In november vorig jaar kondigde Facebook-oprichter Mark Zuckerberg aan dat zijn bedrijf voortaan Meta zou heten. Met deze naamsverandering kwam een nieuwe strategie: Zuckerberg wilde zich volledig richten op de “metaverse”, een universum van digitale werelden waarin je kunt vergaderen, les kunt volgen, en ook kunt feesten.
In het filmpje waarin hij deze businessmove aankondigde is meteen te zien hoe houterig dat universum vooralsnog is. Toch zijn er behalve Zuckerberg ook allerlei andere tech-evangelisten die in de rebranding van Facebook een teken zien dat de Metaverse toekomst heeft. Momenteel wordt er dan ook flink geld gepompt in digitaal vastgoed: grond en huizen in virtuele werelden. Dreigt er zo in de toekomst ook een digitale wooncrisis te ontstaan? En zo ja, is er nog tijd om in ieder geval digitaal een riant grondgebied met een weelderige villa te verwerven? Ik zocht het uit.
Videos by VICE
Crypto-influencer Corné Marchand is zo iemand die druk bezig is om stukken metaverse op te kopen, zo zag ik in verschillende van zijn video’s. Wie wat bezit in de metaverse is vastgelegd in NFT’s, digitale eigendomscertificaten op de blockchain, en je koopt ze met crypto-currencies. Volgens Marchand werkt vastgoed in de metaverse verder ongeveer hetzelfde als in het echt. “Wat ik meestal doe, is land flippen. Ik koop bijvoorbeeld digitale stukken land voor een halve ethereum, en zet ze dan weer voor een hele ethereum te koop. Zoals je ook fysiek een pandje zou kopen voor een ton en die dan verkoopt voor twee ton. Alleen gaat het in deze wereld een stuk sneller dan in de fysieke wereld.”
Met “in deze wereld” bedoelt Marchand de digitale wereld. Er zijn namelijk meerdere universa waar hij een gedeelte van bezit. Hij noemt Decentraland, waar Samsung afgelopen weekend nog een virtuele winkel heeft geopend en waar in maart een fashion week zal plaatsvinden. “Daar gaan letterlijk miljoenen in om voor stukjes digitaal vastgoed. Bedrijven willen kantoren bouwen in de metaverse, en kopen dus stukken land over.” Ook The Sandbox is veelbelovend. In die virtuele wereld heeft Snoop Dogg een eigen land. “Daar kan hij samenkomen met zijn fans, en zijn NFT’s verkopen.” Hoewel je voor een fysieke vastgoedportefeuille nog altijd meer kapitaal nodig hebt, betaal je ook in Decentraland en The Sandbox inmiddels vaak al duizenden euro’s voor een digitaal grasveldje. Mensen die actief zijn in deze werelden kopen bovendien serieuze status-objecten: zo werd er onlangs een NFT-superjacht verkocht voor een half miljoen.
Maar er zijn ook meer obscure planeten in de metaverse, die je vrij betaalbaar kunt koloniseren. Marchand heeft bijvoorbeeld wat NFT-perceeltjes gekocht op Next Earth, een kopie van de aarde die eruit ziet als een soort Google Maps waarvan je stukjes van kunt opkopen. “Dat vond ik een tof project, dat nog aan het begin staat. Ik heb er wat in geïnvesteerd om te kijken wat het doet, maar ik verwacht niet dat het heel groot gaat worden.” Net als bij de bekendere werelden kan land op Next Earth gebruikt worden om er bijvoorbeeld een advertentie op te plaatsen, of om er je NFT-kunst te verkopen.
Ik besluit dat ik het hier dan maar ga proberen. Net als in de echte wereld blijkt in Next Earth de Amsterdamse grachtengordel al volledig in handen van speculanten. Ook de meeste kastelen en het Noordwijkse landgoed waar Charlene de Carvalho-Heineken (de rijkste persoon van Nederland) is opgegroeid blijkt al te zijn verkocht. Ik neem daarom genoegen met de allerlaatste beschikbare villa aan het Vondelpark, waar ik een paar euro voor moet neertellen, terwijl dit soort panden op Funda zo’n vijf miljoen piek kosten. Ook koop ik een leuk buitenhuis in Amstelveen, al heb ik niet genoeg crypto meer over voor de luchtfoto-genieke tuin.
Voordat ik me de trotse eigenaar mag noemen moet ik voor minimaal veertig Engelse ponden aan crypto kopen, drie verschillende crypto-portemonnees downloaden en allerlei cryptovaluta heen en weer schuiven, waarbij elke transactie weer wat micro-centjes van mijn saldo af snoept. Het is een ontzettend gehannes: de prijs die je betaalt om niet afhankelijk te zijn van banken, contactloos betalen en de euro. Maar na een uur of vijf heb ik dan eindelijk mijn pixels in een parallelle wereld, waarvoor waarschijnlijk ergens in de echte wereld een server energie staat te slurpen. Maar de moeite en het knagende klimaat-schuldgevoel zijn snel vergeten. De “current market value” gaat met meteen “392% procent” omhoog, wat me zo’n tien cryptocent oplevert en een groen pijltje naast mijn aankoop.
Marchand benadrukt dat de metaverse zó nieuw is, dat nog geen data zijn waaruit je kunt afleiden hoe de koers van digitale stukjes land zich gaat ontwikkelen. Als er straks niemand meer omkijkt naar Next Earth omdat ze te veel tijd kwijt zijn in The Sandbox, zal mijn villa waardeloos blijven. Als het kabinet volgend jaar besluit dat niet het kadaster, maar Next Earth voortaan bepaalt wat van wie is, ben ik spekkoper. Het enige wat ik nu kan doen, is afwachten.
Next Earth is niet zo’n metaverse waarin je kunt rondlopen, en het staren naar de pixels gaat snel vervelen. Om de tijd te doden tot ik rijk ben, en tegelijkertijd te kijken wat er gebeurt als een virtueel universum uit de gratie raakt, download ik Second Life, de iconische game die werd gelanceerd in 2003. Afgezien van de NFT’s heeft Second Life alle elementen van de metaverse. Ook hier kun je digitaal rondlopen, roerende en onroerende goederen kopen en andere mensen ontmoeten. En net als de metaverse was het een grote hype: bedrijven openden hier hun digitale winkels, er bloeiden liefdes op, en er werd zelfs flink belastinggeld in gepompt. Zo opende de Gemeente Zoetermeer er een stadhuis en de gemeente Den Haag kocht een strandttent voor zo’n 30.000 echte euro’s.
Die strandtent lijkt me een gezellige plek om te wachten totdat ik straks in de nieuwe metaverse een rijke vastgoedbezitter ben. Maar het lukt me niet om de strandtent te vinden, dus besluit ik Frits Huffnagel, het brein achter die tent, op te bellen om te vragen hoe ik er kom. “Second Life? Volgens mij bestaat dat helemaal niet meer,” zegt de joviale ex-wethouder, Shownieuws-host en city-marketingkoning lachend, waarna hij vertelt over de tijd dat hij nog wel in die virtuele wereld geïnteresseerd was.
“Ik had in mijn portefeuille zowel city marketing als ICT, en Den Haag wilde zich profileren als een stad waar veel aan ICT werd gedaan. Dat Second Life zagen we als een vehikel om Den Haag nog wat extra te profileren op het internet als ICT-stad. We dachten: als mensen daar met hun avatar gaan rondlopen om elkaar te ontmoeten, dan is het leuk als ze dat ook online in Den Haag doen. Je had ook Amsterdam in Second Life, en ik dacht: als we nou in Amsterdam bordjes neerzetten van: ‘als je dit leuk vindt, dan vind je het waarschijnlijk ook leuk om naar Den Haag te komen’. Hahaha. En dan hopen dat mensen dat in het echt ook gaan doen. Hahahaha.” Het plan met de bordjes is niet doorgegaan, zegt Frits, maar hij denkt dat er wellicht indirect geld is verdiend aan mensen die eerst virtueel en daarna in het echt naar Den Haag gingen.
Als ik even later bedenk dat ik mijn avatar uiteraard naar Scheveningen moet laten teleporteren in plaats van naar Den Haag, vind ik de strandtent alsnog. Het is donker en er is niemand. “Your next Happy Friday starts here” staat er op een scherm, dus misschien had ik er niet op maandagochtend heen moeten gaan. Ik hoor muziek: “She’s so high” van Kurt Nilsen, en daarna een radio-dj van Radio 2. Ik vraag me af of dit een live-uitzending is, of een uitzending uit de zeroes die voor eeuwig op repeat staat. Terwijl ik verder zoek naar iemand aan wie ik kan vragen of hier nog wel eens wat spectaculairs gebeurt, val ik in de zee en gebeurt exact het tegenovergestelde van wat Huffnagel beoogde: ik beland in Amsterdam.
Ook dit plein, dat wel wat op het Museumplein lijkt, is uitgestorven. Er is niemand bij het I Amsterdam-logo (overigens ook citymarketing uit de koker van Huffnagel). Veel winkels staan leeg en er zijn borden waar “Advertise your services here” op staat. Verderop op het plein staat een caravan en er zitten wat avatars en een hond genaamd “sletjes club” rond een kampvuur. Er is ook een Senseo-apparaat waar ik gratis een kopje pad-koffie kan krijgen. “Hello. What about NFT’s?” vraag ik in de chat, waarop een sim genaamd “Bloem” een reeks emoticons en een gek geluid uitstoot.
Toch ligt deze barre dystopie helemaal niet zo ver van de realiteit, want ook in het echt is het Museumplein uitgestorven – op wat zonderlingen na die koffie drinken en vreemde kreten uitstoten. Daarmee is er een verschil tussen de tijd van Second Life en deze tijd, waarin de metaverse opnieuw een hype is. Second Life was het domein van mensen die in het echt geen rijk sociaal leven hadden. Nu is de realiteit voor vrijwel niemand gezellig, met dank aan de pandemie.
Crypto-influencer Marchand denkt bovendien dat er ook na afloop van de pandemie nog genoeg animo zal zijn om de fysieke wereld te ontvluchten. “Als je kijkt naar de ontwikkelingen op klimaatgebied denk ik dat we misschien nog wel veel langer moeten gaan thuiswerken. En Facebook gaat die rebranding naar Meta niet terugdraaien. Ik denk dat je straks echt klaslokalen hebt in de metaverse, en dat je daar zit met je virtuele avatar.”
Toch wil hij zelf niet de rest van zijn leven slijten in een klein kamertje terwijl hij met een VR-bril over zijn uitgestrekte virtuele landerijen loopt. Als hij genoeg geld heeft verdiend met onder andere het kopen en verkopen van digitale stukjes land, wil hij juist het echte vastgoed in. “Ik woon nu in Spanje, en daar wil ik eerst zelf een huis kopen, en daarna verder kijken naar fysiek vastgoed. Stenen stijgen bijna altijd in waarde.” De NFT-vastgoedmarkt lijkt dus niet het ventiel waarmee er wat lucht uit de opgepompte woningmarkt gelaten kan worden. Integendeel: de online verdiende cryptocentjes zouden zomaar weer terug de echte wereld in kunnen rollen. Want zelfs als iedereen grotendeels in de metaverse gaat leven, zullen er nog altijd fysieke hokjes nodig zijn waarin mensen in bed kunnen liggen met een VR-bril op hun steeds verder uitdijende gezicht. De offline huisjesmelkers van de toekomst kunnen in dit scenario naar hartelust gipswandjes plaatsen om hun rendement te maximaliseren. Nu maar hopen dat het wat wordt met Next Earth. In ICT-stad Den Haag geloven ze er alvast in:
