Deze fotograaf legde de bizarste raamkunstwerken van België vast

Als je op de begane grond woont, kan dat qua privacy soms verschrikkelijk zijn. Maar je hebt wel de luxe dat je je stereo niet zachter hoeft te zetten voor je onderbuurman. Je hoeft jezelf ook geen trappen op te slepen met zware boodschappen en je hebt geen verhuislift nodig als je ooit verhuist. In de zomer is het er lang niet zo warm als op een zolderkamertje en misschien heb je zelfs wel een tuin. Je hebt eigenlijk best geluk. Maar het allerbeste voordeel is misschien wel dit: de vrijheid om alles wat je maar wilt op je vensterbank te zetten, direct aan de straatkant.

De 33-jarige Jean-Luc Feixa is een van die neo-Brusselse kunstenaars voor wie de stad een grote speeltuin is. Hij woont al een paar jaar in Brussel en reisde vanaf daar drie jaar door het land om 160 ramen en hun vensterbanken te vereeuwigen. De foto’s van dit sociologische experiment staan nu in een boek, dat Strange Things Behind (Belgian) Windows heet.

We spraken Jean-Luc over de wonderlijkste vensterbanken die hij tegenkwam.

VICE: Jouw boek verscheen tijdens de lockdown. Hoe was dat voor je?
Jean-Luc: Het boek verscheen zelfs een paar dagen voor de lockdown. Alle boekhandels en winkels waren gesloten, wat dikke pech was. Ik had gedacht dat mijn project volkomen onopgemerkt zou blijven, maar de coronacrisis benadrukte juist dat je echt veel kunt communiceren met je vensterbank. Of het nou gaat om steunbetuigingen aan verpleegkundigen, om mondkapjes te verkopen of om je stemming uit te drukken – de glazen ruimtes waren een verademing en stonden bomvol creativiteit. Dat was het hele basisidee voor deze fotoserie.

Je hebt drie jaar door Belgische straten gelopen. Waar ben je allemaal geweest?
Van Aarlen tot Oostende, via de omgeving van Charleroi, de steden aan de grens met Nederland en de grote steden. Ik heb de kilometers niet geteld, maar ik denk dat ik dit vlakke land behoorlijk goed heb uitgekamd. Bijna elk weekend liep ik door een nieuwe stad of een nieuw gebied, en ik ben nog steeds bezig. Ik kan je nu de beste plekken in België opnoemen waar je een chassis kunt kopen.

Je inrichting is grotendeels voor jezelf. Wat denk je ervan dat mensen objecten in hun raam zetten die voor iedereen te zien zijn, behalve henzelf?
Ik denk dat het ermee te maken heeft dat je trots op je passie bent, en ook een verlangen hebt om die te delen. Dat was bijvoorbeeld het geval met een stel dat extreem fan van Elvis was. Ze hadden een soort mausoleum voor hem ingericht, wat echt getuigde van liefde voor The King. Als je hen een vraag over Elvis stelde, bleven ze uren praten. Dat gold wel voor meer mensen. Maar ik ben ervan overtuigd dat niet alles opzettelijk uitgestald is. Sommige mensen zetten sowieso ook gewoon dingen achter hun gordijn neer, zodat ze uit het zicht liggen. Hoe dan ook, je kunt het zien als een soort ongewenste art brut-installatie.

In je boek zitten weinig ramen met politieke boodschappen, maar die komen wel vaak voor in onze straten. Was dat een bewuste keuze of zien ze er vaak gewoon esthetisch gezien slecht uit?
Ik wilde voornamelijk dwaze, ongerijmde objecten fotograferen en heb borden of grove teksten vermeden, zodat ik niet met duizenden foto’s van slogans zou eindigen. Het was een dus echt een bewuste keuze. Maar het is wel een goed idee voor een nieuw boek!

De meeste objecten zijn neergezet om gezien te worden, maar het is iets anders om te fotograferen. Heb je weleens problemen gehad met mensen?
Ik heb nooit een probleem gehad, maar ik zorgde er ook voor dat ik niet te lang bleef hangen. Ik wilde voorkomen dat ik als inbreker zou worden gezien. Ik heb tijdens mijn wandelingen veel mensen ontmoet, maar ook daarna nog, toen het boek al verschenen was. Iedereen was erg vriendelijk – vooral de eigenaar van de fantastisch opgezette vos in Sint-Gilles, die op een dag de foto van zijn vos tegenkwam in een Australisch tijdschrift. Hij is superaardig en ziet zijn raam als een echte scheppingsruimte – heel provocerend en erg interessant.

Je bent een Fransman die in Brussel woont. Heeft dit project jouw kijk op het land veranderd?
Ik kom uit Zuid-Frankrijk, en heb altijd het beeld gehad dat België – en dan vooral Vlaanderen – koud en somber was. Maar deze driejarige reis heeft me doen inzien dat het land totaal anders is dan ik me had voorgesteld. Ik heb mezelf goed kunnen integreren. De Belgische cultuur is heel kleurrijk en open en lijkt in niets op de oude clichés die bij het gebied en zijn inwoners horen.

Bij sommige foto’s heb je een citaat gezet. Is dat een manier om het ook over jezelf te hebben en niet alleen maar over de ramen van anderen?
Ik wilde de foto’s absoluut vergezellen van een citaat, om commentaar op het raam te geven. Ik wilde duidelijk maken wat ik voelde toen ik het raam zag en was benieuwd of het vragen of kritiek zou oproepen. Ik heb ook lang naar alle foto’s gekeken. Ik lette op alle details en dacht na over hun betekenis. Daarom zijn de citaten zeer persoonlijk, ook al zijn ze ontleend aan verschillende mensen, waaronder dichters en acteurs. Ze vormen een belangrijke aanvulling op het grafische werk.

Je schiet veel van je fotoprojecten in zwart-wit, maar in dit project vallen de kleuren juist erg op.
Dat klopt. De meeste objecten zijn erg helder en drongen zich aan me op. Ik wilde juist ‘flitsende’ kleuren vastleggen, die ook een breed scala aan passies laten zien. En naast de kleurkeuze wilde ook een onderwerp dat technisch gezien makkelijk te fotograferen was – ook al betekende dat soms dat de foto’s amateuristisch genomen zijn en je mijn spiegelbeeld af en toe in de ramen ziet. Dat kon me niet schelen, want het gaat om de persoonlijke musea. Ik heb vaak met mijn telefoon gefotografeerd en heb de foto’s achteraf nauwelijks bewerkt.

Maar waarom schiet je je andere series dan wel in zwart-wit?
Ik werk normaal gesproken met zwart-witte film, omdat dat me in staat stelt om een wereld op te bouwen tussen droom en werkelijkheid. Mijn onderwerpen zijn heel persoonlijk. Het zijn een soort zwervende notitieboekjes, die in niets lijken op puur documentair of journalistiek werk. Zwart-wit is perfect omdat het de lijnen vervaagt: je weet nooit precies in welke stad je bent, in welk jaar, etcetera. En ik houd van analoge film omdat het mis kan gaan of je juist blij verrast kan worden. Een rolletje zit altijd vol verrassingen – het is bijna alsof het levend is, moeilijk te temmen. Het is niet zo gladgestreken of gepolijst als digitale pixels zijn.

Tot slot: de huizen op je foto’s zien er vervallen of geleefd uit. Denk je dat we ooit dit soort persoonlijke installaties zullen zien in schone nieuwbouwwijken?
Ik heb zelf nagedacht over de vraag of mensen in armere buurten meer in hun ramen laten zien dan mensen die in rijkere buurten wonen, maar ik weet het antwoord niet, omdat elke stad een andere logica lijkt te hebben. In Antwerpen of aan de kust heb ik bijvoorbeeld veel foto’s gemaakt in nieuwe wijken, waar je veel per vierkante meter betaalt. In Brussel is het anders. In de oude wijken in Sint-Gillis, Etterbeek of rondom het Sint-Katelijneplein wemelt het van de raamversieringen. Uiteindelijk denk ik dat het om het verlangen gaat om dingen te delen – ongeacht waar je woont. Ook helpt het natuurlijk als je grote ramen hebt, met een vensterbank om dingen op neer te kunnen zetten. Als de woningen in nieuwe wijken ook zo gebouwd worden, kan ik nog blijven fotograferen.

Volg Jean-Luc op Instagram.

Bekijk meer VICE fotoreeksen van Belgische fotografen. Ben je of ken je zelf een getalenteerde fotograaf? Stuur ons dan een mailtje: beinfo@vice.com

Volg VICE België ook op Instagram.