Foto door Frederick Paxton.
Voor de helderheid even de situatie op dit moment: Russische troepen bezetten de Krim, een schiereiland van Oekraïne waar de bewoners veel meer met de Russen ophebben dan met het pro-Europese westen van Oekraïne. De afgezette president Janoekovitsj spoort Rusland aan om heel Oekraïne te heroveren op de “bandieten”, zoals hij ze noemt. En dat terwijl het volk in het oosten van Oekraïne de demonstranten uit regeringsgebouwen heeft gegooid. Er zijn dus feitelijk drie Oekraïnes, op dit moment. Poetin laat nu vlak over de grens een groot aantal militairen ‘oefenen’, om te laten zien dat het menens is.
Videos by VICE
Niemand weet wat nu de volgende stap is: gaat het Russische leger proberen om hun invloed ook in andere Russischsprekende gebieden uit te breiden? Gaat Oekraïne proberen de Krim terug te veroveren? Wordt het oorlog of komt er een diplomatieke oplossing? Blijft het bij machtsvertoon van de Russen? Zullen ze zich zomaar terugtrekken?
Feit is dat de Russen hun grip op de Krim hebben verstevigd zonder daar al te open over te willen zijn. De Russische troepen rijden ongemarkeerd rond, wat wil zeggen dat ze geen vlag of identificatie van hun eenheid dragen. Alleen hun nummerborden verraden hun afkomst. De oefening vlak over de grens gaat onverminderd door – handig voor Poetin, want hij kan nu claimen dat zijn troepen alleen maar aan het oefenen zijn, terwijl ze wel elk moment Oekraïne kunnen binnenvallen.
Vanuit het pro-Russische oosten van Oekraïne blijven berichten komen dat de bevolking nu weer regeringsgebouwen inneemt op de pro-Europese demonstranten. Maar het is niet waarschijnlijk dat de Russen meteen daar ook te hulp zullen schieten. De Krim is veel belangrijker voor Moskou dan de rest van Oekraïne. De haven van Sebastopol fungeert al sinds 1783 als thuisbasis van de Russische Zwarte Zeevloot. De plek is ook onmisbaar voor Russische marine omdat er onder de Zwarte Zee een alternatieve Russische aardgaspijpleiding loopt.
Maar de beelden uit de Krim spreken voor zich. 97% van de huishoudens daar spreekt Russisch thuis, en zo voelen ze zich ook. De Russische troepen worden eerder gezien als vrienden dan als een bezettingsmacht. Je kunt je dus afvragen waarom de nieuwe Oekraïense regering de Krim als leuk gebaar hun onafhankelijkheid niet geeft, of het gebied aan Rusland afstaat. Met een referendum, bijvoorbeeld. Heerlijk democratisch.
Volgens professor Alfred van Staden, hoogleraar Internationale Betrekkingen van de Universiteit Leiden, is dat vrijwel nooit een optie. “Je hebt niet zomaar het recht om je af te scheiden als regio – alleen als je overheid tiranniek is en er geen enkele andere mogelijkheid bestaat om autonomie te bereiken. Er zijn internationale afspraken over soevereiniteit, over onschendbaarheid van het hele land.” Andere redenen zijn emotioneler van aard. “Het zou enorm gezichtsverlies betekenen voor de nieuwe regering,” aldus Van Staden.
Maar is dat genoeg om oorlog over te voeren? “Als je toestaat dat regio’s zich makkelijk laten afscheiden, dan is de geest uit de fles.” Hij noemt Hongarije, Roemenië en Spanje als landen met minderheden die zich ook graag zouden willen afscheiden.
Hoe moet het nu dan verder in Oekraïne en op de Krim? De bezettende Russische troepen lijken hun operatie in drie fases uit te voeren. Ze hebben al de belangrijkste transport- en communicatiepunten in beslag genomen, zoals verschillende luchthavens. Ook zijn er wegblokkades opgezet.
In de tweede fase verspreiden Russische troepen zich over de Krim. Ze nemen een positie in waarvanuit ze een eventuele aanval van de Oekraïense strijdkrachten kunnen voorkomen. Oekraïne heeft niet bepaald een groot of sterk leger op de Krim, en de krijgsmacht die er aanwezig is, kan geen operaties uitvoeren op de grond zonder hulp van het vasteland van Oekraïne.
Hun grootste leger daar is de 36ste brigade van de Oekraïense kustwacht, die vlakbij het plaatsje Perevalnoe is gestationeerd. Het contingent heeft ongeveer 3500 troepen, maar heel weinig zware wapens. De 36ste brigade is bedoeld om de grens te beschermen en is niet uitgerust voor grote operaties. De Russische troepen zijn de basis niet binnengevallen, maar een groep van ongeveer veertig soldaten in tien gepantserde wagens en tien trucks heeft zich naast de basis gehuisvest – waardoor ze de Oekraïense troepen succesvol opsluiten, als een soort huisarrest. Tot dusver is de situatie in Perevalnoe volgens VICE News rustig gebleven.
De derde fase gaat in als Russische troepen hun positie innemen om hun opmars te verdedigen. Rusland heeft tot dusver vooral vrachtwagens vol infanterie en pantserwagens ingezet. De troepen zijn met genoeg mankracht om het tegen politie of paramilitairen op te nemen, maar zouden onvoldoende uitgerust zijn tegen het Oekraïense leger als ze niet verder ondersteund worden.
Daarom zendt Rusland nu zwaardere eenheden uit naar de Krim. In een recente reportage van CNN is te lezen hoe Russische artillerie-eenheden zich verplaatsen (hoewel de voertuigen onterecht als tank bestempeld worden). In recente video’s is ook de inzet van meerdere Russische gevechtshelikopters te zien, waaronder de Mi-24 Hind. De artillerie en gevechtshelikopters zouden ondersteuning bieden die nodig is bij een eventueel tegenoffensief van het Oekraïense leger.
Minister van Defensie Teyukh gaf bij een bijeenkomst dit weekend aan dat de Oekraïense strijdkrachten in opperste staat van paraatheid zijn gebracht. Oekraïne heeft zondag al haar krachten opgetrommeld. Het proces om reguliere troepen helemaal klaar te maken voor de strijd duurt meestal op z’n minst een paar dagen. Als de reservetroepen worden gemobiliseerd en geactiveerd als volwaardig militaire eenheden, duurt het allemaal aanzienlijk langer.
Voordat de Sovjet-Unie uitelkaar viel, vochten Oekraïense en Russische troepen aan elkaars zijde. Dit betekent dat ze een redelijk vergelijkbare uitrusting, organisatie en tactiek gebruiken. Hoewel aanzienlijk kleiner dan het Russische leger, beschikt Oekraïne over ongeveer 150.000 manschappen. Rusland beschikt waarschijnlijk over modernere apparatuur. Toch kan het Oekraïense leger min of meer als waardig tegenstander gezien worden voor de reguliere Russische troepen.
Het Oekraïense leger is op zichzelf groot genoeg om de Russische troepen de Krim uit te werken. Hun vermogen om dat vol te houden tegen het grotere Russische geweld van de troepen die voor de deur paraatheidsoefeningen uitvoeren, is lastig te bepalen. Bij een langdurig conflict houdt Rusland een onoverkoombaar voordeel in mankracht en personeel.
Volgens een recent artikel van Daily Beast wordt gesteld dat de Russische troepen die de oefeningen uitvoeren geen ondersteunende eenheden hebben, zoals bijvoorbeeld een medisch team. Die zou je wel verwachten als het overgrote deel van de Russische troepen zich klaarmaakt voor een dreigende grootschalige en intensieve operatie. Voor de politieke situatie zou dit kunnen betekenen dat als de Oekraïense troepen stand houden en de Russen een bloedneus weten te geven, dit genoeg kan zijn om een politieke oplossing te forceren.
