoon uit. Smartphones zijn de hele tijd bij ons. Ze zijn enorm geïntegreerd in ons dagelijks leven. En de advertenties op nieuwe media worden ook steeds overtuigender. Er is een hele infrastructuur die data verzamelt en analyseert, en op basis daarvan gericht adverteert.
Jij roept Google en Facebook op om dit systeem te veranderen. Maar zij verdienen aan die afleiding, is het dan niet zinloos om dat die bedrijven te vragen?
Facebook beweert dat ze het publieke belang willen dienen. Als het doel van bedrijven is om producten te ontwerpen die in het belang zijn van mensen, kan er denk ik wel worden gezocht naar een betere aansluiting met de ervaringen van gebruikers. De belangen van bedrijven en gebruikers hoeven elkaar niet uit te sluiten. Het is voor dit soort bedrijven ook waardevol om producten te ontwerpen die mensen echt nodig hebben.
“Er is een grote verandering nodig om menselijke waarden weer centraal te stellen.”
Maar ze willen toch zoveel mogelijk geld verdienen?
Het gaat echt om het achterliggende doel. Als het de missie van zo’n bedrijf is om iets te bieden wat het leven van mensen beter maakt, kunnen we ons daar op richten. Ik ben nog nooit een ontwerper tegengekomen die met zijn product het leven van mensen niet wil verbeteren.
In een TEDx-talk die je in Athene gaf vergeleek je Time Well Spent met een vakbond. Maar vakbonden hebben een belangrijk machtsinstrument: staken. Wij als gebruikers van Google, Facebook, Netflix en andere tech-bedrijven kunnen ons account opzeggen, maar dat is natuurlijk lastig als we verslaafd zijn.
Je moet het [idee dat Time Well Spent een vakbond is] meer zien als een gedachte-experiment. Misschien gaat de vergelijking met een vakbond niet helemaal op en klopt de metafoor niet helemaal. Waar het mij om gaat is dat we ons bewust worden van de enorme impact van technologiebedrijven op ons leven en de machtsrelatie die dit creëert. Met Time Well Spent proberen we een collectieve vuist te maken, omdat zoiets nu helemaal ontbreekt. Time Well Spent gaat ook over de manier waarop we werken. Als we nu tijdens onze werkzaamheden voortdurend worden afgeleid, is dat iets wat ons allemaal aangaat, juist ook bedrijven.
Roep je op tot revolutie?
We onderschatten enorm de machtsrelaties binnen wat ik de attention economy noem, de aandachtseconomie. De huidige businessmodellen van tech-bedrijven hebben er belang bij om door middel van clicks zoveel mogelijk data over gebruikers te verzamelen. Op die manier stelen ze onze aandacht. Dit is zeker een urgent probleem. Hoe je het noemt maakt eigenlijk niet zoveel uit: een grote verandering is nodig om menselijke waarden weer centraal te stellen.
Je hebt dus een massabeweging nodig om iets te veranderen. Maar dit is vaker geprobeerd, en even vaak mislukt. Denk bijvoorbeeld aan het platform Ello , dat de concurrentie met Facebook moest aangaan.
Ello was natuurlijk een product, terwijl Time Well Spent een beweging is die meer bewustzijn wil creëren. Natuurlijk, sommige bewegingen slagen, terwijl anderen mislukken. Ik probeer niet te veel te speculeren over het succes van Time Well Spent. Wel zie ik dat dit probleem, dus dat we ons steeds slechter kunnen concentreren op zaken die belangrijk zijn, ons allemaal aangaat. Ik ben hoopvol gestemd, ook omdat ik nog geen overtuigend tegenargument heb gehoord op de vraag waarom bedrijven niet zouden willen bijdragen aan een betere verdeling van aandacht door gebruikers.
Zie jij hier een rol van de overheid in, moeten die internetbedrijven gaanreguleren ?
Regulering biedt geen antwoord op alle vragen en wetgeving is vaak een paardenmiddel. Het is in elk geval belangrijk dat wetgevers kennis in huis hebben en op de hoogte zijn van de methodes van technologiebedrijven. Ook kan de overheid innovatie stimuleren, bijvoorbeeld door nieuwe vormen van online adverteren te laten ontwikkelen. Ze kan op zoek gaan naar een manier van adverteren die niet zo grondig ten koste gaat van onze aandacht.
Bekijk hieronder een TEDx-talk van Williams over de aandachtseconomie, en klik hier voor de andere Brainwashinterviews .
—
Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen:
