Als je als vrouw ‘s avonds alleen door de stad loopt, kan je maar weinig doen als een of andere engerd besluit om je te volgen en lastig te vallen. Toch proberen veel vrouwen om manieren te vinden om te dealen met dit gevoel van onveiligheid – om een houding aan te nemen die intimidatie en lastig vallen tegenwerkt. Een vlotte, zelfverzekerde manier van lopen, ogen op de straatstenen gericht en een hand in je jaszak, waarin je je telefoon stevig vast hebt.

Om te zien hoe vrouwen in verschillende steden in Europa omgaan met straatintimidatie, vroegen we vrouwen in dertien steden verspreid over het hele continent wanneer en waarom ze zich ‘s avonds onveilig voelen, en hoe ze omgaan met dat gevoel.

Parijs, Frankrijk

Marie, 26, student

VICE: Zijn er plekken in Parijs waar je je ‘s nachts in je eentje niet veilig voelt?
Marie: Vooral in de rijkste wijken van Parijs, eigenlijk. De straten zijn daar rond die tijd vrij leeg, en niemand zal het doorhebben als je wordt aangevallen. Maar ik moet zeggen dat ‘s nachts de metro nemen waarschijnlijk nog het ergst is.

Waarom is dat zo?
Naast het gebruikelijke ongemak van in een kleine, gesloten ruimte zitten met een hele hoop andere mensen, heb ik daar ook een paar bijzonder nare ervaringen gehad. Toen ik een keer op het perron stond te wachten, probeerde een of andere kerel me op het spoor te duwen. Ik heb een paar smeerlappen in de metro gezien die zich recht voor mijn neus begonnen af te trekken, en het is ooit gebeurd dat een of andere gestoorde vent met een scheermes in zijn bloederige handen me volgde.

Hoe ga je hier dan mee om?
Ik verlaat het station gewoon als ik me niet veilig voel. Dat hoort bij ‘s nachts als vrouw alleen lopen. Er is altijd wel een klootzak die een opmerking maakt. Zeker als je hoge hakken aan hebt – het geluid dat ze maken als je loopt trekt gekken aan.

Wenen, Oostenrijk

Anna*, 20, student

VICE: Is er een gebied in Wenen waar je je oncomfortabel voelt als je ‘s nachts alleen bent?
Anna*: Ik woon in een buitenwijk en op maandag ben ik nooit voor 9 uur ‘s avonds thuis. Mijn tramhalte is op dat moment vaak verlaten – op wat oudere mannen na, die me echt heel veel hebben lastiggevallen in het verleden.

Wat deden ze dan?
Ze vroegen me wat ik daar helemaal alleen deed, maakten grove en ongepaste opmerkingen en soms vroegen ze me om met hen mee naar huis te gaan.

Wat doe je als dat gebeurd?
Ik probeer ze af te schudden door snel en zelfverzekerd te lopen. Als dat niet werkt zeg ik tegen ze dat ik geen tijd heb om te praten en dat ik naar huis ga. Gelukkig heeft dat tot nu toe altijd gewerkt.

Zurich, Zwitserland

Carmela, 42, moeder

VICE: Is er een buurt in Zurich die je probeert te vermijden als je ‘s avonds in je eentje bent?
Carmela: Ik loop ‘s avonds laat niet graag over de Langstrasse in de rosse buurt van Zurich. Ik voel me daar zelfs onveilig als het overdag is. Als je iets zou overkomen in Zurich, dan zou het daar zijn. En ik heb gehoord dat er veel gebeurt in buitenwijken zoals Schwamendingen. Daardoor vermijd ik die gebieden ook.

Heb je ooit iets ergs meegemaakt waardoor je je nu onveilig voelt?
Ik ben zelf nooit betrokken geweest bij een incident, nee. Ik woon al zestien jaar in Zurich en gelukkig is me nooit iets traumatisch overkomen. Maar dat komt misschien ook doordat ik altijd in buurten heb gewoond die over het algemeen redelijk veilig zijn.

Amsterdam, Nederland

Natasja, 19, student

Zijn er plekken of buurten die je ontwijkt?
Natasja: Ik vermijd geen plekken alleen omdat ik bang ben, maar ‘s nachts zou ik waarschijnlijk bepaalde plekken in de Bijlmer ontwijken. Ik zou het niet definiëren als angst, meer als voorzichtigheid.

Ben je zelf wel eens lastiggevallen?
Heel vaak. Doordat ik in Amsterdam ben opgegroeid, heb ik eelt gekweekt voor dat soort situaties. Ik ben ook een keer aangerand, een man kwam naast me zitten en begon me aan te raken op plekken waar zijn handen niet thuishoorden. Gelukkig heb ik een grote bek, veel meisjes verstijven wanneer hen zoiets overkomt. Ik zei “Wat doe je? Ben je gek geworden?”, hij werd bang omdat ik zoveel herrie maakte.

Waar denk je dat vrouwen bang voor zijn, wanneer ze alleen over straat lopen?
Ik denk dat vrouwen angstig zijn wanneer er weinig mensen in de omgeving aanwezig zijn. Vrouwen worden beschouwd als een kwetsbare groep en lopen het gevaar om beroofd, aangevallen of aangerand te worden. Het zijn de plekken waar niemand je hoort als je gilt, die angst aanjagen.

Wat denk je dat er gedaan kan worden om een veiligere omgeving te creëren voor vrouwen op straat en in het openbaar vervoer?
Ik denk dat je bepaalde technieken kan leren om minder vatbaar te zijn om lastiggevallen te worden op straat. Het gaat om de manier waarop je je loopt en je zelfvertrouwen. Als je onzeker en kwetsbaar overkomt, zal je ook zo behandeld worden. Ze zoeken hun slachtoffers uit.

Warschau, Polen

Carolina, 22, student

VICE: Is er een plek of een straat in Warschau waar je liever niet ‘s avonds alleen loopt?
Carolina: Toen ik net in Polen was aangekomen woonde ik in Żoliborz, in het nieuwere gedeelte van Warschau. Ik moest dan langs veel onverlichte bouwputten lopen, en ik had vaak het gevoel dat iemand me bespiedde of me volgde.

Waarom denk je dat vrouwen zich onveilig voelen als ze alleen rondlopen?
Vrouwen worden gezien als zwakker dan mannen. Het is misschien makkelijker om een vrouw te beroven of lastig te vallen omdat je denkt dat ze niet zal terugvechten. Bij een man is die kans groter. Toen ik een keertje met mijn band had opgetreden, was ik de instrumenten aan het inpakken, en toen ik een van de boxen optilde zei de clubeigenaar tegen me: “Is dat niet te zwaar voor een vrouw?”

Athene, Griekenland

Sofia, 18, student

VICE: Is er een straat in Athene waar je ‘s avonds niet durft te lopen?
Sofia: Er is mij nooit iets overkomen, maar ik vind het wel eng om in m’n eentje rond te lopen. Zelfs als ik bij een vriendin ben, bel ik mijn broer om te vragen of-ie me komt halen. Er is niet een specifieke straat waar ik niet doorheen durf – gewoon donkere, smalle steegjes. Ik ging vroeger nooit alleen over straat. Als ik bijvoorbeeld van Ilion naar Peristeri moest, dan moest er altijd iemand met me mee. Maar dat is nu wel beter geworden.

Waar kwam die angst vandaan?
Ik weet het niet. Je hoort dingen op tv, je ouders waarschuwen je. Mijn vader zei altijd tegen me dat ik niet alleen naar huis moest lopen maar hem of mijn broer moest bellen. Ik ben gewoon zo opgevoed.

Milaan, Italië

Lidia, 25, accountant

VICE: Zijn er bepaalde straten in Milaan waar je ‘s nachts niet alleen durft te lopen?
Lidia: Over het algemeen voel ik me niet onveilig, maar ik ben wel meer op mijn hoede wanneer ik in een slechtere buurt of een afgelegen buitenwijk ben, waar niet veel mensen op straat zijn. De ironie is wel dat ik het vaakst ben lastiggevallen in de centralere en drukkere gebieden van de stad.

Wat is je allemaal overkomen?
Een paar maanden terug zat ik in de trein naar huis, en zat er een man tegenover me die zijn broek openritste en zijn lul tevoorschijn haalde. Dat was niet de eerste keer dat dit gebeurde – het was zelfs al de vierde keer. Dus ik schrok er niet van, maar ik ging wel ergens anders zitten.

Denk je dat je er minder gevoelig voor bent geworden?
Ik denk niet dat de angst dat me iets kan overkomen me ooit zal tegenhouden om ‘s avonds rond te lopen. Maar het is erg verontrustend dat zoveel vrouwen hier dagelijks mee te maken hebben – dat lastiggevallen worden de standaard is.

Londen, Verenigd Koninkrijk

Pria, 29, nagelstylist

VICE: Voel je je ooit onveilig als ‘s avonds in je eentje door Londen loopt?Pria: Pria: Ja, best vaak. Ik woon in de wijk East Ham, waar het best een beetje schimmig kan zijn. Dus soms is het wel eng – vooral laat in de avond.

Doe je iets specifieks om jezelf een veiliger gevoel te geven?
Ik heb mijn koptelefoon bewust niet op en ik maak ook geen oogcontact. Als ik alleen ben en ik zie iemand die me een ongemakkelijk gevoel geeft, stop ik mijn telefoon weg en steek ik de straat over.

Is je ooit iets naars overkomen waardoor je ‘s nachts niet alleen wilt rondlopen?
Er is me nooit iets naars overkomen op straat, daarom durf ik ook in mijn eentje te lopen. Ik kom uit de streek Derbyshire en ik voel me over het algemeen een stuk veiliger in het kleine stadje waar ik vandaan kom, maar ook daar zijn er onbetrouwbare mensen. Soms voel ik me veiliger in Londen omdat het er drukker is op straat – als er dan iets gebeurd zijn er in ieder geval meer mensen in de buurt.

Berlijn, Duitsland

Gisa, 28, winkelier

VICE: Voel je je ooit onveilig in Berlijn?
Gisa: Ik heb nog nooit gevreesd voor mijn eigen veiligheid, maar Berlijn heeft veel plekken waar ik me een beetje onveilig kan voelen. Ik ben vaak tot diep in de nacht buiten, wat betekent dat ik rare mensen tegenkom.

Waar gebeurt dat?
Op Hermannplatz in Neukölln bijvoorbeeld. Er was een kerel die me op klaarlichte dag volgde terwijl hij seksistische dingen naar me riep. Ik denk dat er een steekje los zat bij hem.

Maar dat heeft geen invloed op je algemene gevoel van veiligheid?
Nee, over het algemeen voel ik me veilig, zeker als ik op de fiets ben. Ik denk dat mensen moeten stoppen met zo bang zijn – Berlijn is niet zo slechts als iedereen denkt.

Boekarest, Roemenië

Elena, 30, medeoprichter van een non-profitorganisatie

VICE: Is er een specifiek gebied in Boekarest waar je je ‘s nachts onveilig voelt?
Elena: Ik voel me ‘s nachts onveilig op het Sint Jorisplein, dat in het hart van Boekarest ligt. Het is raar daar: er zijn veel verlaten huizen en krakers. En er gebeurde afgelopen zomer wat vervelends.

Wat gebeurde er dan?
Ik was onderweg naar mijn auto rond 5 uur ‘s avonds toen een kerel me vanachter besprong. Hij greep mijn borsten vast en legde zijn hand over mijn mond terwijl hij me naar achter sleepte. Een man die toezicht hield op de parkeerplaats kwam me helpen en joeg mijn aanvaller weg. Hij leek niet dakloos of verward, en als hij me alleen had willen bestelen had hij mijn tas wel gegrepen in plaats van mijn lichaam.

Denk je dat Boekarest extra onveilig is voor vrouwen die ‘s nachts alleen lopen?
Je hebt wel regelmatig te maken met mannen die je verbaal lastigvallen, maar het zit ‘m ook in de cultuur. “Wat doet zij alleen buiten op dit tijdstip en waarom heeft ze een rokje aan?” Daarnaast is de Roemeense gedachte: “ik heb haar alleen geslagen, het is niet alsof ik haar dood hebt gemaakt.” Dus lastig gevallen worden op straat is geen groot ding voor de mensen die zo denken.

Barcelona, Spanje

Uda, 22, flyerverspreider

VICE: Voel je je wel eens onveilig wanneer je ‘s nachts in je eentje naar huis loopt?
Uda: Heel vaak, en niet alleen ‘s nachts. Mannen fluiten me na, vragen mijn nummer en vallen me lastig.

Is er een specifieke plek in Barcelona waar je liever niet in je eentje komt?
Het is eigenlijk nog erger op plekken vlak buiten de stad – in Badalona of Mataró [ongeveer een half uur van Barcelona] bijvoorbeeld. Er wonen daar veel mannen die geen baan hebben, de hele dag niks doen en een beetje rondhangen terwijl ze de meisjes die langs lopen pesten.

Waarom denk je dat Spanje ‘s nachts zo’n onveilige plek kan zijn voor vrouwen die alleen zijn?
Het is waarschijnlijk de machocultuur, die nog steeds erg aanwezig is in Spanje. Maar het hangt af van de kerel natuurlijk. Ik ben Moslima en ik merk dat er nog steeds een hele hoop sekseongelijkheid is in mijn gemeenschap. Ik denk niet dat het iets met religie te maken heeft – het is een cultureel probleem, een kwestie van opvoeding. Mijn vader denkt totaal niet als een macho, maar mijn vriend wel. Hij vindt het niet leuk als ik in mijn eentje of met vrienden uit ga.

Belgrado, Servië

Sofija, 19, student

VICE: Zijn er bepaalde wijken in Belgrado waar je ‘s nachts niet alleen over straat gaat?
Sofija: Ja, ik vermijd alle straten die niet in het centrum liggen, straten die geen lantaarnpalen hebben of waar geen mensen lopen. Eigenlijk alle straten die geen hoofdweg zijn. Ik denk dat we allemaal proberen om te voorkomen dat ons iets naars overkomt.

Hoe ga je ‘s nachts dan naar huis?
Ik loop nooit in m’n eentje naar huis. Ik pak een taxi of ik blijf bij een vriendin of mijn zus slapen.

Waarom?
Het kan eng zijn als je alleen bent in het donker, en ik wil niet dat me iets overkomt. Ik heb een hele hoop verhalen gehoord. Ik woon in een buitenwijk maar ik studeer in Belgrado, en ik hoorde over een meisje dat altijd dezelfde weg nam als ik. Ze is verkracht.

Stockholm, Zweden

Ida, 24, reist rond

VICE: Is er een specifieke straat in Stockholm waar je ‘s nachts niet in je eentje heen gaat?
Ida: Niet echt. Ik voel me niet veilig rondom het Centraal Station. Er is daar nu meer politie, maar over het algemeen gebeuren daar veel dingen.

Heb je ooit iets meegemaakt dat heel erg bedreigend was terwijl je ‘s nachts alleen was?
Niet echt. Ik voel me altijd vrij kwetsbaar als ik in de metro zit en er niet zoveel mensen zijn. Meestal draag ik een vest en mijn stijl is vrij geslachtsneutraal, dus ik word soms voor een man aangezien. Ik heb veel agressiviteit meegemaakt van mannen die dachten dat ik een kerel was en met me wilden vechten.

Hoe zou jij je veiliger kunnen voelen?
Een man zijn zou helpen. Iedereen kan aangevallen of beroofd worden, maar er is een bepaald soort dimensie van angst die cis-mannen nooit op die manier zullen begrijpen of meemaken. Meer onderwijs over dit onderwerp zou een goede start zijn.

*Anna’s naam is op haar verzoek veranderd.