Populisme was de afgelopen weken het magische woord in praktisch alle buitenlandse media die over de Tweede Kamerverkiezingen schreven. Het populisme, en dan met name “verkeerd populisme” moest hoe dan ook worden gestopt. En toen de PVV de verkiezingen niet won, besloot Jesse Klaver dan ook heldhaftig bij CNN te vertellen dat “we het populisme hebben gestopt.” Toch kun je het beste kijken naar de oorzaak, om iets ook écht te bestrijden. En voor de wijdverbreide steun aan het populisme, lijkt entertainment-televisie één van de schuldigen.
Uit onderzoek blijkt namelijk dat als mensen naar entertainment-tv kijken, er een grote(re) kans is dat ze op een populistische kandidaat te stemmen. Het onderzoek, dat werd uitgevoerd door wetenschappers aan de Queen Mary Universiteit in Londen, onderzocht de politieke impact van entertainment-tv in Italië gedurende een periode van 30 jaar.
Videos by VICE
Hiervoor werden regio’s waar het commerciële televisienetwerk Mediaset van Silvio Berlusconi, een soort Italiaanse versie van SBS Broadcasting, werd uitgezonden vergeleken met regio’s waar dit niet het geval was. Ze ontdekten dat het kijken van entertainment-televisie een grote impact kan hebben op de ontwikkeling van mensen, en dan met name bij jonge en oude mensen. En het ging hierbij niet alleen om programma’s in de trend van The Voice of Holland, maar ook lichtere vormen van entertainment hadden aan het begin van de jaren 80 een grote impact op de eerste verkiezingen waar Berlusconi aan deelnam.
“Kinderen die op jonge leeftijd zijn blootgesteld aan entertainment-tv zijn minder cognitief ontwikkeld en minder sociaal-politiek betrokken dan mensen die pas als volwassene te maken krijgen met de zender. Dat maakt ze uiteindelijk ook kwetsbaarder voor de populistische retoriek van Berlusconi,” vertelt hoofdauteur dr. Andrea Tesei. Denk dus eens goed na voordat je je kind op zaterdagavond laat kijken naar SBS6, tenzij je ervan overtuigd bent dat populisme ons land gaat helpen, natuurlijk.
“We hebben aangetoond dat entertainment-televisie kan zorgen voor een vruchtbare bodem voor populistische boodschappen.”
Daarnaast stemden mensen die de middelbare school niet hebben afgemaakt en toegang hadden tot Mediaset, drie procent meer op het populistische Forza Italia, dan mensen uit dezelfde groep die de zender niet konden bereiken.
Maar het kijken van entertainment-televisie bleek zelfs nog een veel groter effect te hebben op oudere mensen (55+). De groep met toegang tot Mediaset stemde hier namelijk 10 procent meer op Forza Italia. Dit komt omdat mensen die al sinds de jaren 80 kijken, bleven kijken toen de zender vanaf 1991 het journaal uitzond, waar de toon uiteraard in het voordeel van Berlusconi was. Nou hebben we in Nederland natuurlijk geen extreem gekleurd journaal, zoals FOX News in de Verenigde Staten. Maar ik denk voortaan wel twee keer na als ik uit pure verveling Hart van Nederland op zet.
Het lijkt er nu trouwens op dat het voordeel van entertainment-tv op electoraal succes, alleen voor de eigenaar van het televisienetwerk geldt, namelijk Berlusconi zelf. Sowieso bleken mensen die voor 1985 toegang hadden tot de omroep, in 1994 meer op een populist te stemmen. Met andere woorden: deze mensen werden gevoelig voor populisme, voordat Berlusconi politieke ambities kreeg. Daarnaast hebben andere populisten er ook profijt van. Zo bleek de politieke partij MoVimento 5 Stelle van populist Beppe Grillo hoger te scoren in gebieden met MediaSet.
Het is in ieder geval het eerste onderzoek waarbij de invloed van entertainment op televisie op politieke voorkeur wordt gemeten. Dr. Tesei: “We hebben aangetoond dat entertainment-televisie kan zorgen voor een vruchtbare bodem voor populistische boodschappen.” Het is in ieder geval een extra verklaring voor het populisme dat, wat Jesse Klaver ook mag zeggen, nog steeds terrein aan het winnen is.
