Als je relatie uitgaat kan het voelen alsof je wekenlang in je maag wordt gestompt. Je voelt niet alleen de fysieke en emotionele pijn van het uit elkaar gaan, maar een break-up maakt ook een puinhoop van je dagelijks leven. Je toekomstplannen belanden in de kliko, en worden bedolven onder een stronthoop van onder meer je gezamenlijke huurcontract. Het geloof dat de wereld een eerlijke en fijne plek is, wordt met een honkbalknuppel kapotgeslagen. Volgens de stress-schaal van psychiaters Holmes en Rahe levert alleen de dood van je partner meer stress op dan wanneer je een punt achter je relatie zet.
Ondanks al dat lijden, hebben vele van ons meer relatiebreuken meegemaakt als ze eind twintig zijn, dan onze grootouders in hun hele leven. Maar dat is iets goeds, toch? Wij hebben de kans om de perfecte partner te vinden, waar stellen uit eerdere generaties misschien bij elkaar bleven omdat dat maatschappelijk wenselijk was.
Videos by VICE
De Duitse psychiater Adelheid Kastner is het daar niet mee eens. Afgelopen maand bracht de 54-jarige haar boek Tatort Trennung uit. Dat is, losjes vertaald, Duits voor ‘het plaats-delict van een relatie’. Kastner is hoofd van de psychiatrische kliniek aan de Kelper Universiteit in Linz, en werd bekend doordat ze bij de zaak van Joseph Fritzel als expert optrad in de rechtbank. In haar boek kijkt ze naar relatiebreuken die mensen ernstig beschadigd hebben, of waarbij zelfs het leven is verwoest. Ze vindt dat dat absoluut vermeden had kunnen worden.
VICE: Met de titel van je boek stel je dat uit elkaar gaan een misdaad is. Waarom?
Adelheid Kastner: Relatiebreuken kunnen een enorme impact hebben op mensen. Uit elkaar gaan kan een enorm lijden met zich meebrengen. Als je kijkt hoe het met mensen gaat na het opbreken van een lange relatie, wordt duidelijk dat men niet per se gelukkiger is in de volgende relatie. Dating sites propageren dat je je partner kan inwisselen alsof het wegwerpbestek is, op zoek naar het perfecte plaatje. Veel mensen nemen aan dat met een andere partner het leven automatisch beter wordt, terwijl dat dus niet per se zo is.
Zelfs als je uit elkaar gaat als twintiger of dertiger?
Natuurlijk is de kans dat je iemand anders ontmoet waarmee het wel werkt een stuk groter op die leeftijd. Maar zelfs rond de vijfendertig zijn de meeste mensen die weten wat het inhoudt om een lange relatie te hebben niet meer single.
Adelheid Kastner. Foto door Rudolf Gigler
Het lijkt me verschrikkelijk om nog steeds met dezelfde jongen te zijn als toen ik zestien was. Ik selecteerde toen op dingen als “Heeft hij cool haar?”, “Speelt hij gitaar?” en “Kan hij goed joints draaien?”. Is het niet zo dat je na een paar relaties beter kunt vaststellen wat je belangrijk vindt in een relatie, en jezelf beter kent?
Nou, ik geloof dat je als twintiger echt wel een idee hebt van wat je belangrijk vindt in een relatie. Hoeveel waarde hecht je aan monogaam zijn? Hoe zou je ideale gezin eruit zien? De omstandigheden kunnen veranderen, maar je kijk erop zal niet ineens een dramatische wending nemen. En je moet onthouden dat als je een geslaagde relatie wilt hebben, je je zal moeten aanpassen aan elkaar. Je partner blijft niet dezelfde persoon de komende tien, twintig jaar. Een stabiele relatie bestaat voornamelijk uit dezelfde waarden hebben en allebei bereid zijn om je door complicaties heen te werken en ze op te lossen. Het heeft minder te maken met de prins op het witte paard te vinden die net als jij ook alle spullen van Star Wars verzamelt en je soulmate is.
Zijn er niet situaties waarin het beter is om uit elkaar te gaan?
Natuurlijk wel: als iemand in een relatie de ander niet respecteert of accepteert, vernedert of niet serieus neemt. Ik zeg alleen dat de motivatie om uit elkaar te gaan omdat je denkt dat je iemand anders zal ontmoeten die beter bij je past, niet altijd juist is. Het motief zou moeten zijn: ik voel me beter alleen. Als je elke paar jaar van partner wisselt, zal het lastig worden om je thuis te voelen met en bij iemand.
Dus eigenlijk zegt u dat we onze relaties te snel overboord gooien.
Tegenwoordig vinden veel mensen het makkelijker om een relatie te verbreken dan om los te komen van hun romantische idealen en fantasieën. Vaak is het niet zo dat de persoon in kwestie niet goed is voor de ander. Eerder zijn het de verwachtingen die men heeft bij een relatie waardoor er een punt achter de relatie wordt gezet.
Mijn grootouders waren meer dan veertig jaar samen toen mijn opa stierf. Toen ik mijn oma vroeg hoe ze dat heeft gedaan, zei ze: “Het geheim van een lange relatie is om niet uit elkaar te gaan.” Maar vroeger hadden huwelijken een andere functie: niet alleen liefde maar ook economische en maatschappelijke factoren speelden mee.
Tuurlijk, maar het ligt niet alleen aan de omstandigheden. Ik denk dat relaties vroeger meer gericht waren op elkaar ondersteunen en voor elkaar zorgen. Tegenwoordig is het makkelijker om dingen te vervangen dan ze te repareren: je smartphone, je laptop, je wasmachine, je vriend. Mijn advies is: begin geen relatie omdat je emotioneel gezien iets anders wilt. En ga zo min mogelijk uit elkaar.
