Mijn jeugdheld Pippi Langkous zei over nieuwe uitdagingen: “Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.” Nu is Pippi natuurlijk een meisje dat bekend staat om haar dappere inborst – en om het feit dat ze een fictief personage is. Ik daarentegen, een vrouw van vlees en bloed, dacht tijdens het schrijven van mijn scriptie juist dingen als ‘ik doe maar wat’ en ‘ik zal het nooit kunnen’.
Ik kreeg uiteindelijk een 8 voor mijn scriptie, maar ik had het gevoel dat ik dat hoge cijfer niet had verdiend.
Videos by VICE
Het oplichterssyndroom is voor een hele hoop vrouwen om me heen een bekend fenomeen: het voelt alsof je constant door de mand kan vallen, dat successen toeval zijn en mislukkingen onvermijdelijk. Volgens nieuw onderzoek kan dit oplichterssyndroom funest zijn voor je carrière. Je stelt taken uit omdat je bang bent om het verkeerd te doen, je hebt minder zelfvertrouwen en minder motivatie.
Een onderzoek uit 2015 wees al uit dat vooral vrouwen last hebben van het oplichterssyndroom. Ik sprak met een aantal jonge Nederlandse vrouwen die last hebben van het oplichterssyndroom, over kritiek krijgen, complimenten aannemen, en jezelf nooit goed genoeg vinden.
Lisa*, 24
Bijna elke ochtend voordat ik naar mijn werk ga hoor ik een stemmetje in mijn hoofd: ‘Ga gewoon niet, je kunt het toch niet.’ Dan bedenk ik een horrorscenario waarbij ik het kantoor binnenstap en iedereen me aankijkt met een verafschuwde blik, omdat ze eindelijk de ware ik zien.
Ik meld me weleens ziek omdat ik bang ben dat het horrorscenario uitkomt, maar meestal werkt dat alleen maar averechts. Ik kom dan in een soort vicieuze cirkel terecht: ik ga niet naar mijn werk omdat ik bang ben door de mand te vallen, maar voel me juist een bedrieger omdat ik niet naar mijn werk ga. Ondanks dat stemmetje ga ik toch bijna elke dag naar mijn werk, en ik voel me dan ook gelijk een stuk beter over mezelf.
Omdat ik niet snel tevreden ben over mijn eigen prestaties denken mensen dat ik perfectionistisch ben. Maar juist omdat ik altijd twijfel ga ik nooit vol zelfvertrouwen een project in, en daardoor zijn de resultaten minder. Ik ga binnenkort om een loonsverhoging vragen, maar dat vind ik doodeng.
Fieke*, 22
Als mensen me een compliment geven, vertrouw ik dat niet helemaal. Ik reageer dan vaak met: ‘Ach doe normaal.’ Ze kunnen dat toch niet menen? Op mijn werk maak ik me soms helemaal gek door te denken dat ik iets niet kan. Bijvoorbeeld bij mijn oppasbaantje, dan kan ik me heel schuldig voelen als ik vijf minuten met mezelf bezig ben, terwijl de kinderen het allemaal prima vinden. Of als ik voor een ander baantje iets moet bezorgen met de dienstauto – dan kan ik helemaal spastisch worden en ben ik bang dat ik de auto in de prak rij, terwijl ik eigenlijk prima auto kan rijden.
Mijn vwo-diploma voelde heel lang nog als een ongelukje. Nu zie ik pas in dat ik weken lang heb lopen blokken in de bieb.
Simone*, 22
Bij het modeblad waar ik nu werk, liep ik eerst stage. Na mijn stagegesprek dacht ik al: hoezo nemen zij mij aan? Toen ze me daarna ook nog eens een baan aanboden, dacht ik helemaal: ik kan dit niet. Ik was constant bang dat ik de verwachtingen niet waar kon maken, alsof ik er niet goed genoeg voor was. Inmiddels is dat wel minder, maar alsnog denk ik vaak dat ik mijn werk niet goed genoeg doe.
Een ideale werknemer is volgens mij iemand die zonder iets te vragen alle taken kan uitvoeren. Mijn vroegere stagebegeleider was zo iemand. Zij wist werkelijk alles: van moeilijke berekeningen tot welk papier er er bij de uitgeverij gebruikt werd tot het perfect inpakken van een leuk kerstcadeautje.
Soms bluf ik me er een beetje doorheen, dan doe ik alsof ik iets wel weet of heb gedaan, terwijl dat niet zo is. Dat zorgt meestal voor enorm veel stress, omdat ik bang ben dat iemand erachter komt dat ik heb gelogen.
Inmiddels ben ik niet meer de hele tijd bang om ontmaskerd te worden als een bedrieger. Het helpt als je vaak kritiek krijgt. Geen harde kritiek, maar dingen als functioneringsgesprekken of tussentijdse evaluaties. Als je meerdere keren kritiek krijgt, weet je beter wat je zwakke plekken zijn en hoe je dat aan moet pakken. Het is je baan, je vindt het leuk, je moet je niet laten leiden door twijfels.
Saar*, 21
Toen ik in mijn eindexamenjaar open dagen van de universiteit moest bezoeken, voelde dat echt als één groot toneelstuk, vooral tegenover mijn ouders. Ik was er namelijk van overtuigd dat ik toch wel zou zakken voor mijn examens. En al zou ik slagen, nooit zou ik slim genoeg zijn voor een wetenschappelijke studie. Mijn vwo-diploma voelde heel lang nog als een ongelukje. Nu zie ik pas in dat ik weken lang heb lopen blokken in de bieb.
Ik weet dat feedback kan helpen om beter te worden, daarom vraag ik er vaak naar. Maar zodra de kritiek begint, denk ik: zie je wel, het ging niet goed, ze vinden me verschrikkelijk, wat dom van mij dat ik zo lang dacht dat ik het wel zou kunnen. En dat terwijl het meestal maar om een paar negatieve punten gaat, tegenover een hele hoop positieve feedback. Ik schrik er soms van hoe goed de bevestiging voelt, als ik een compliment krijg. Alleen dan durf ik te geloven dat ik ergens goed in ben.
Puck*, 22
Ik heb nu mijn eerste, echte baan en ben daar ontzettend onzeker over. Ik heb keurig mijn diploma gehaald, haalde goede cijfers en ik ben aangenomen op een startersfunctie, maar ik denk voornamelijk dat ik het niet kan of dat iemand anders het beter kan. Als iemand mij een vraag stelt waarvan ik het antwoord nog niet weet, voel ik me schuldig. Terwijl ik er pas een maand werk en nog helemaal niet alles kan weten.
Ik werk op een HR-afdeling en gister moest ik een afwijzingsmailtje sturen naar mensen die gereageerd hadden op een vacature. Omdat ik zo ontzettend twijfelde over wat ik in dat mailtje moet zetten, heb ik het maar uitgesteld. Ik kijk er enorm tegenop, en door al die twijfels kost het sturen van een simpel mailtje al veel tijd. Wat nou als ik daar dan weer kritiek op krijg? Ik ben er zo op gebrand om dingen niet fout te doen dat ik ze uitstel, maar dat is dan eigenlijk ook weer fout.
Ik heb al een paar keer gedacht: ik stop met dit werk en ga gewoon weer in de koffiezaak werken. Daar doe ik het werk met mijn ogen dicht.
* Namen zijn aangepast. Echte namen zijn bekend bij de redactie.
–
Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.
